Newgrange: ouder en mysterieuzer dan Stonehenge en piramides

Newgrange is een monument gebouwd in de Neolithische periode en het is ouder en mysterieuzer dan Stonehenge. We weten niet wie het gebouwd heeft en wat de functie van het gebouw was. De meningen zijn erover verdeeld. Het is niet duidelijk of het om een monument voor de doden gaat en of dat het met astronomie te maken heeft. Wel weten we van welke materialen het gebouwd is en waar die materialen vandaan komen. Een keer per jaar tijdens de winterse zonnewende schijnt het zonlicht daar een van de kamers binnen. Het verschijnsel duurt slechts 17 minuten. Voor bezoekers wordt het verschijnsel elke dag nagebootst. Het is alleen mogelijk het monument te bezoeken door middel van een begeleide tour.

• Het monument Newgrange
• Beschrijving van het Newgrange-complex
• Binnenin het monument
• Cirkel van staande stenen
• Geschiedenis van de bouw van Newgrange
• Bouwmaterialen
• Inhoud monument
• Dieren
• Sieraden
• Megalithische kunst op het Newgrange monument
• Betekenissen van de ontwerpen
• Functie van het Newgrange-monument
• Knowth en Dowth
• Alternatieve mogelijkheden
• Antiquairs
• Mythologie
• Astronomie
• Het winterse zonnewendeverschijnsel
• Locatie en toegang tot het Newgrange-monument
• Loterij

Het monument Newgrange

Newgrange is de Engelse naam van een prehistorisch monument dat zich in Ierland bevindt acht kilometers ten oosten van het plaatsje Drogheda bij de rivier de Boyne. In het Iers heet het complex Si an Bhrú of Brú na Bóinne. Het monument kan gedateerd worden rond 3.200 voor Christus en is gebouwd in de Neolithische periode. Daarmee is dit complex ouder dan Stonehenge en de piramides in Egypte.

Beschrijving van het Newgrange-complex

Het is een grote ronde heuvel van afwisselende lagen van aarde en stenen, met grasgroei aan de bovenkant. De heuvel is omringd met een rand van kasseien van witte kwarts die als muur fungeert. Op het complex zijn veel grote stenen te vinden die bedekt zijn met megalithische kunst, dat is kunst waarbij grote stenen gebruikt worden. Voorts wordt de heuvel omringd door een stenen cirkel. Het materiaal dat voor het bouwen van dit monument gebruikt is, is afkomstig van de bergen Mournes en Wicklow. De ingang van het complex is in overeenstemming met de rijzende zon tijdens de winterse zonnewende wanneer het zonlicht door een opening boven de ingang de binnenkamer binnen schijnt. Het is opgebouwd uit ongeveer 200.000 stenen. Ook zijn er andere materialen gebruikt. Op het breedste punt is het complex 85 meters breed en is ongeveer 12 meters hoog. Het is het nationale monument van Ierland en een van de belangrijkste megalithische structuren van Europa.

Binnenin het monument

Er is een gang die naar het midden van de constructie loopt en is ongeveer 19 meter lang. Aan het einde van de gang zijn drie kleine kamers en een grotere centrale kamer met een hoog gewelf. In elk van de kleine kamers is een platte steen waar de beenderen van de doden tijdens de prehistorie gelegd konden worden. Het is niet zeker dat het om een begraafplaats ging. De wanden van de gang zijn gebouwd met grote stenen platen, waarvan er tweeëntwintig aan de westzijde zijn geplaatst en eenentwintig aan de oostzijde. De platen zijn ongeveer anderhalve meter hoog en een aantal zijn versierd met inkervingen. Er zijn geen sporen van rook gevonden op het plafond.

Cirkel van staande stenen

Het monument wordt omringd door een cirkel van twaalf staande stenen. Er wordt gedacht dat het er oorspronkelijk zevenendertig waren en dat ze later in de Bronstijd werden toegevoegd toen het monument niet meer gebruikt werd. Koolstofdatering heeft uitgewezen dat de stenen niet even oud zijn als het monument, maar dat 1.000 jaren later geplaatst zijn in de Bronstijd. Deze datering is omstreden omdat de steen waar de meting heeft plaatsgevonden ook verplaatst had kunnen zijn en later was teruggeplaatst. Dat zou betekenen dat de stenen er wel oorspronkelijk hebben gestaan. Omdat er maar resten zijn gevonden van maximaal 5 personen en Newgrange meer dan 1.000 jaren in gebruik is geweest lijkt een begrafenisfunctie voor het gebouw niet plausibel.

Geschiedenis van de bouw van Newgrange

Het monument is waarschijnlijk gebouwd door mensen die landbouwers waren en in de buurt hun nederzettingen hadden. Het werd gebouwd tussen 3200 en 3100 voor Christus en is het ongeveer vijfhonderd jaar ouder dan Stonehenge en de piramide van Giza in Egypte. Volgens sommigen is het iets minder oud en zou de bouw plaats hebben gevonden tussen 3.000 en 2.500 voor Christus.

Bouwmaterialen

Het monument bestaat uit duizenden steentjes die samen zeker 200.000 ton zouden hebben gewogen. De steentjes zouden afkomstig zijn geweest uit de nabijgelegen rivier de Boyne. In het gebied is een grote vijver die mogelijk is ontstaan vanwege alle kiezels die daar zijn weggehaald. Voor de gang en de kamers en de buitenste band zijn circa 547 platen zijn gebruikt. Deze zouden mogelijk afkomstig zijn van het rotsachtige strand van Clogerhead. De stenen van witte kwarts die gebruikt zijn voor de gevel en de ingang zijn afkomstig uit de Wicklow bergen ongeveer 50 kilometers naar het zuiden. De donkere ronde kasseien kwamen uit de Mourne-bergen, ongeveer 50 kilometers naar het noorden. De keien zijn afkomstig uit de Colley-bergen en verder is er slib gebruikt van de kust bij Carlingford Lough. De grote stenen zijn mogelijk over zee en de rivier vervoerd naar Newgrange door ze aan de onderkant van het schip vast te maken. De platen die gebruikt zijn, zijn natuurlijk verweerd, hetgeen betekent dat ze niet gewonnen zijn. De granieten bassins in de kamers waren ook afkomstig van Mournes. Er wordt geschat dat de bouw tussen de vijf en de dertig jaren geduurd heeft ook daar zijn de meningen over verdeeld.

Inhoud monument

In het monument zijn sporen van zowel verbrande als onverbrande menselijke botten gevonden. Het lijkt erop dat de lijken of de resten van gecremeerde mensen erin zijn geplaatst. De skeletten waren echter verdwenen en de botten lagen verspreid in de gang. Verspreid in de gang zijn verschillende grafgoederen aangetroffen zoals zeven knikkers, vier hangers, twee kralen, een beitel en fragmenten van spelden. In het verleden lag er nog veel meer in het monument maar dat was al door andere mensen zoals toeristen en antiquairs verkocht of in privé-collecties verdwenen.

Dieren

Er werden ook overblijfselen van dieren aangetroffen zoals vogels, geiten, vee, vleermuizen, honden, konijnen en hazen. De meeste van deze dieren zouden op de een of andere manier zijn binnengekomen en daar gestorven zijn maar pas vele eeuwen later, toen het al niet meer gebruikt werd. Konijnen kwamen voor de dertiende eeuw niet in Ierland voor.

Sieraden

In de Neolithische periode bleef Newgrange de plek waar een of andere ceremoniële activiteit plaatsvond. Rond 2.000 voor Christus was het complex echter in verval en leefden er een soort krakers, mensen van de Klokbekercultuur. Dat was een volk dat in de bronstijd in heel Europa voorkwam en nomadisch leefde. Ze waren bekend om hun aardewerk dat de vorm van een klokbeker had. Er werd een grote cirkel ten zuidoosten van de hoofdheuvel geplaatst en een kleine cirkel in het westen. Bij de grote cirkel waren allemaal gaten gegraven in cirkels. Vijf in totaal. De buitenste ring had houten palen. De vierde ring had een kleilaag en werd gebruikt om dierlijke resten in te verbranden. De andere cirkel bestond uit twee rijen gaten en had een diameter van 20 meters. Verder werden er nog twee hopen van klei gemaakt en kwam er een cirkel van vijf grote stenen om Newgrange. Voor de ingang van Newgrange waren er zeventien haarden om vuur te maken. Gedurende de ijzertijd die in Europa rond 800 voor Christus begon bleef het complex een religieuze betekenis hebben. Op de heuvel werden objecten geplaatst zoals twee hangers gemaakt van gouden munten uit het Romeinse Rijk daterend van 320-337 na Christus en andere Romeinse sieraden waaronder twee gouden armbanden, twee gouden ringen en een gouden ketting.

Megalithische kunst op het Newgrange monument

Op de stenen die voor het bouwen van Newgrange zijn gebruikt zijn neolithische rotstekeningen in de oppervlakten gesneden. Deze tekeningen passen in tien categorieën. Waarvan 5 cirkelvormig zijn zoals cirkels, bogen, spiralen, slangvormen en stippen. En vijf anderen zijn rechtlijnig. Er zijn grote verschillen in stijl, vaardigheid en hoe diep de tekeningen gesneden zijn. Een van de meest bijzondere exemplaren van deze kunst is te vinden op de steen die gebruikt wordt voor de ingang van Newgrange. de ingangssteen is ongeveer drie meter lang en 1,2 meter hoog en weegt vijf ton. Die steen is een van de beroemdste in zijn soort, het hoogtepunt van de megalithische kunst. Archeologen denken dat de versieringen op de steen zijn aangebracht voordat hij is geplaatst.

Betekenissen van de ontwerpen

Er is door archeologen flink gespeculeerd over de betekenis van de ontwerpen. Sommigen dachten dat het alleen maar decoratie was. Anderen waren van mening dat het een symbolische betekenis moest hebben omdat de gravures op plaatsen zijn aangebracht waar ze niet zichtbaar waren.

Functie van het Newgrange-monument

Archeologen zijn het er niet over eens wat de functie van het monument is geweest of wat de reden is geweest dat het gebouwd is. Volgens veel archeologen had het monument een religieuze betekenis Het zou een plaats van aanbidding kunnen zijn voor een cultus van de doden of het was gebouwd door en voor mensen die een geloof gebaseerd op astronomie aanhingen.

Knowth en Dowth

In de jaren 1962 tot en met 1975 is de archeoloog Michael O'Kelly bezig geweest met de opgravingen ter plekke. Volgens hem kon de functie van het monument niet los gezien worden van de nabijgelegen heuvels Knowth en Dowth. Het gebouw Newgrange moest gezien worden als een ultieme uiting van de megalithische religie. Het waren als het ware drie kathedralen. In Ierland zijn tijdens het Neolithicum honderden soortgelijke grafheuvels gebouwd. Een graf met een gang naar de grafkamer afgedekt met een aarden dekmantel. Volgens O'Kelly waren deze graven het bewijs van een religie die de doden vereerde en dat als kernprincipe had. Toch was hij er ook van overtuigd dat er niet maar één neolithische religie was in Europa. Andere megalithische monumenten zouden juist weer duiden op een religie die op de zon gericht was en niet op de voorouders.

Alternatieve mogelijkheden

Overige mogelijkheden van de functie van het monument zijn dat het gebruikt werd voor astronomie, techniek, geometrie en mythologie. De zon zou een belangrijk onderdeel vormen van de religieuze overtuigingen van de neolithische mensen.

Antiquairs

Een lokale landeigenaar Charles Campbell wilde in 1699 wat stenen gebruiken die daar op het terrein opgehoogd lagen. Toen de door hem ingehuurde arbeiders aan de slag ging ontdekten ze al snel de ingang van iets waarvan ze dachten dat het een graf was. Ze haalden er een plaatselijke antiquair bij, Edward Lhwyd geheten. Hij schreef een verslag van de heuvel en de tombe. Vlak daarna kwam er een andere antiquair professor Thomas Molyeaux naar het monument en nog anderen volgden. Allemaal hadden ze hun eigen beschrijvingen en theorieën over de oorsprong van Newgrange waarvan velen onjuist zijn gebleken. De meeste antiquairs konden niet geloven dat het complex door inheemsen gebouwd was. Ze verklaarden de bouw door te zeggen dat het door Vikingen gebouwd was of door de Egyptenaren, oude indianen of Feniciërs.

Mythologie

In de middeleeuwen dacht men dat het complex een woning was voor een mythologisch volk van de godin Dannu (Tuatha de Dannan) anderen dachten dat het de grafheuvels van de oude koningen van Tara waren. Het zou ook de verblijfplaats zijn voor de machtige goden de Dagda en zijn vrouw Boann en zijn zoon Oengus.

Astronomie

Een van de ruimtes van het monument is zo ontworpen dat op de kortste dag van het jaar tijdens de winterse zonnewende, een van de kamers wordt overspoeld met zonlicht. Dit verschijnsel wordt het zonnewendeverschijnsel genoemd. Zonder kennis van de astronomie hadden de bouwers dit niet voor elkaar kunnen krijgen. Deze visie wordt verder ondersteund door de ontdekking dat de monumenten Knowth en Dowth en het graf met de megalithische stenen bij Lough Crew allemaal op elkaar afgestemd lijken te zijn en op die manier waarschijnlijk fungeren als kalender en of astronomische apparaten.

Het winterse zonnewendeverschijnsel

Slechts een keer per jaar schijnt de zon direct in de binnenkamer zodat de gravures in die kamers te zien zijn. Opvallend is de drievoudige spiraal op wand van de kamer. Ongeveer 17 minuten schijnt het licht naar binnen. De archeoloog Michael O'Kelly was de eerste persoon in de moderne tijd die het verschijnsel heet mogen aanschouwen op 21 december 1967. Het zonlicht komt het gebouw binnen via een speciaal gemaakte opening die zich direct boven de hoofdingang bevindt. Newgrange is een van de weinige monumenten of graven die dit heeft of waar het zo nauwkeurig voorkomt. In de moderne tijd komt het licht vier minuten na zonsopgang binnen maar 5.000 jaren geleden kwam het licht precies binnen op het moment van de zonsopgang. Bij Bryn Celli Ddu is een graf die ook een dergelijke functie zou hebben.

Locatie en toegang tot het Newgrange-monument

Newgrange ligt 8,4 kilometer (5,2 mijl) ten westen van Drogheda in het graafschap Meath. Het is alleen mogelijk om Newgrange te bezoeken door middel van een rondleiding. Bezoekers krijgen een rondleiding over het complex en worden tevens verwend met een nabootsing van het verschijnsel dat op natuurlijke wijze maar één keer per jaar voorkomt. Door middel van zonlichtsimulatie wordt het jaarlijkse zonnewende evenement uitgebeeld.

Loterij

Om het in het echt een keer te kunnen meemaken tijdens de winterse zonnewende dienen de bezoekers van het centrum aan een loterij mee te doen in het bezoekerscentrum. Elk jaar worden er twintig mensen geloot die allemaal een gast mogen meenemen. Deze veertig mensen worden opgedeeld in groepjes van tien die op die paar dagen rond de kortste dag zijnde 21 december het centrum mogen bezoeken. Als het weer het toelaat hebben ze het geluk iets unieks mee te maken.