Margaret Sanger kwam op voor ‘baas in eigen buik’

Margaret Sanger was een Amerikaanse activiste die vocht voor geboortebeperking en gezinsplanning in het begin van de 20ste eeuw.

Moeders dood

Ze werd in 1879 in Corning, New York, geboren als Margaret Louise Higgins in een groot katholiek arbeidersgezin. Ze werd bijzonder aangegrepen door de dood van haar moeder door baarmoederhalskanker en tuberculose in 1899. Bovenop haar elf kinderen was ze nog zeven keer zwanger geweest. Sanger was ervan overtuigd dat dat de oorzaak was van haar moeders dood.

New York City

Voor haar moeders dood had ze een verpleegsteropleiding gevolgd maar niet beëindigd. In 1910 huwde ze met de architect William Sanger en tezamen met hun twee kinderen verhuisden ze naar New York City. Daar kwamen ze terecht in het milieu van de New Yorkse intellectuelen en ‘liberals’ onder wie de socialistische schrijver Max Eastman, schrijver en activist Upton Sinclair, beschermvrouwe van de kunsten Mable Dodge en feministe Emma Goldman. In die periode werd ze activiste voor de vrouwenvakbond en nam ze deel aan stakingen ten voordele van een verbetering van de werkvoorwaarden voor vrouwen in fabrieken.

Inzet voor de achtergestelde vrouwen

Kort na haar scheiding van Willima Sanger in 1913 begon ze in achtergestelde buurten te werken, waar ze zag dat het merendeel der vrouwen helemaal geen seksuele voorlichting kreeg en verstoken bleef van informatie over gezinsplanning. Met de hulp van Emma Goldman, een bekende anarchistische activiste, begon ze gezinsplanning als een vorm van klassenstrijd te zien en streefde ernaar om de vrouwen uit de werkende klasse daarover te onderwijzen.

Censuur en vlucht

In 1912 begon ze een column te schrijven onder de titel ‘Wat Elk Meisje Zou Moeten Weten’ in de New York Call. De column werd in 1913 door de overheid onmiddellijk gecensureerd vanwege een artikel over syfilis. In 1914 begon Sanger met het uitgeven van een eigen blad, ‘The Woman Rebel’ (De Rebelse Vrouw) waarin ze de term ‘geboortebeperking’ introduceerde. De Rebelse Vrouw was een extreem feministisch maandblad, dat vrouwen aanmoedigde vrij te denken en controle over hun eigen leven te verwerven. Ze verdedigde gezinsplanning en ziektepreventie. Het eerste nummer werd door de Amerikaanse post gecensureerd en tegen Sanger werden negen klachten wegens obsceniteiten ingediend. Ze vluchtte naar Europa om aan vervolging te ontsnappen en keerde pas terug in 1915.

Activiste tot haar dood

Na haar terugkeer ging ze een juridisch gevecht aan tegen wetgeving die het verspreiden van informatie over contraceptie bij vrouwen verbood. In 1916 verkreeg ze het recht om de eerste anticonceptiekliniek in Brooklyn te openen. Daar verspreidden verpleegsters haar pamflet ‘Wat Elk Meisje Zou Moeten Weten’ waarin punten als puberteit, seksueel overdraagbare ziektes en zwangerschap in talloze talen, het Hebreeuws en het Italiaans inbegrepen, aan bod kwamen.

Later dat jaar richtte ze de Amerikaanse Birth Control League (Liga voor Gezinsplaninng) op, die later overging in de International Planned Parenthood Federation (Internationale Federatie voor Verantwoord Ouderschap) en stand hield tot 1959. Sanger bleef actief in de beweging voor geboortebeperking en werkte mee aan de ontwikkeling van de pil en de legalisering van geboortebeperking tot haar dood in 1966.

Margaret Sanger op de Dinner Party

Margaret Sangers bord is beschilderd met felrode glanzende kleuren die de vrouwelijke geslachtsorganen en het bloed bij elke geboorte weergeven alsook de strijd om het recht op geboortebeperking. Deze overdaad aan rood is bedoeld om de vele vrouwen te gedenken die in het kraambed gestorven zijn of tijdens illegale en onveilige abortussen het leven lieten. Ook verwijst het naar de strijd van de eerste vrouwen die voor geboortebeperking streden en daardoor het risico liepen gearresteerd en opgesloten te worden.

Judy Chicago voegde een dimensie toe aan de borden van de laatste reeks vrouwen die actiever waren in de strijd voor de gelijkheid van de vrouw. De lichaamsvorm op Sangers bord rijst op en reikt tot aan de rand van het bord, een symbool van Sangers inspanningen om ‘haar geslacht te verheffen’. De delicate delen van de vorm zijn van keramiek gemaakt en met slib aan het witte bord eronder vastgehecht.

De tafelleger werd vervaardigd van roze satijn met lichtroze, rode en purperen tinten op geborduurd om de felle kleuren op het bord aan te vullen. De vorm van de legger suggereert een vlinder, een symbool van persoonlijke vrijheid niet alleen door Sanger verworven, maar door alle vrouwen die profiteerden van haar strijd voor seksuele vrijheid en gezinsplanning.

In de legger zijn beelden verwerkt van medische tekeningen van vrouwelijke geslachtsorganen.

Op de voorzijde van de legger, zijn een geboeide moeder en baby in de verluchte letter ‘M’ in zijde ingenaaid wat verwijst naar een uitspraak van Sanger dat het recht op ‘baas in eigen buik’ vrouwen zou bevrijden van ‘moederschap in ketenen’.