Het beleid van president Reagan

Ronald Reagan was een van de meest spraakmakende presidenten van de Verenigde Staten. Met zijn enorme charisma hielp hij de Amerikanen van hun Vietnam-trauma af. Alhoewel briljant als 'Great Communicator' was Reagan ook een president die nooit volledig op de hoogte was van de politieke ontwikkelingen. In dit artikel bespreek ik het binnenlandse en buitenlandse beleid van president Reagan.

Binnenlandse politiek

De speerpunten van Reagans beleid waren simpel: belastingverlaging, vergroting van het defensie-budget en beperking van de overheidsuitgaven. De uitvoer hiervan was echter een stuk ingewikkelder en vereiste de diensten van het financiële wonderkind David Stockman. Na intensief goochelwerk met de begroting wist deze de speerpunten van Reagan te vertalen in een concreet plan, dat een niet al te groot gat zou slaan in de overheidsbegroting. Weliswaar zou er flink bezuinigd moeten worden, maar dat was een noodzakelijk kwaad om de beloofde belastingverlaging en de verhoogde Defensie-uitgaven te bekostigen.

Reconciliation-procedure

Door tactisch de Reconciliation-procedure in te zetten wisten Reagan en de zijnen hun begroting door te drukken. Allereerst slaagden ze erin het voorstel door de Senaat te jagen. Dit ging zonder grote problemen, mede omdat de Republikeinen een meerderheid in de Senaat bezaten en deze strak geleid werd door Howard Baker. Het overtuigen van het Huis van Afgevaardigden bleek een grotere hindernis te zijn. De democraten hadden hier een meerderheid, en sommige Republikeinen vonden het voorstel teveel gegrond op conservatieve beginselen. Uiteindelijk werd de budget resolution aangenomen met 253 tegen 176 stemmen. Maar liefst 63 Democraten hadden voor de resolutie gestemd.

Nu het voorstel door de Senaat en het Huis was goedgekeurd was het tijd geworden om de Reconciliation-procedure in te zetten. In plaats van dat er over ieder begrotingsvoorstel onderhandeld werd, werd het geheel gebundeld in een kloeke bundel waar over gestemd zou worden. Ook deze slag was voor de Reagan-regering.

In 1981 was Reagan onaantastbaar. Als grote overwinnaar na een gedurfde Blitzkrieg werd hij gelauwerd. Het zouden de hoogtijdagen van zijn acht jaar durende regering blijken. Dankzij de daadkracht van zijn regering en het overwicht van de Republikeinen in de Senaat, alsmede de crisis waarin het Democratische kamp verkeerde, kon The Great Communicator triomferen.

Stagnatie

Aan het einde van het triomfjaar kwam de desillusie. De economische groei, waar de regering op hoopte, bleef uit. In plaats daarvan beleefde Amerika zijn ernstigste economische crisis sinds de jaren 30. Door de belastingverlaging te minderen zou deze wellicht het hoofd geboden kunnen worden, maar Ronald Reagan bleef koppig vasthouden aan zijn idealen. Pas na lang getouwtrek kwam de Senaat met een eigen voorstel om de crisis het hoofd te bieden. Deze was in strijd met Reagans principes, maar werd wel aanvaard. Hiermee kwam een streep door Reagans belofte van belastingverlaging.

Ook het einde maken aan de bemoeizucht van de Federale overheid kwam niet zo goed uit de verf als Reagan had beloofd. Er werden geen initiatief genomen de wetgeving ten nadele van deze instanties te wijzigen. Wel zorgde de regering voor veel ontslagen en inkorting van de begrotingen, maar van een fundamentele koerswijziging is geen sprake geweest.

Na het rampjaar 1982 zou de economie zich weer herstellen en tegen de tijd dat het verkiezingsjaar er weer aan kwam leek het alsof Reagan zijn doelstellingen had gerealiseerd. De defensieuitgaven waren verhoogd, belastingen waren, alhoewel minder drastisch dan het oorspronkelijke plan, verlaagd; en de economie was zich krachtig aan het herstellen.

Op het eerste gezicht leek Reagan voor een ware breuk met het verleden gezorgd te hebben. Achter de schermen bleek er echter nog veel te rommelen. In 1984 zat de regering met een enorm gat in de overheidsbegroting en was de staatsschuld in vier jaar tijd bijna verdubbeld.

Reagans tweede termijn begon stroef. Doordat veel van de oude staf weggingen en nieuwe mensen gezocht moesten worden werd veel tijd verloren. Door een voortslepende strijd over de begroting tussen Senaat en de regering sleepte geruime tijd voort.

Al hoewel Reagan een gunstig begin van zijn presidentschap kende, ging het snel daarna bergafwaarts. Door vast te houden aan zijn eigen principes heeft hij een gat geslagen in de overheidsbegroting die nog steeds niet gedicht is. Zijn principes waren niet in overeenstemming met de realistische mogelijkheden die er lagen. Dit maakte hem aan de ene kant populair bij het volk, die hun stem gehoord zagen bij de president, maar ook impopulair door de verstrekkende gevolgen van zijn optreden.

Breuk met het verleden?

Reagan wist de mensen de grijpen met zijn media-optredens. Mensen voelden zich verbonden met hem. Dit in combinatie met de economie die in 1984 weer in de lift leek te zitten zorgden voor zijn herverkiezing. Zijn regering heeft de Verenigde Staten niet fundamenteel van koers doen veranderen. Toch is hij er in geslaagd het vertrouwen in de regering van het volk te herstellen. Dit vertrouwen in de president, en in het vaderland, is een noodzakelijke verandering geweest voor de Verenigde Staten.Met de komst van de jaren 80 veranderde de publieke opinie in Amerika. Het trauma dat de Vietnamoorlog had veroorzaakt werd afgeschud en maakte plaats voor een nieuw vertrouwen in Amerika als supermogendheid. In drie jaar tijd, tussen ‘79 en ’82, groeide het percentage Amerikanen die de Buitenlandse politiek belangrijker vonden dan de binnenlandse, met maar liefst 39 procent. 42 Procent was van mening dat er voor Amerika een belangrijke rol in de inernationale politiek was weggelegd, en maar liefst drie kwart van de bevolking was voor een vergroting van het defensiebudget.

De Buitenlandse politiek

Was de buitenlandse politiek in de jaren dat president Carter aan het roer stond nog vooral gericht op de bestrijding van armoede in derde wereldlanden en het handhaven van de mensenrechten; met Reagan als grote roerganger werd deze egocentrischer en strijdlustiger. Amerika moest triomferen over de wereldbedreigende Sovjet-Unie. Oude termen zoals containment-politics werden weer van stal gehaald om in ere te worden hersteld.

De defensie-begroting

Hoewel de toon die Reagan voor het buitenlandse beleid zette krachtig en duidelijk was, ontbrak het aan een beleidsmatig concept. Bovendien ontbeerde Reagan het inzicht in de werkelijke internationale verhoudingen. Zijn zwart-wit voorstelling van het wereldconflict en gebrek aan begrip van bewapeningskwesties verhinderden de besluitvorming. Bovendien had de buitenlandse politiek simpelweg niet de hoogste prioriteit.

De Verenigde Staten steunden enkele omstreden partijen in lokale burgeroorlogen. Zo werden de Moedjahedien gesteund in hun strijd tegen de Sovjet-Unie en de Contra’s in Nicaragua.

Het belangrijkste item in de buitenlandse politiek was het uitbreidden van de defensiebegroting. De Verenigde Staten moesten de meest geavanceerde, militaire natie van de wereld worden. Het vuur van de koude oorlog werd opgestookt en zorgde voor de nodige paniek aan de zijde van de Sovjet-Unie.

Ondanks dat het leger nu meer te besteden had, verwaarloosde het zijn basistaken. Het nieuw verworven geld werd niet besteed aan de scholing van goed personeel, het onderhoud van het materiaal en het aanschaffen van reserveonderdelen en munitie, maar aan de nieuwste hypermoderne oorlogsmachines, waarvan de noodzakelijkheid betwist werd.

Project Starwars

Het was echter Reagan himself die met het grootste, duurste en meest megalomane plan kwam: Het Strategic Defense Initiative, waarbij enorme lasers in de ruimte moesten worden geïnstalleerd om Russische raketten te onderscheppen. Dat het niet zeker was of dit zowel technologisch als economisch haalbaar was, weerhield Reagan er niet van dit initiatief in een geraffineerde televisietoespraak aan te kondigen.

Of het nu realiseerbaar was of niet, het zorgde voor de nodige paniek aan Russische zijde. Deze vernieuwde wapenwedloop zou het definitieve militaire overwicht van de Amerikanen kunnen betekenen, en het dus het precaire evenwicht dat sinds 1945 bestond doorbreken.

De retorische bombarie die Reagan over de Verenigde Staten uitstorrte heeft bijgedragen aan het hernieuwde zelfvertrouwen van de Amerikanen in hun land. Tevens heeft het de Sovjet-Unie de stuipen op het lijf gejaagd, angstig om de wapenwedloop niet langer vol te kunnen houden. Bovendien kampte de S.U. met opvolgingsproblemen na de dood van Brejnev. Wie weet heeft Reagan wel de laatste slag toegebracht aan het faillissement van de Sovjet-Unie.