De zeven wereldwonderen uit de klassieke oudheid

De zeven wereldwonderen uit de klassieke oudheid zijn zeven bouwwerken die in een bepaalde periode als toonaangevend werden beschouwd omdat ze het hoogst, het grootst of het meest opvallend waren in hun soort. De bouwwerken waren voornamelijk gelegen in Hellas (oud-Griekenland); een enorm rijk dat grotendeels was gevormd door Alexander de Grote (356 voor Christus - 323 voor Christus) en vandaag de dag bekend staat als het Middellandse Zeegebied en het Nabije Oosten (Zuidwest-Azië). Van de 'klassieke' zeven wereldwonderen staat vandaag de dag alleen de Piramide van Cheops nog overeind, alle andere wereldwonderen hebben de tand des tijds helaas niet doorstaan.

Inhoud

• De klassieke oudheid
• Geschiedenis
• Het getal zeven
• De zeven wereldwonderen
• Lijsten met wereldwonderen door de jaren heen

De klassieke oudheid

De klassieke oudheid is een periode die alleen in de westerse geschiedenis voorkomt en verwijst naar de periode van ongeveer de achtste eeuw voor Christus tot en met de val van het West-Romeinse Rijk in het jaar 476 na Christus. De periode die de klassieke oudheid wordt genoemd valt grotendeels samen met de periode die door de (Oude) Grieken de Archaïsche periode werd genoemd.

Geschiedenis

Het feit dat alle zeven klassieke wereldwonderen in Hellas waren gelegen kwam voort uit het feit dat dit de wereld was zoals de Oude Grieken die toentertijd kenden. Hun wereld was niet groter dan de grenzen van hun eigen rijk, maar omdat dat zo immens groot was kwamen de Grieken al snel in aanraking met andere beschavingen zoals de Egyptenaren, Perzen en Babyloniërs. Vele avontuurlijke Grieken besloten de grenzen van hun rijk te verkennen en kwamen tijdens hun reis prachtige, opvallende en/of kenmerkende bouwwerken en bezienswaardigheden tegen die ze besloten te omschrijven om ze bij thuiskomst aan anderen te laten 'zien'.

Ctesias van Cnidus

Aangezien het omschrijven van bijzondere bouwwerken en bezienswaardigheden gebruikelijk was, ontstonden er al snel diverse lijstjes met de mooiste, hoogste, grootste en/of meest opvallende bouwwerken. Uit deze lijsten besloot men vervolgens een 'erelijst' samen te stellen die bestond uit zeven bouwwerken. Wie de aller eerste erelijst opstelde valt niet met zekerheid te zeggen, maar diverse bronnen verwezen naar de Griekse arts Ctesias van Cnidus die leefde eind vijfde - en begin vierde eeuw voor Christus. Aangezien het merendeel van Cnidus' werk verloren is gegaan, valt dit niet te controleren.

Het getal zeven

Hoewel niet geheel duidelijk was wie de eerste erelijst samen stelden is wel met zekerheid vastgesteld dat de eerste erelijsten bestonden uit zeven bouwwerken. Dit omdat het getal zeven voor de Oude Grieken - net als voor vele andere bevolkingsgroepen en religies - een zeer belangrijk en magisch getal was. De Oude Grieken geloofden in 'de wet van zeven' dit omdat vele dingen in de natuur uit zeven bestonden; het kleurenspectrum heeft zeven kleuren, een toonladder heeft zeven noten, de wereld kent zeven wereldzeeën en ook een week bestond uit zeven dagen. Tevens bestonden er bij de Oude Grieken al zeven planeten waar de zeven dagen van de week weer naar waren vernoemd.

Lofdicht van Antipater

De eerste erelijst met zeven bouwwerken die de tand des tijds wist te doorstaan was de lijst van de Oud-Griekse schrijver Antipater van Sidon welke leefde rond het jaar 140 voor Christus. Hoewel lijst waarschijnlijk niet het juiste woord is omdat Antipater besloot zijn zeven wereldwonderen te omschrijven in een lofdicht:

"Ik heb lang gestaard naar de muur van het stenen Babylon, geschikt voor wagenrennen, en op het standbeeld van Zeus bij de Alpheus, en de hangende tuinen, de Kolossos van de Helios, de grote door mensen gemaakte toppen van de hoge piramides en het gigantische graf van Mausolos, maar toen ik het heilige huis van Artemis zag, met torens die boven de wolken uitstaken, werden de anderen in een schaduw geplaatst." — Antipater.

De zeven wereldwonderen

Opvallend genoeg bestond er lange tijd geen overeenstemming over de zeven wereldwonderen en iedere (Griekse) schrijver maakten dan ook zijn eigen lijst. Uiteindelijk besloot men - in een onbekend jaartal - om een 'gecanoniseerde' (heilig verklaarde) versie van de erelijst samen te stellen en de bouwwerken die op deze lijst stonden kwamen bekend te staan als de zeven wereldwonderen uit de klassieke oudheid, ook wel uit de antieke wereld genoemd:

1. Piramide van Cheops

De piramide van Cheops vormt het eerste wereldwonder. De piramide is geografisch gezien gelegen in Gizeh, Egypte en soms worden alle piramides in Gizeh tezamen het eerste wereldwonder genoemd. De piramiden zijn gebouwd tussen de jaren 2584 tot en met 2561 voor Christus door de Egyptenaren en zijn vandaag de dag het enige klassieke wereldwonder dat nog bestaat en is te bezichtigen.

2. Hangende tuinen van Babylon

De hangende tuinen van Babylon waren geografisch gezien gelegen in de plaats Nineveh (vroeger Babel genoemd) in Irak. De tuinen waren aangelegd door de Babyloniërs circa 600 jaar voor Christus. Ze zijn vermoedelijk in de eerste eeuw voor Christus vernietigd door zandstormen. Tot op heden is niet duidelijk of de hangende tuinen van Babylon echt hebben bestaan.

3. Tempel van Artemis te Efeze

De Tempel van Artemis was gelegen in de vroegere stad Efeze - vandaag de dag Selçuk, İzmir genoemd - in Turkije. De tempel werd vermoedelijk rond het jaar 550 voor Christus gebouwd door Lydiërs, Perzen en Grieken, maar rond het jaar 356 voor Christus vernietigd door plundering en vervolgens brandstichting.

4. Beeld van Zeus te Olympia

De standbeelden die voor de ingang van de tempel van Zeus stonden werden vermoedelijk rond het jaar 435 voor Christus gebouwd door de Grieken. De daarbij behorende tempel werd tussen de jaren 466 en 456 voor Christus gebouwd. Zowel het beeld als de tempel waren gelegen in de stad Olympia in Griekenland en werden in de vijfde en zesde eeuw na Christus vernietigd door brandstichting.

5. Mausoleum van Halicarnassus

Het mausoleum van Halicarnassus - door Antipater Helios genoemd - was gelegen in de huidige stad Bodrum, Turkije. Het mausoleum werd rond het jaar 351 voor Christus gebouwd door de Cariërs, Perzen en de Grieken en werd in het jaar 1494 vernietigd door een overstroming.

6. Kolossus van Rhodos

De kolossus van Rhodos was gelegen op het huidige eiland Rhodos, Griekenland. Het werd tussen de jaren 292 en 280 voor Christus gebouwd door de Grieken en helaas in het jaar 226 voor Christus volledig vernietigd door een aardbeving.

7. Pharos van Alexandrië

De Pharos (vuurtoren) van Alexandrië was gelegen in het Macedonische Rijk en werd rond het jaar 280 voor Christus gebouwd door de Grieken en de Macedoniërs. De geografische ligging van de Pharos was in het huidige Alexandria in Egypte. De Pharos werd tussen de jaren 1303 en 1480 volledig vernietigd door (meerdere) zware aardbevingen.

Lijsten met wereldwonderen door de jaren heen

De klassieke zeven wereldwonderen zijn zeer bepalend geweest voor de bouwkunst in de eeuwen die volgden en vele hedendaagse bouwwerken zijn (deels) op de zeven wereldwonderen gebaseerd. Ook de lijst met wereldwonderen werd in de loop der eeuwen meerdere keren aangepast waarbij de klassieke bouwwerken langzaam werden verdrongen door Romeinse of christelijke bouwwerken zoals het Colosseum, de Ark van Noch en Salomo's Tempel. In 2001 besloot de New7Wonders Foundation om een wereldwijde verkiezing uit te schrijven en hierbij zeven nieuwe wereldwonderen te kiezen. In 2007 volgde de uitslag en werden de 'New7Wonders of the World' bekend gemaakt.