Kazematten: militaire verdedigingswerken uit het verleden

Chasmata en casa armata
Het woord kazemat komt van het oude Byzantijnse begrip chasmata wat de aanduiding was voor een vesting met schietgaten. In het Italiaans is de betekenis van casa armata een gewapend huis. De eerste kazematten dienden als kanonnenkelders en werden in rondelen van vestingwerken gebouwd. Later werden kazematten niet alleen voor verdediging gebruikt maar ook voor het bewaren van munitie en eten.Uitgebreide gangenstelsels in zestiende tot negentiende eeuw
Onder een kazemat uit de zestiende tot en met de negentiende eeuw moet een groots militair bouwwerk worden verstaan dat dienst deed als verdedigingswerk. Het bestond uit veel ondergrondse gangen en ruimten als verblijfplaats voor militairen en voor de opslag van oorlogsmateriaal. Sommige kazematten zijn zeer uitgebreide verdedigingswerken waarvan nog overblijfselen te vinden zijn zoals in de stad Luxemburg. Maar ook Nederland kent nog overblijfselen van grotere kazematten zoals in Maastricht en Vlissingen.Kazematten in Maastricht
De kazematten in Maastricht zijn tussen 1575 en 1825 ontstaan en bestaan uit een ondergronds netwerk van gangen. De gangen zijn aan de westkant van de stad aangelegd om de vijand ondergronds te kunnen benaderen. Maar de gangen hebben eeuwen later ook nog dienst gedaan. Tijdens de tweede wereldoorlog hebben ze gediend als schuilplaats voor bombardementen.
Kazematten in Vlissingen
De kazematten in Vlissingen dateren van 1811 en zijn te vinden op de grens van het land en het water ten zuiden van de stad. Vlissingen had overigens ruim daarvoor al vestingwerken die dateren van 1548. De vestingwerken en kazematten hadden een zeer strategische ligging ten opzichte van Antwerpen. Bijzonder is dat de garnizoensbakkerij nog nagenoeg intact is gebleven. Ooit werden daar dagelijks 4800 broden gebakken.
Kazematten in Luxemburg
Beroemde kazematten buiten Nederland zijn te vinden in Luxemburg. Die kazematten bestonden niet alleen uit onderaardse gepantserde opstellingen voor geschut maar boden plaats aan duizenden soldaten en paarden en er waren bakkerijen, slagerijen en ateliers. Het totale netwerk was 23 kilometer lang en maakte deel uit van 3 vestigingsgordels, 24 forten en 16 andere belangrijke versterkingen. Maar in 1867 werd in het Verdrag van Londen bepaald dat alle vestigingen ontruimd en afgebroken moesten worden omdat Luxemburg tot neutraal gebied werd verklaard.
In Luxemburg voor publiek toegankelijk
Twee van de overblijfselen van de Kazematten in Luxemburg zijn voor publiek toegankelijk. De kazematten van Bock en van het Pétrusse-dal.Bock
Omdat het verwijderen van de kazematten (volgens het Verdrag van Rome), bijvoorbeeld door opblazen, schade zou opleveren voor de stad Luxemburg, werden de voornaamste ingangen slechts afgesloten waardoor de kazematten toch bewaard bleven. Van de 23 kilometer is nog 17 kilometer overgebleven die sinds 1994 op de UNESCO werelderfgoedlijst staan.
Pétrusse-dal
De kazematten van het Pétrusse-dal bestaan al vanaf 1644 toen de Spanjaarden de middeleeuwse versterkingen moderniseerden. De waarde van de verdedigingswerken van het Pétrusse-dal werd in de loop van de eeuwen steeds minder waardoor zij werden verwaarloosd. Van het totale slopen van de kazematten na het Verdrag van London kwam niet veel terecht omdat besloten werd slechts de schietgaten en openingen dicht te metselen. In 1933 kwam er weer belangstelling voor de Pétrusse-kazematten en werden ze voor bezoekers opengesteld.