De Coalitieoorlogen (1792 - 1815)

De coalitieoorlogen die ook wel de Napoleontische oorlogen werden genoemd zijn kenmerkend voor de machtslust van Frankrijk. Er is veel gebeurd in deze korte tijdsperiode (1792 - 1915) en er zijn veel machtsverschuivingen geweest.

De Coalitieoorlogen

De Coalitieoorlogen, of ook wel de Napoleontische Oorlogen, zijn de oorlogen tussen Frankrijk en wisselende samenwerkingen tussen andere Europese mogendheden. De oorlogen vonden plaats in de jaren 1792 - 1815. Het betreft zeven oorlogen. Hoewel deze zeven oorlogen ook wel de Napoleontische oorlogen werden genoemd stond Frankrijk pas bij de tweede oorlog onder leiding van Napoleon. De tegenstanders van Frankrijk waren Oostenrijk, Pruisen, Groot-Brittannië, de Nederlandse Republiek, de Italiaanse staten, het Turkse rijk, Spanje, Portugal, Rusland en Zweden.

Oorzaken

Een oorlog begint niet zo maar, daar zijn altijd oorzaken voor. Ook de Coalitie-Oorlogen begonnen vanwege verschillende redenen die allemaal te maken hadden met de Franse revolutie die uitgebroken was in 1789. De ideeën van de Franse revolutie sloegen ook aan in andere staten en vorsten werden bang voor een revolutie in het eigen land. Deze gezamenlijke angst bracht andere landen dichterbij elkaar. Ze meenden dat ze samen moesten werken om dit Frans gevaar buiten hun eigen landen te houden. Ondertussen vluchtten ook vele Franse edelen uit Frankrijk naar andere landen. Ze pleitten in andere landen voor het ten val brengen van de Franse revolutionairen. De revolutionaire Franse regering merkte de dreiging van zijn buurlanden op en besloot hen een stap voor te zijn door hen zelf de oorlog te verklaren.

De reden dat de vorsten en edelen zo in paniek raakten was omdat ze bang waren hun macht kwijt te raken. De Franse revolutie pleitte voor volkssoevereiniteit, wat inhield dat de macht van de vorsten en edelen minder werd. De macht van koning Lodewijk XVI werd beperkt en na een aantal jaren werd zelfs het hele koningshuis afgeschaft. Ook wilden de revolutionairen gelijkheid, geen standenverschillen meer tussen het gewone volk, de geestelijkheid en de adel. De macht en rijkdom van de kerk nam enorm af door de scheiding tussen kerk en staat.

De eerste Coalitieoorlog

Zoals al eerder gezegd wilde Frankrijk zijn vijanden voor zijn, door zelf de oorlog te verklaren. De grootste dreiging was in 1792 Oostenrijk, dat steun kreeg van Pruisen. In 1792 verklaarde Frankrijk dus de oorlog aan Oostenrijk. De directe aanleiding van de oorlog was een verworpen ultimatum van Frankrijk aan Oostenrijk waarin zij moesten toezeggen de steun aan de gevluchte Franse edelen te staken.

De oorlog begon slecht voor Frankrijk, het gevolg daarvan was de radicalisering van de revolutie in Parijs. De revolutionairen waren bang voor een samenwerking tussen de Franse koning en de vijand, dus bestormden zij het paleis en zetten ze de koninklijke familie gevangen. Ook vermoordden ze heel veel edelen en geestelijken. De vijand was tot ver in Frankrijk doorgedrongen, maar werd uiteindelijk verslagen en trokken zich daarna terug. Diezelfde dag kwam er een nieuwe volksvergadering bijeen, die een tijd later ook de Republiek uitriep en de koning ter dood veroordeelde. De koning werd onthoofd. Engeland, Spanje en de Republiek sloten zich vervolgens bij Oosten en Pruisen aan, om een nieuwe aanval in te kunnen zetten. In drie veldslagen in 1994 versloegen de revolutionairen de coalities. In 1795 kwam een eind aan de oorlog, maar Engeland en Oosten tekenden geen vredesovereenkomst, zij bleven in oorlog met Frankrijk.

Andere Coalitieoorlogen

Frankrijk won veel andere coalitieoorlogen, die zich in heel Europa afspeelden. Bij een Franse veldtocht door Italië komt Napoleon Bonaparte in het spel. De jonge officier leidde deze succesvolle tocht, wat zijn populariteit deed reizen. Engeland bleef Frankrijk zijn grootste dreiging. De Engelse vloot was te machtig voor de Fransen. Napoleon stelde daarom voor naar Egypte te gaan in plaats van Engeland, zo zouden ze de Engelse handelsroutes af kunnen snijden. Napoleon kreeg de leiding en kwam in 1798 in Egypte aan. De eerste slag, de slag bij de Piramiden, was een overwinning voor Frankrijk. De tocht die daarop volgde langs Syrië was echter geen overwinning. De turken, gesteund door de Engelse vloot, waren te sterk. De Franse vloot werd vernietigd, waardoor Napoleon met zijn leger opgesloten zat in Egypte. Napoleon wist terug te keren, maar zijn leger werd in 1801 door de Britten vernietigd.

Nadat Napoleon teruggekeerd was pleegde hij in 1799 een staatsgreep waardoor hij de macht in handen kreeg en daarmee de eerste 'consul' werd. In 1804 liet hij zich kronen tot keizer. Napoleon wilde heerser van een groot Europees rijk worden. Keizer Napoleon boekte veel successen door zijn militaire overmacht. Hij had lange tijd de macht over de politieke situatie in Europa. Dat kwam niet alleen door zijn militaire overwicht, maar ook door zijn tactieken. Na elke overwinning liet hij bijvoorbeeld bezettingslegers achter en stelde hij familieleden als koning aan. Door de Code Napoleon kreeg hij het volk vaak voor zich, die code hield gelijkheid in.

Napoleon had echter nog steeds geen succes bij het breken van Engeland en Spanje. In 1805 vernietigde admiraal Nelson de Franse vloot, waardoor Napoleon naar Oostenrijk trok in plaats van Engeland. In 1808 probeerde Frankrijk Spanje en Portugal te veroveren, maar hij verloor en raakte vervolgens met zijn leger verstrikt in een Spaanse guerrillaoorlog.

In de jaren 1812 en 1814 kwam er een einde aan de successen van Napoleon. In 1812 begon Napoleon een veldtocht tegen Rusland, waarmee hij succesvol Moskou veroverde. Moskou werd echter in brand gestoken en Napoleon besloot terug te keren. Zijn leger kon de kou, ondervoeding en aanvallen van ruiters niet aan, wat de ondergang van zijn machtige leger betekende. Van de één miljoen waren er uiteindelijk nog zo'n dertigduizend over. Ook Spanje kon met behulp van Engeland stukken land terugveroveren. Er kwam een nieuwe coalitie tot stand die in 1813 het Franse leger versloegen bij Leipzig. Zijn macht stortte overal in en in 1814 mocht hij alleen nog het Franse eiland Elba houden. Daar moest hij als verbande blijven.

Op Elba maakte Napoleon plannen om weer terug te keren naar Frankrijk. In 1815 zette hij vergezeld door duizend man weer voet op het Franse vasteland. Tijdens zijn tocht naar Parijs kreeg hij meer aanhang en het lukte hem weer keizer te worden van Frankrijk. Een nieuw coalitieleger vormde zich en Napoleon werd bij Waterloo definitief verslagen. Napoleon werd verbannen naar een Engels eiland genaamd Sint Helena, waar hij tot zijn dood in 1721 bleef.

Het Franse leger

Na de terechtstelling van Lodewijk XVI in 1793 verlieten nog meer Franse officieren het land. De cavalerie en de infanterie werden daardoor een stuk zwakker. De Fransen gingen zich daarom concentreren op de artillerie. De wapens waren moderner en de kanonnen een stuk efficiënter. Door het gevaar van het verliezen van de eerste coalitieoorlog kwam er een dienstplicht in Frankrijk. Daardoor kregen ze het grootste leger van heel Europa, de kleine beroepslegers maakten plaats voor massale dienstplichtlegers. Veel Fransen vonden het te ver gaan om hun leven te riskeren voor de Franse revolutie, dus kwamen er strenge straffen op ontrouw te staan. Door de massaliteit van de legers waren de Fransen gedwongen over te gaan op frontale aanvallen waarbij zo'n twintig procent ven het Franse leger verloren ging per aanval.

Toen Napoleon de leiding kreeg hield hij dezelfde tactieken. Ook hij richtte zich volledig op de hoofdmacht van de vijand. Hij maakte de massale legers beweeglijker door ze op te delen in onderdelen en hij viel vaak de bevoorradingslijnen van de vijand aan. Hij hield van snelle overwinningen, die ook noodzakelijk waren vanwege de snelle uitputting van bevoorradingsbronnen voor zijn grote leger.

De Franse economie

Slachtoffers onder het volk waren gering, de oorlogen werden voornamelijk op het platteland uitgevochten. De economie leed er echter wel onder. Door de dienstplicht gingen er veel arbeidskrachten verloren. De oorlogen kostten veel geld, wat ten koste ging van het geld van het volk. Het volk zorgde voor veel voedsel aan de legers, wat ten kosten ging van hun eigen eten.

Napoleon voerde het Continentale stelsel in om een economische oorlog tegen Engeland te beginnen. Dat stelsel verbood handel met Engeland vanuit Europa, zo wilde hij Engeland tot vrede dwingen. De Engelse economie leed er wel onder, maar wist ook zijn macht op zee uit te breiden en kreeg meer koloniën. Ook was er nog sprake van smokkelhandel. In Europa zelf waren er ook negatieve gevolgen. Het controleren van de uitvoer kostte geld en hij kon zelf ook niet meer goed internationaal handelen.

Franse soldaten

Bij de massale oorlogen vielen beduidend meer slachtoffers. Dat kwam door het gebruik van artillerie bij gevechten en de overrompelingstactiek. Ook was de medische zorg niet goed en was er niet genoeg eten. De soldaten waren vaak uitgeput en stierven door slechte weersomstandigheden. Zoals de hitte in Egypte en de kou in Rusland.

Franse burgers

Het hele land werd ingezet voor de oorlog. Wetenschappers moesten het leger moderniseren, vervoer en bedrijven werden in dienst van het leger gesteld en er werden tientallen nieuwe wapenbedrijven opgericht. Er werd streng gecontroleerd op alles en op tegenwerking stond de doodstraf.

Gevolgen van de oorlog

Alle deelnemers van de oorlog kwamen bijeen op het Wener Congres in 1814. Er moest een nieuw machtsevenwicht komen in Europa, de macht van Frankrijk kleiner en die van de andere mogendheden groter. Vorstenhuizen keerden weer terug en door Frankrijk veroverde gebieden werden weer teruggeven. Het verenigd Koninkrijk der Nederlanden ontstond. Er werd besloten dat Pruisen, Oostenrijk en Rusland gebieden mochten houden en ook Engeland mocht koloniën houden. Er kwam een herstel in Europa. Legers gingen weer uit huursoldaten bestaan en werden meer een soort politiemacht.

De Russische Tsaar Alexander I richtte in 1815 de Heilige Alliantie uit, een verbond van Europese vorsten. Zij traden op tegen nationalistische liberale onrust en ze zorgden voor onderlinge vrede. De kern werd gevormd door Oostenrijk, Pruisen, Rusland en Engeland. In 1818 kwam ook Frankrijk erbij.

Na het Wener Congres ontstonden in Europa conservatieve en liberale regimes. Deze kregen na verloop van tijd wel te maken met nationalistische en liberale bewegingen, waardoor in Frankrijk bijvoorbeeld in 1830 de koning werd afgezet.