Lauwerszee werd Lauwersmeer in 1969

In 1969 vond de afsluiting van de Lauwerszee plaats. Lauwerszee werd Lauwersmeer. Sindsdien ontstond er onder meer een prachtig natuurgebied dat de status Nationaal Park verwierf. Er kwam een visserijhaven (Lauwersoog) met voorzieningen voor de visserij, de bootdienst naar Schiermonnikoog en de recreatievaart. En zowel in en rond die haven en in het hele lauwersmeergebied kwamen veel voorzieningen voor de toeristen / recreanten. Onder meer een grote camping ("Lauwersoog") met een scala aan voorzieningen, bungalowparken (Robbenoort en Suyderoogh), diverse restaurants, een jachthaven, een zeilschool (De Lauwer), een netwerk van fiets- en wandelpaden.

Koninklijke aanwezigheid

In verband met die afsluiting van de Lauwerszee bracht koningin Juliana in 1969 een bezoek aan het vissersdorp Zoutkamp. Tijdens het bezoek hingen de vlaggen halfstok en de Zoutkampers lieten de koningin duidelijk merken dat ze helemaal niet blij waren met de nieuwe situatie, die zo ingrijpend was voor hun dorp.

In 2007 bracht koningin Beatrix er ook een bezoek. Toen hing de vlag er heel anders bij: de vorstin werd enthousiast toegejuicht.
En hoe men ook van mening kan verschillen over nut en noodzaak van de afsluiting, over de inrichting van de Lauwersmeer en hoe het verder moet, over één ding is iedereen het wel eens: het is een prachtig gebied geworden waarvan in ieder geval het nut voor de ontwikkeling van de recreatie en toerisme moeilijk betwist kan worden.

Lauwersmeer en Lauwersoog

Al gauw na 1969 bleek er een nieuw landschap tot leven te komen dat uitgroeide tot een uniek natuurgebied. Een deel van de grond werd bestemd voor landbouw, militair oefenterrein en recreatie, maar de natuur hield veruit de overhand. En dat had resultaat, want van het ingedijkte gebied, groot 10.000 hectare, werd in 2003 6000 hectare aangewezen als Nationaal Park. Daar en daarbuiten is heel wat te beleven op het gebied van natuur, water, landschap en recreatie. Er is veel gerealiseerd voor de toerist / recreant. Iedereen kan dat beleven, door er te wandelen, te varen of fietsen. Wat het laatste betreft: fiets bijvoorbeeld eens rond het meer. Dat kan met behulp van meerdere beschreven en bewegwijzerde routes.

Vakantiebeleving

Er is dus veel tot stand gekomen sinds 1969. Zo is daar de camping Lauwersoog; niet alleen om te kamperen of een shalet te huren. Er is een scala aan voorzieningen om het de gasten, inclusief kinderen, zo aangenaam mogelijk te maken. Dat alles voor een complete vakantiebeleving aan het Lauwersmeer en bij haven en Waddenzee.

Fietsen in de bossen op de Ballastplaat en militair terrein

Beleving van het Lauwersmeergebied kan ook prima per fiets. Bijvoorbeeld met behulp van 'het Rondje Lauwersmeer' dus. Wie start in Lauwersoog bij de camping / horeca en recreatie "Het Booze Wijf" volgt het fietspad langs de Strandweg. Bij de afslag naar Natuurdorp Suyderoogh kan het Activiteitencentrum De Bosschuur van Staatsbosbeheer bezocht worden. In het aangrenzende Ballastplaatbos is een fraai fietspadnetwerk met aan de westkant van het bos een uitkijktoren met een prachtig zicht over het weidse Lauwersmeer richting Oostmahorn. Ook ten oosten van de Strandweg, in het beboste militair oefenterrein, kan aangenaam gefietst worden, op de speciaal daarvoor aangelegde paden.

Vogelkijkhut en Zoutkamp

Op weg naar Zoutkamp passeert de fietser de Willem Lodewijkkazerne (links). Ten westen daarvan is een vogelobservatiepunt. Het hele jaar door kan men er terecht om vanuit een hut vogels bewonderen. Vooral in het najaar is hier heel wat te zien, dan rusten er vele eenden, ganzen en zwanen die er meteen op zoek gaan naar voedsel. Ook bijzondere vogels, zoals de zeearend en de slechtvalk worden er waargenomen. Eveneens de moeite waard is de Karnewei, een terrein met riet en een ondiep plasje, dat nogal in trek is bij verschillende steltlopers en waar ook wel eens ijsvogels en porseleinhoenders worden gesignaleerd.

Zoutkamp

In de voormalige vesting en vissersdorp Zoutkamp is veel veranderd sinds 1969. Veel van het oude verdween, maar er is ook heel wat gebleven, bijgekomen en in ieder geval is er de laatste jaren ook weer visserij-bedrijvigheid dankzij de activiteiten van De Rousant. Het bedrijf is niet moeilijk te vinden: de rij kleurrijke pakhuizen, op de kade langs het Reitdiep, is een gezichtsbepalend onderdeel van het dorp geworden. De gemeente De Marne is heel wat jaren bezig geweest om in samenwerking met diverse instanties en ondernemers Zoutkamp te verbeteren en te verfraaien. En het resultaat mag er zijn: de oude vestingstructuur en het visserijkarakter is meer herkenbaar geworden. Het centrum met een flink winkelbestand is verfraaid, inclusief het oude havengebied met binnenhaven, Visserijmuseum en de nodige horeca.

Kollumerwaard

Via de provinciale brug bij Zoukamp over het Reitdiep leidt de route naar de zuid- en westkant van de Lauwerseer. Daar was aan de zuidkant in de Kollumerwaard in eerste instantie wel 1000 hectare terrein voor defensie bestemd. Naderhand verminderde het aantal hectares, maar er werd in ieder geval al wel een grote aarden wal opgeworpen ter beperking van teveel geluidshinder. Weer later zag Defensie er helemaal vanaf het terrein voor militaire doeleinden in te richten en werd het in 1999 overgedragen aan Staatsbosbeheer. Sindsdien vindt er een herinrichting plaats waarbij het natuur weer het hoofdelement gaat vormen, met een flink stuk recreatief medegebruik.

Dokkumer Nieuwe Zijlen

Vroeger stroomde de Ee als rivier door Dokkum met een brede uitmonding in de Lauwerszee. Dokkum was zodoende een zeehaven en het water vanaf die stad tot de zee was omgeven door zeedijken. Mede vanwege de zogenaamde Kerstvloed van 1717, die ook in Groninger land een enorme schade aanrichtte, kwamen er nieuwe spui- en schutsluizen in de buurt van Engwierum: Dokkumer Nieuwe Zijlen. Het vaarwater werd verlegd en gekanaliseerd (Dokkumer Grootdiep). De kustlijn en daarmee de zeedijk werd zodoende aanmerkelijk ingekort. De ontwerper van de nieuwe zeedijk (Statendijk) was Willem Loré en het sluizencomplex werd gebouwd naar een ontwerp van de Leeuwarder architect Claes Balck. Het project behoorde in die tijd tot de grote waterstaatswerken van het land. Bij de sluizen op de dijk, tegenover herberg De Pater, werd een zuil opgericht (hij staat er nog altijd) ter eeuwiger gedachtenis. Het haventje bij de sluis heeft zich tot een nostalgische plek ontwikkeld met een paar karakteristieke panden aan de waterkant. Lunegat aan het Lauwersmeer is er nu de grote haven, maar wel voor de pleziervaart.

Oostmahorn en Esonstad

Vanaf Dokkumer Nieuwe Zijlen gaat de route in noordelijke richting, door de Ezumakeeg. Dit gebied had oorspronkelijk een landbouwbestemming maar is nu ingericht als natuurgebied. Door het vele ondiepe water is het ook populair bij eenden en steltlopers. Ook hier is een vogelkijkhut. Via Enumazijl gaat de fietser verder naar Oostmahorn. Niet alleen voor Zoutkamp, ook voor Oostmahorn aan de Friese kust van de Lauwerszee , was het ontstaan van het Lauwersmeer ingrijpend. Zo had de veerboot naar Schiermonnikoog altijd van Zoutkamp via Oostmahorn naar het eiland gevaren. Dat was nu dus verleden tijd. En de KNZHRM (sinds 1991: Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij) had er een station; thuishaven van de bekende reddingsboot Insulinde.

Na 1969 kwamen ook hier recreatie en toerisme tot ontwikkeling. Dus is er nog steeds vaarbedrijvigheid, maar nu zijn het rondvaartboten die van wal steken. De echte grote doorbraak in de toeristische ontwikkeling is van meer recente datum: in 2005 werd begonnen met de bouw van het unieke project Esonstad. Het vakantiecomplex bestaat uit een nieuw gebouwd historisch vestingstadje met zogenaamde terpwoningen er omheen. Ook een overdekt zwembad en tennisbanen ontbreken niet. In het stadje vindt de bezoeker onder andere een waaggebouw (restaurant) en winkeltjes

Terug in Lauwersoog

Via het indrukwekkende sluizencomplex in de afsluitdijk leidt de route terug naar Lauwersoog. Tijdens de inpolderingswerkzaamheden in de jaren ’60 was dit het werkeiland Lauwersoog. Nu is er een zeehaven met alle faciliteiten van dien en veel horeca. De veerboot naar Schiermonnikoog vertrekt er ook.

Lees verder

• Lauwersland - Vakantieland
• Het Groninger kustgebied: Zoutkamp-Lauwersoog-Lauwersmeer
• Het Groninger kustgebied: water, kwelders en wierden
• Groningen - Friesland: route Anjum - Ulrum - Baflo