Koude Oorlog: een samenvatting op jaartallen

Dit artikel behandelt de belangrijkste jaartallen en gebeurtenissen van de Koude Oorlog, gerangschikt op chronologische volgorde. Het onderstaande overzicht kan daarmee als beknopte samenvatting worden beschouwd van de lange, 'koude' spanningen tussen het kapitalistische blok, geleid door de Verenigde Staten (VS), en het communistische blok, aangevoerd door de Sovjet-Unie (SU, USSR). Van de BRD, DDR en NAVO via de Cubacrisis en Vietnamoorlog naar Gorbatsjov en de Val van de Muur: lees het hier!

1945

Conferenties van Jalta en Potsdam tussen de grote geallieerde partijen (Groot-Brittannië, Verenigde Staten, Sovjet-Unie) van de Tweede Wereldoorlog. Spanningen over de toekomst van Europa vormen een opmaat voor de Koude Oorlog

1946

'Long Telegram' van Amerikaans diplomaat George Kennan: Kennan wantrouwt Stalin en bepleit een 'containment'-politiek
Ook: Fulton-rede van Winston Churchill, over de gevaren van een 'iron curtain' (ijzeren gordijn) in Europa

1947

'containment'-speech van Amerikaans president Truman: begin Koude Oorlog

1948

blokkade van Berlijn door de Sovjet-Unie, als reactie op de invoering van de D-Mark in West-Berlijn
Ook: breuk Joegoslavië (premier: Tito, vanaf 1954 ook president) met Sovjet-Unie

1949

oprichting westers bondgenootschap NAVO
Ook: einde blokkade van Berlijn
Ook: splitsing Duitsland in twee delen, door oprichting BRD (West-Duitsland) en DDR (Oost-Duitsland)
Ook: China wordt definitief communistisch. Vlucht Chiang Kai-shek naar Taiwan
Ook: de Sovjet-Unie verkrijgt de atoombom

1950

begin Koreaanse oorlog (tot 1953). Ambitieuze Noord-Koreaanse leider Kim Il-Sung weet zich gesteund door Sovjet-Unie, VS reageert op noordelijke expansie ten koste van Zuid-Vietnam. Ook China mengt zich in dit conflict, waarop de Amerikaanse generaal Douglas McArthur zelfs het gebruik van een nucleaire bom overweegt

1953

dood Stalin, Chroesjtsjov uiteindelijk opvolger
Ook: hoogtepunt heksenjacht in de VS op communisten, onder leiding van senator Joseph McCarthy

1955

oprichting Warschaupact (communistische staten)

1956

Chroesjtsjov neemt afstand van persoonsverheerlijking Stalin in zijn 'destalinisatierede'
Ook: Hongaarse Opstand, Sovjet-Unie onderdrukt deze. VS besluit niet in te grijpen

1957

lancering van de Spoetnik door de Sovjet-Unie

1959

communistisch leider Fidel Castro aan de macht in Cuba

1960

'breuk' tussen de Sovjet-Unie en China

1961

Varkensbaai-incident: door CIA opgeleide Cubaanse ballingen voeren een mislukte invasie van Cuba uit
Ook: bouw van de Berlijnse Muur. Leiders DDR (Ulbricht) en Sovjet-Unie (Chroesjtsjov) willen vluchtpogingen naar het westen een halt toeroepen
Ook: rus Joeri Gagarin eerste mens in de ruimte

1962

Cubacrisis, Cubaanse rakettencrisis: een atoomoorlog tussen de Verenigde Staten (Kennedy) en de Sovjet-Unie (Chroesjtsjov) wordt op het laatste moment voorkomen

1963

Kennedy's spreekt de woorden "ich bin ein Berliner" in Berlijn
Ook: ondertekening van de Nuclear Test Ban Treaty, gaandeweg meer onstpanning tussen oost en west ("Détente")

1966

begin Culturele Revolutie in China, onder partijleider Mao Zedong

1968

Praagse Lente in Tsjecho-Slowakije, interventie Sovjet-Unie als reactie. Vs grijpt wederom niet in

1969

'Ostpolitik' van de West-Duitse kanselier Willy Brand
Ook: hoogtepunt Vietnamoorlog, meer dan een half miljoen Amerikaanse soldaten bevinden zich in Vietnam
Ook: maanlanding, Amerikaan Neil Armstrong eerste man op de maan

1972

Amerikaanse president Nixon reist naar Peking en Moskou. Ondertekening SALT I-verdragen over beperking wapens VS en SU

1975

Akkoorden van Helsinki, politiek-georgrafische status quo erkend

1979

Brezjnev (SU) en Carter (VS) sluiten het SALT II-verdrag
Ook: einde periode van ontspanning door inval Sovjet-Unie in Afghanistan

1981

kritische vakbeweging 'Solidariteit' (aanvoerder: Lech Walesa) wordt in Polen gelegaliseerd

1982

begin van de Strategic Arms Reduction Talks (START)

1983

550.000 mensen demonstreren in Den Haag tegen de plaatsing van nieuwe kernwapens

1985

Michail Gorbatsjov wordt secretaris-generaal in de Sovjet-Unie. Gorbatsjov zou thema's als glasnost (openheid) en perestrojka (hervorming) propageren

1987

Amerikaanse president Reagan spreekt in Berlijn de woorden "Mr. Gorbachev, tear down this wall!"

1989

Val van de Berlijnse Muur

Ook: val van meerdere communistische regeringen. Executie van dictator Nicolae Ceauşescu in Roemenië. In Tsjechoslowakije wordt Vaclav Havel tot president gekozen

1990

hereniging van Duitsland, dat ook als geheel NAVO-lid wordt

1991

macht Boris Jeltsin groeit ten koste van Gorbatsjov. Uiteindelijk opheffing van de Sovjet-Unie
Ook: opheffing Warschaupact

1999, 2004, 2009

grote NAVO-uitbreidingen met Oost-Europese landen