Stormschade en restauraties van de Dom van Utrecht

De Dom van Utrecht is een bekende kathedraal. De bijbehorende toren is de grootste kerktoren van Nederland. Het is een constructie van honderden jaren oud. Enkele eeuwen geleden werd deze kathedraal door een storm flink beschadigd. Hierdoor is er een deel van de kerk verloren gegaan en ziet de kathedraal er anders uit dan hij er oorspronkelijk uitzag. Wat zorgde er waarschijnlijk voor dat deze kathedraal in het verleden ernstig beschadigd raakte? In welke periodes werden de kerk en toren gerestaureerd?

Stormschade & restauraties Dom van Utrecht

• De bouw van de Dom van Utrecht
• Beschadiging aan de kerk
• Restauraties aan de Domkerk
• Restauraties aan de Domtoren

De bouw van de Dom van Utrecht

Men begon in 1254 met de bouw van de Dom van Utrecht. In 1517 had men de constructie van de kathedraal geheel afgerond. De bijbehorende kerktoren had de naam 'de Domtoren' gekregen en werd uiteindelijk 112,32 meter hoog. De constructie is zowel de hoogste kerktoren van Nederland als het hoogste gebouw van Utrecht.

Beschadiging aan de kerk

Op 1 augustus 1674 rond half 8 in de avond werd de Dom van Utrecht door een zware storm flink beschadigd. Deze storm raasde over heel Noordwest-Europa. Ooggetuigen zagen dat de lucht volledig verduisterd werd. Er werden grote hagelstenen waargenomen en bomen vielen om of werden uit de grond gerukt. Er raakten deze dag meerdere kerken beschadigd, waarbij de Domkerk het meest getroffen werd. Na slechts 15 minuten was de storm die onder andere boven de Dom van Utrecht raasde alweer voorbij. De lucht was toen weer geheel opgeklaard.

Beschadiging aan 'het schip' van de kerk

Tijdens de storm stortte het middenschip in dat oorspronkelijk tussen de Domkerk en Domtoren lag. Het schip van een kerk is een langgerekte ruimte die meestal in de west-oostrichting ligt. Dit was bij de Dom van Utrecht ook het geval. De Domkerk en Domtoren stonden vanwege de beschadigingen voor een lange periode gescheiden tegenover elkaar.

Type storm

Meteorologen dachten in lang dat de beschadigingen door een tornado of windhoos aangericht waren. In 2017 ontstond er een nieuwe theorie; onderzoekers (Gerard van der Schrier en Rob Groenland van het KNMI) kregen namelijk het vermoeden dat er tijdens de storm een zogenaamde 'boogecho' plaatsvond. Dit is een weersverschijnsel met onder andere allerlei valwinden. Boogecho's kunnen wel honderden kilometers breed zijn. De onderzoekers ondersteunen de boogecho-hypothese aan de hand van tekeningen en schilderijen die uit deze periode stammen. De inwoners van Utrecht hadden namelijk de schade die deze storm heeft aangericht op deze manier goed vastgelegd. Deze afbeeldingen konden onderzoekers daarom goed analyseren. De resultaten van het onderzoek zijn te vinden in hun publicatie 'Natural Hazards and Earth System Sciences' (2017).

Restauraties aan de Domkerk

In 1850 begon men aan de restauratie van de kerk. Dit gebeurde onder de leiding van architect N.J. Kamperdijk. In 1875 werd hij opgevolgd door F.J. Nieuwenhuis. Laatstgenoemde was het niet mee eens met nieuwe ideeën van regeringsadviseurs over hoe de bedaking van de kooromgang eruit zou moeten zien. Er kwam tijdelijk geen subsidie meer binnen waardoor het werk moest worden stilgelegd. Pas in 1921 toen er een nieuwe architect voor het project werd aangenomen (D.F. Slothouwer) begon men opnieuw met de restauratie. Onder leiding van deze architect werden zowel delen van het exterieur als het interieur van de kerk vernieuwd.

Weerbestendigheid

Tussen 1979 en 1988 werden grote delen van de kerk opnieuw gerestaureerd. Men kwam er namelijk achter dat de materialen die eerder werden gebruikt tijdens restauraties niet weersbestendig waren. Tijdens deze restauratie met weersbestendig materiaal werden ook de gotische kenmerken aangepakt. De gotische elementen waren bij eerdere restauraties nog niet afgerond.

Huidige periode

Tegenwoordig wordt de Domkerk in verschillende fases gerestaureerd om de oorspronkelijke staat van de kerk zoveel mogelijk te behouden.

Restauraties aan de Domtoren

Omdat de Domtoren tijdens de storm van 1674 intact was gebleven, hoefde de toren niet eerder gerestaureerd te worden. Een storm in 1836 beschadigde de toren slechts minimaal. De grootste herstelwerkzaamheden vonden uiteindelijk pas tussen 1901 en 1931 plaats. In 2004 werd het middenschip opnieuw gebouwd waardoor de Domtoren wederom met de Domkerk verbonden werd.