Isabella d'Este, patrones van de kunsten

Isabella d'Este (Gonzaga) was een machtige en geleerde politica, menselijk van aard, patrones van de kunsten en moeder van zeven kinderen. Bekend staand als ‘De First Lady van de Renaissance’ werd ze gekoppeld aan bijna alle machthebbers in Italië hetzij door geboorte hetzij door huwelijk.

Opvoeding

Isabella (°1474) was de oudste van zes kinderen van hertog Ercole I d’Este en woonde in Ferra, Italië. Haar ouders vonden dat zowel hun zonen als dochters op dezelfde manier moesten worden opgevoed en dus kreeg zij een voor die tijd ongewone opvoeding voor een vrouw. Op zestienjarige leeftijd sprak en vertaalde ze Grieks en Latijn en bleek zij over muzikale talenten te beschikken zoals zingen, dansen en luitspelen. Ze stond meer dan haar mannetje in intellectuele discussies met ambassadeurs.

Huwelijk

In 1490 huwde zij de vierde markies van Mantua, Francesco II Gonzaga en werd dus markiezin. Toen haar man in 1509 in Venetië krijgsgevangene werd, werd ze regentes van Mantua. Ze stelde zich aan het hoofd van het leger en kon door onderhandelingen de vrijlating van Gonzaga bekomen. Ze stond bekend om haar gematigde houding in de buitenlandse politiek. Ze werd gesteund door het volk toen ze in 1527 Mantua verdedigde tegen Franse aanvallen en hulp en troost bood aan vluchtelingen. Gonzaga was jaloers vanwege haar populariteit en begon een relatie met zijn schoonzuster Lucrezia Borgia. Isabella kon dit niet aanzien en reisde naar Rome om aan het hof van paus Leo X te verblijven waar ze talloze kunstenaars ontmoette en hun patrones werd.

Populair bestuur

In 1519 overleed Gonzaga en hun zoon Federico II werd benoemd tot markies van Mantua. Omdat hij slechts negentien was en te jong werd bevonden om te regeren nam Isabella het regentschap waar. Onder druk van het volk vroeg hij zijn moeder om terug te keren om Mantua te leiden. Met haar autoriteit slaagde ze erin van Mantua een souverein hertogdom te maken zodat haar zoon van markies tot hertog opklom.

Patrones der kunsten

Isabella was een gewaardeerde patrones van de kunsten en steunde schilders als Mantegna, Titiaan en Da Vinci, aan wie ze allemaal vroeg om haar portret te schilderen. Ze maakte van Mantua een cultureel centrum en verbouwde het hertoglijk paleis tot een museum. Ze nodigde schrijvers en dichters uit om van gedachten te wisselen en correspondeerde met een groot aantal prominente figuren. Haar brieven openbaren haar als een intelligente dame met eigen ideeën over het Italië uit de Renaissance. Ze stichtte ook een school voor meisjes.

Door een spel van eigendomsruil tijdens het leven van haar man werd ze in 1529 officiële bestuurster van Solarolo, een klein gebied van Romagna. Ze bestuurde het als een stadstaat en overleed daar in 1539.

Isabella d’Este in het kunstwerk Dinner Party van Judy Chicago

Op Isabella’s plaats vind je motieven en technieken die zowel verwijzen naar haar rol als bestuurster als naar de kunsten die ze ondersteunde. Haar bord is beschilderd met gouden, witte en koningsblauwe kleuren die in combinatie met de motieven karakteristiek zijn voor de populaire Urbino majolica-keramiek die gemaakt werd in fabrieken die door haar gefinancierd werden. De vergulde delen van het bord zijn verhoogd. Op het bord worden de artistieke vernieuwingen tijdens de Renaissance centraal gesteld, zoals bijvoorbeeld het gebruik van het perspectief, horizontale lijnen en verdwijnpunten. Deze technieken, populair in de oudheid, herleefden in de Renaissance en werden aangewend om driedimensionele, realistische werken te creëren. De artistieke idealen worden weergegeven door de zuilengang in het midden van het bord die in de verte verdwijnt (verdwijnpunt) alsof het door de ruimte wordt opgeslokt.

De tafellegger is ontworpen als een koninklijk banier met kwasten, wapenschilden en lelies, kenmerkend voor de heersende klasse. Op de achterzijde van de legger vind je het symbool van de D’Estes. De kwasten verwijzen naar de versieringen op de Renaissancekledij die je terugvindt op portretten.