Bevalling en geboorte vroeger bij de Oude Egyptenaren

Net als in andere oude beschavingen vormde een bevalling in het Oude Egypte een groot gevaar voor het leven van zowel de moeder als het kind. Tal van middelen werden dan ook aangewend om beiden te beschermen. Hiervan kunnen de details slechts in beperkte mate met zekerheid weergegeven worden. Van de oude Egyptische beschaving is immers veel door de tand des tijds verloren gegaan. Het exacte verloop van een bevalling in het Oude Egypte blijft daarmee enigszins onzeker. De gebruiken rond een geboorte kunnen slechts aan de hand van moeilijk te interpreteren afbeeldingen gereconstrueerd worden.

Egyptische gebruiken rond de bevalling

In principe bevielen Egyptische vrouwen zittend. Aanvankelijk werd hierbij een baarkruk als hulpmiddel gebruikt, maar later deed ook de baarstoel zijn intrede. Verder laten afbeeldingen zien dat vrouwen ook wel in een gehurkte houding op twee bakstenen aan het baren waren.

Hulp voor de barende vrouwen in het Oude Egypte

Onduidelijk is wie exact de vrouw bij haar bevalling hielp. De Egyptische taal kent namelijk geen woord voor 'vroedvrouw'. Wel beeldden de Egyptenaren een barende vrouw af met een aantal goden. Dergelijke godheden kunnen gestaan hebben voor mensen of de mensen vervulden de rol van de godheid. De vrouw die de moeder in de slotfase van de bevalling bijstond, stond bijvoorbeeld voor de godin Isis en vertegenwoordigde haar tijdens het baren.

Vrij duidelijk is wel dat mannen in principe afwezig waren bij de bevalling. Het baren was daarmee (net als bij de oude Grieken) een zaak die enkel aan de vrouwen toebehoorde.

De plaats van de bevalling in de antieke Egyptische wereld

Vrouwen brachten waarschijnlijk in de regel hun kind thuis ter wereld. In de tweede helft van het tweede millennium voor Christus kwamen er ook aparte baringsplaatsen. Dit waren beschuttingen, die op een afgelegen plaats gesitueerd werden. Ook op de daken van huizen werden ze opgezet.

Het geslacht van de baby

Voor Egyptenaren was het van groot belang om een jongen te krijgen. Al voor de bevalling wilde een Egyptenaar dan ook graag weten wat het geslacht van de telg was. Er bestond dan ook een test om hier vroeg uitsluitsel over te krijgen. Volgens deze proef moest een gerstkorrel met urine van de moeder nat gemaakt worden. Als de korrel na ontkieming tot een snel groeiende plant werd, was er een zoon op komst. Bij een trage groei viel een dochter te verwachten.

Egyptische gebruiken rond de placenta

De placenta van een kind werd met zorg behandeld in het oude Egypte, want volgens de Egyptenaren bevatte de placenta ook een ziel. Soms werd hij dan ook in de tuin begraven. In koninklijke kringen werden er zelfs complete graftomben aan gewijd.

Bescherming van moeder en kind in het Oude Egypte

Egyptenaren waren geheel doordrongen van de grote gevaren die de geboorte van een kind met zich meebracht. Ze hadden namelijk zelfs mummies vervaardigd van vrouwen die tijdens de bevalling overleden waren. Voor hen was het dan ook meer dan duidelijk dat vrouwen bescherming nodig hadden. Tal van gedachten ontwikkelden zij hierover.

Egyptische godheden rond de geboorte

Verscheidene goden konden vrouwen beschermen bij de gevaren die zij tijdens een bevalling doorstonden. Bes en Taweret konden hierbij hun diensten bewijzen, want zij waren goden van onder meer de geboorte. Ze zagen er daarom afschrikwekkend uit, want zo konden ze de gevaarlijke demonen verjagen. In het kader daarvan droegen zij een mes.

In de vorm van amuletten werden deze godheden gedragen door de zwangere vrouwen en door de vrouwen die juist gebaard hadden. Mogelijk werden ze ook binnen de huisgodsdienst als offer aangeboden. Verder werden ze in het meubilair afgebeeld.

Wandschilderingen als bescherming in het antieke Egypteland

Niet alleen op bedden en stoelen werden afschrikwekkende goden getoond, maar ook op de wanden van huizen werden platen geschilderd die de moeders met hun kinderen (waarschijnlijk) moesten beschermen. Er viel dan te zien hoe een bevalling goed was afgelopen. Een moeder stond namelijk met haar pasgeboren kind op de muurschildering.

Toverspreuken voor Egyptische vrouwen

Verder werden ook magische middelen aangewend om een barende vrouw te ondersteunen. In de barensnood kon een vrouw namelijk kruiden gebruiken waarbij zij bezweringsformules moest uitspreken. Dergelijke middelen zouden de bevalling (volgens de Egyptenaren) bijvoorbeeld kunnen versnellen.

Bescherming van het pasgeboren kind

Om de baby ook na de geboorte te beschermen, kon het onder meer met het bloed van de moeder ingesmeerd worden. Deze behandeling van het kind zou demonen afschrikken.

Tenslotte werd ook het eten van een muis nuttig geacht voor de kinderen van kraamvrouwen. Dit dier zou mensen namelijk beschermen tegen allerlei ziekten. Via de borstvoeding zou het pasgeboren kind kunnen profiteren van deze bescherming.