De Koude Oorlog

Hoewel het tijdens de Koude Oorlog nooit tot een direct treffen kwam tussen de twee hoofdrolspelers, de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie, waren er altijd wel gewapende conflicten in deze periode die ze financierden of waar ze 'adviseurs' naar toe stuurden, om zo hun invloedssfeer uit te breiden. De wapenwedloop in deze periode nam gigantische vormen aan.

Koude Oorlog

De Koude Oorlog is de naam voor de situatie zoals die bestond tussen met name de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie na de Tweede Wereldoorlog. De internationale politiek in deze periode werd grotendeels bepaald door de Koude Oorlog. De Cuba-crisis, Viëtnam, de bouw van de Berlijnse Muur, de Korea oorlog en andere gebeurtenissen vonden hun oorsprong in de gespannen verhoudingen tussen de twee supermachten. Ook de toename van massa vernietigingswapens was een gevolg van het conflict.

De Tweede Wereldoorlog

De goede relatie tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie tijdens de Tweede Wereldoorlog was slechts van korte duur en alleen het gevolg van een gemeenschappelijke vijand: nazi-Duitsland. Tijdens en voor de oorlog hadden beide partijen al weinig gemeen met elkaar, maar na de oorlog werden de verhoudingen steeds slechter.

Conflicten

Tijdens de Koude Oorlog kwam het nooit tot een direct conflict tussen beide partijen, de consequenties van een echte oorlog tussen beide landen zouden rampzalig zijn geweest. Maar dat weerhield beiden er niet van om hun invloed te doen gelden in andere delen van de wereld. Viëtnam is een goed voorbeeld van hoe de Verenigde Staten de anti-communisten te hulp kwam in Zuid-Viëtnam en de Sovjet-Unie en China wapens leverden aan de communisten in het noorden. In Afghanistan steunden de Amerikanen de Afghaanse rebellen in hun strijd tegen de Sovjet-troepen aldaar.

Cuba-crisis

De enige keer dat het bijna tot een daadwerkelijk conflict kwam was tijdens de cuba-crisis.

Oorzaken van de Koude Oorlog

De Amerikanen waren bang voor een communistische aanval en de verspreiding van het communisme in het algemeen. De Russen voelden een afkeer van het kapitalisme en waren op hun beurt bang voor een Amerikaanse aanval, waarbij de aanwezigheid van de atoombom in het Amerikaanse kamp een grote rol speelde. De Amerikanen wensten hun nucleaire kennis niet te delen met de Russen en dit leidde tot meer wantrouwen van Sovjet-kant.

Ook persoonlijke zaken speelden een rol. Roosevelt en Stalin konden het tamelijk goed vinden met elkaar, maar na de dood van Roosevelt kwam Truman aan de macht, die een afkeer had van Stalin.

Niet nagekomen afspraken die eerder waren gemaakt tijdens conferenties leidden ook tot vervreemding tussen beide partijen. De Russische expansie in Oost-Europa en de niet nagekomen belofte om vrije verkiezingen te houden in de bevrijde gebieden zetten kwaad bloed bij de Westerse geallieerden. Evenals de Russische acties in hun zone in Duitsland. Rusland vond dat hun behoefte aan een veilige westgrens miskend werd.

De Conferentie in Jalta

De drie leiders van de Geallieerden, Churchill, Roosevelt en Stalin, hadden een ontmoeting in Jalta in februarie 1945 en namen daar een aantal belangrijke beslissingen. De volkeren die bevrijd werden van de nazi's zouden de kans moeten krijgen hun eigen democratische en onafhankelijke regeringen te hebben. Duitsland zou worden verdeeld in vier zones, een Amerikaanse, Russische, Britse en Franse zone. Ook Berlijn zou worden verdeeld in vier delen. De helft van het bedrag dat gevorderd zou worden van Duitsland zou naar de Sovjet-Unie gaan. Ook zou het oostelijk deel van Polen deel worden van de Sovjet-Unie om de verdediging van het land te verbeteren. Als compensatie zou Polen een deel van oostelijk Duitsland krijgen. Een Verenigde Naties zou worden opgezet om de wereldvrede te promoten.

Oost-Europa

Al snel bleek dat Stalin een ander idee had over wat een vrije, democratische regering was dan Roosevelt en Churchill. Stalin vond dat het zo'n regering in overeenstemming moest zijn met Russische wensen. In mei 1945 was het grootste deel van Oost-Europa door de Sovjet-Unie onder controle gebracht. Veel van deze landen waren aanvankelijk blij met hun bevrijders, maar het harde optreden tegen anti-Sovjet elementen bracht daar al snel verandering in.

Potsdam

Na de dood van Roosevelt werd Truman president en deze kon het een stuk minder vinden met Stalin. Churchill werd vervangen door Atlee en na de overgave van de nazi's in Duitsland werden er opnieuw afspraken gemaakt in Potsdam, maar sommige zaken die in Jalta waren besproken kwamen niet aan bod, zoals de vrije verkiezingen in Oost-Europa. Ook de nieuwe grens tussen Polen en Duitsland werd vergeten.

De atoombom

De Russen werd nauwelijks iets verteld over de atoombom. Nadat op Hiroshima en Nagasaki atoombommen waren gebruikt realiseerde Stalin zich dat de Amerikanen hem ver vooruit waren op het gebied van moderne wapens. Daar kon het goed uitgeruste Rode leger niets aan veranderen.

Duitsland

De verschillen tussen de Sovjet-Unie en de andere geallieerden deed zich al voelen in de manier waarop men omging met de bezetting van de Duitse gebieden. De Sovjets wilden de Duitsers zo zwak mogelijk houden, zodat ze hen nooit meer aan konden vallen en brachten alle producten die ze konden gebruiken over naar Rusland. De Amerikanen, Fransen en Britten echter geloofden dat een welvarend Duitsland voor democratie zou kiezen. Zij lieten hun zones één woren en voerden een nieuwe munt in. Er was afgesproken om veranderingen bij elkaar te melden, maar de drie landen melden hun veranderingen niet aan Rusland.

Stalin wilde Berlijn, dat midden in de Russische zone lag, volledig in zijn macht krijgen, zodat de Duitsers in zijn gebied niet de toenemende welvaart van de Duitsers in de andere zones zouden zien. Hij besloot alle wegen en treinverbindingen die West-Berlijn binnenkwamen af te sluiten. Het enige wat het Westen kon doen was voorraden aanvliegen. Na elf maanden zag Stalin in dat het Westen niet op zou geven en zo werd West-Berlijn behouden.

IJzeren Gordijn

Churchill was degene die in 1946 voor het eerst de term 'IJzeren gordijn' gebruikte, naar aanleiding van de situatie in Duitsland en Oost-Europa. Een uitspraak die de verhoudingen niet verbeterde. Stalin op zijn beurt vond dat de Tweede Wereldoorlog het gevolg was van 'het kapitalistische imperialisme' en dat zo'n oorlog opnieuw plaats kon vinden. Na de dood van Stalin verliep de Koude Oorlog in afwisselend rustige en gespannen fasen. Nikita Chroetsjov vond dat het mogelijk moest zijn voor beide systemen, het communistische en het kapitalistische om naast elkaar te bestaan. De regeerperiode van Brezhnev wordt vaak aangeduidt als een periode van stagnatie, maar toch was hij degene die sprak van 'vreedzame coëxistentie' tussen beide systemen. Met de val van de Berlijnse Muur en vervolgens de 'glasnost' onder Gorbatsjov liep de Koude Oorlog af.