Het mens en wereldbeeld van de romantiek

Een korte toelichting op de romantiek en het mens- en wereldbeeld uit deze periode, en de veranderingen die daardoor plaats hebben gevonden.

Wat houdt romantiek eigenlijk in en wat wordt er mee bedoeld?

De verlichters waren optimistisch over de toekomst. Een tijd waarin iedereen gelukkig zou zijn. Maar vanaf de 18e eeuw begonnen mensen daar toch aan te twijfelen, ze zochten daarom een uitweg in een fantasiewereld die natuurlijk mooier leek dan hun eigen. Er kwam weer grote belangstelling voor de ridderromans uit de middeleeuwen en daarom ging men van de ‘romantiek’ spreken.

Hoe was het mens- en wereldbeeld in de tijd van de romantiek?

In de tijd van de romantiek had het mensbeeld vooral betrekking op het gevoel en fantasie. Romantici vonden dat de verlichters de nadruk te veel op het verstand hadden gelegd en dus ook een groot deel van het volk.

Er vond een grote verandering plaats en de volgende punten kwamen naar voren:

1. Verheerlijking van het landelijke leven en de natuur: Sommige romantici gingen het landelijke leven verheerlijken, ze vonden dat de mensen op het platteland veel gelukkiger waren.
2. Gevoel en fantasie: Zoals eerder verteld stelden de romantici het gevoel en fantasie op de eerste plaats.
3. Herleving van de godsdienst: Veel romantici wilden het christendom, wat de verlichters bijna weggeredeneerd hadden, weer herstellen en hun gevoel laten spreken.
4. De geschiedenis van het eigen volk werd verheerlijkt. Dit leidde ook tot nationalisme, de trots op eigen vaderland stond centraal.

Het wereldbeeld in de romantiek veranderde niet wezenlijk. Het beeld van het heelal zoals het door Copernicus en Newton was beschreven, veranderde vrijwel niet. Het werd nog wel verfijnd en verder uitgebouwd. Maar sommige geloofden liever in oerkrachten in de natuur, waarvan de officiële wetenschap niets wilde weten. Anderen keerden terug naar de christelijke opvatting van God als beheerser van alles. De meningen waren verdeeld en van één gezamenlijk wereldbeeld was dus niet te spreken.

Wat is er van het mens- en wereldbeeld in deze tijd overgebleven?

In de moderne wereld zoals wij die nu kennen is niet veel van het mensbeeld overgebleven. In de romantiek werd het plattenland verheerlijkt terwijl nu juist de stad wordt verheerlijkt, want daar is geld te verdienen. Verstand staat weer boven het gevoel en fantasie. Om in deze harde wereld te overleven heb je geld nodig, en geld verdien je als het ware met verstand.

Het christendom is wel grotendeels overgebleven uit de romantiek. Men ging zich weer in het geloof verdiepen en dus groeide het uit. Er zullen natuurlijk wel veranderingen rondom het christendom gemaakt zijn. Het nationalisme, wat in de romantiek zeer belangrijk was, zien we nog wel terug. Kijk maar naar Amerika waar voor zowat elk huis en elke school een vlag van hun land hangt.

Van het wereldbeeld uit de romantiek is op enkele gebieden veel overgebleven, maar op andere niet. Dit dankzij een reeks nieuwe uitvindingen waardoor bijvoorbeeld het heelal veel beter verkend kan worden. De opvattingen van Copernicus en Newton zijn slechts de basis van het moderne wereldbeeld van het heelal. Dat god de heerser van alles is vinden we nu natuurlijk nog steeds bij heel veel bevolkingslagen terug. Over ‘oerkrachten’ zijn theorieën geschreven, maar nog steeds is dit niet bij het grotere deel van de bevolking bekend. De ideeën die in de romantiek ontstaan zijn hebben vooral de basis gelegd van het mens- en wereldbeeld in onze moderne tijd.