De blokkade van Berlijn

De blokkade van Berlijn was een van de eerste beproevingen van de Koude Oorlog. Berlijn, dat door de Geallieerden verdeeld was in vier zones, maar in zijn totaal in de Sovjet-zone lag, werd door de Russen afgesloten in de hoop zo de stad volledig over te nemen. Dankzij de verenigde krachten van de Amerikanen en Engelsen mislukte dit, zij bevoorraadde de stad via de lucht.

Oorzaken van de crisis

Na de Tweede Wereldoorlog was Duitsland verdeeld in vier zones, die elk door één van de Geallieerde mogendheden (Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk en de Sovjet-Unie) werd bezet. Berlijn lag midden in de Sovjet-zone, maar was zelf ook weer verdeeld in vier zones. De relatie tussen de Britse, Amerikaanse en Franse zones waren vrij goed, maar de Sovjets hielden zich afzijdig en de relaties tussen de partijen verslechterden naarmate de bezetting langer duurde. In 1948 wilde men de zones opnieuw verenigen en één munt in voeren. Als protest hiertegen liepen de Sovjets weg uit de Geallieerde Controle Raad en besloten de andere drie partijen om hun zones te verenigen en de munt in deze drie zones in te voeren. Als antwoord hierop kondigden de Russen aan dat zij de economische integriteit van hun zone wilde waarborgen en dat 'technische problemen' de landtoegang tot de Westerse zones van Berlijn zouden belemmeren.

De Sovjet-zone

In het door de Sovjets bezette deel van Berlijn was er sprake van tekorten, de economie draaide niet goed. De Sovjets stuurden veel producten naar hun eigen, door de Tweede Wereldoorlog zwaar getroffen, land. West-Berlijn floreerde onder de Geallieerde bezetters, die als doel hadden om een democratische regering op te zetten en een markt-economie in te voeren. De Sovjets wilden de volledige controle over Berlijn verkrijgen. Op 15 juni 1948 werd de Autobahn door de Sovjets afgesloten en werd getracht te voorkomen dat mensen de stad ontvluchten. Op 21 juni werden ook de waterwegen afgesloten en twee dagen later alle treinverbindingen. De inwoners van Berlijn waren nu afhankelijk van de Sovjets voor voedsel en andere producten. Op 24 juni kondigden de Russen aan dat de inwoners van de Westelijke zones niet van voedsel zouden worden voorzien door hen.

Harry Truman

De Amerikaanse president Harry Truman besloot onmiddellijk dat de Verenigde Staten haar recht om in Berlijn aanwezig te zijn niet zou opgeven, zelfs als dat tot oorlog zou leiden. Op 26 juni werd er een kleinschalige luchtbrug opgezet om de Westerse troepen in Berlijn te bevoorraden. Langzaam maar zeker werd de luchtbrug uitgebreid om de bevolking van West-Berlijn te kunnen bevoorraden. De Amerikaanse codenaam voor deze operatie was Operation Vittles, de Britten noemden haar 'Plain Fare'. In juli 1948 werd de operatie 'Combined Airlift Taskforce' genoemd. Aanvankelijk draaide de luchtbrug voornamelijk om voedsel en kolen, later werden daar ook winterkleding en medicijnen aan toegevoegd. Ook personen werden getransporteerd in noodzakelijke gevallen. De meeste producten waren afkomstig uit de Verenigde Staten, omdat Frankrijk en Groot-Brittannië zelf nog leden onder de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog.

De blokkade

De blokkade duurde van 24 juni 1948 tot 12 mei 1949. De luchtbrug zorgde voor de 4.500 ton aan producten die Berlijn dagelijks nodig had voor de plaatselijke industrie en de bevolking van 2,5 miljoen. De Amerikaanse en Britse vliegtuigen werden lastig gevallen door Sovjetvliegers, maar niet aangevallen. Aan het einde van de blokkade waren er 31 Amerikaanse, 39 Britse en 9 Duitse slachtoffers gevallen door ongelukken en was er 2.400.000 ton aan producten overgevlogen. De luchtbrug was een enorme logistieke onderneming. Op 16 april 1949 werden op één dag 12.940 ton vracht vervoerd, deze dag werd bekend als 'Easter Parade'.

Opheffing van de blokkade

De Sovjets deden niets om de luchtbrug tegen te houden. Ze verwachtten dat coalitie na verloop van tijd de moed op zou geven. Bovendien waren ze bang dat een militaire interventie zou leiden tot een nieuwe oorlog, waarbij de tegenpartij nucleaire wapens in haar bezit had. Op 12 mei 1949 werd de blokkade opgeheven, aanvankelijk nog mondjesmaat, maar al snel werden auto's en treinen weer gewoon tot West-Berlijn toegelaten. De luchtbrug bleef in werking tot september 1949 toen het vervoer over land weer genormaliseerd was.

De Berlijnse Muur

Hoewel de blokkade nu voorbij was bleven de relatie tussen de Sovjet-Unie en het Westen gespannen. West-Duitsland werd een democratisch land met een bloeiende economie. Oost-Duitsland werd een communistische satelliet en werd van alle landen in het Oostblok het strengst door de Sovjets gecontroleerd. Ook Berlijn bleef verdeeld in een oostelijke en westelijke zone, waarbij de grens tussen beide zones steeds strenger door de Sovjet-en Oost-Duitse troepen werd bewaakt. In de jaren zestig werd de Berlijnse Muur gebouwd die de verdeling definitief maakte. In 1989 viel eindelijk de Muur tussen de beide Berlijns en gingen de grenzen open. De hereniging van West-en Oost-Duitsland maakte pas voorgoed een einde aan de crisis die begonnen was met de blokkade van Berlijn.