Abstractie in beeldende kunst, muziek en literatuur

Is beeldende kunst beter als het beter te begrijpen is? Is het niet belangrijk dat zoveel mogelijk mensen begrijpen wat er bedoeld wordt gezegd te worden met een kunstwerk, zonder dat daar steeds een aparte uitleg voor nodig is? Dit lijkt geen logisch standpunt, omdat veel kunst waarover we het eens zijn dat het goede kunst is, juist niet zo gemakkelijk te begrijpen is, maar hoe komt dat eigenlijk? En hoe zit dat met andere kunstvormen? Muziek en literatuur, kunnen die abstract zijn?

Abstractie

Moeten de afgebeelde vormen in een kunstwerk herkenbaar zijn? Moeten ze duidelijk en helder zijn? Je ziet in kunstwerken vaak dat vormen aangepast worden op een manier die het niet zo gemakkelijk toelaat te begrijpen met welke vorm de kunstenaar eigenlijk is begonnen. Dit is abstractie. Voegt dit iets toe en waarom dan? Vergelijk het met kunst op zich, die beeldt namelijk nooit precies de werkelijkheid af, maar een afgespiegelde versie ervan. Dit is juist waar bij kunst de waarde in zit. In een beeld kunnen storende elementen, die niets aan het idee toevoegen, weggelaten worden. Zij zijn slechts obstakels in de werkelijkheid tot het begrijpen van de essentie van het kunstwerk.

Onderbewuste

De essentie van een kunstwerk wordt sowieso al niet gegrepen door het verstand, maar eerder door het gevoel, het onderbewuste. Daarom is het ook niet nodig voor het verstand om te begrijpen wat wordt afgebeeld, zo lang het onderbewuste het maar kan begrijpen. Dit geeft meer ruimte de essentie van het kunstwerk te verduidelijken voor het onderbewuste, al gaat dit ten koste van het begrip van de bewuste toeschouwer.

Kunst en muziek

Bij muziek is het het geval dat eigenlijk alles abstract is, met uitzondering van de tekst. Hiermee wordt dan bedoeld dat het instrumentale van muziek bijna nooit iets voorstelt, maar altijd meteen de emoties en ideeën weergeeft in de vorm van melodieën en ritmes. Dit is precies waar muziek om draait, en beeldende kunst kan op dezelfde manier werken als het abstract is. Er is ook eigenlijk geen fundamenteel verschil tussen muziek en beeldende kunst. Muziek geeft een boodschap door in geluiden, beeldende kunst in beelden. Het enige verschil is het zintuig waarmee het waargenomen wordt.

Kunst en woorden

Is beeldende kunst te vergelijken met kunst in woorden? Op een bepaalde manier is tekst net als beeld. Het bestaat uit ideeën, concepten, die een geheel vormen. In de beeldende kunst wordt abstractie al vaak gebruikt, maar in de literatuur is dat anders. In tekst wordt toch meer gezocht naar een lopend en logisch verhaal, met een lijn die te volgen is. Een stroming die zeker een deel is van de abstracte literatuur is het dadaïsme. Deze kunst is irrationeel en niet te begrijpen, alleen maar te ervaren. En dan is het mogelijk om alles los te laten. Er kan een verhaal verteld worden met symbolen, ideeën en beelden die woorden veroorzaken, zonder dat er een echt logische lijn of betekenis in het verhaal zit.
Woorden vormen dan, net als tonen in een muziekstuk, direct de emoties en ideeën, in plaats van dat ze verwijzen naar concrete dingen die ons moeten emotioneren.

Toekomst

Toch wordt de hierboven beschreven vorm van poëzie of literatuur weinig bedreven en is hij ondergewaardeerd. Misschien zijn de mensen daar nog niet klaar voor. Er is immers ook een lange tijd geweest waarin er wienig of geen abstracte beeldende kunst was omdat mensen het niet begrepen en er nog niet aan toe waren. Maar het is zeker voor te stellen dat in de toekomst meer kunst van het woord eraan gaat geloven, ook die zal abstract zijn en dit zal de literatuur rijker maken.