Marcel Duchamp en de herziening van kunst

Marcel Duchamp zou als geen ander kunstenaar het volledige concept van kunst omvergooien. Waar de oude kunstenaars kunst voornamelijk gebruikten om hun technieken en kwaliteiten te laten zien via het streven naar een esthetische perfectie, vernietigde Marcel Duchamp dit idee door de stelling dat kunst voornamelijk moest appelleren aan de gedachte. Kunst, zo vond Duchamp, werd gemaakt door de mens die iets als kunst kwalificeerde; een item op zich is geen kunst zonder context.

De ready-mades van Marcel Duchamp

Het idee achter de Ready Mades van Duchamp is dat zij alledaagse fabrieksproducten zijn die puur tot kunstwerken worden omdat de kunstenaar ze tot kunstwerken heeft verkozen. Er werd helemaal niks veranderd aan de kunstwerken zelf, hij bood ze alleen als kunst ter bezichtiging aan. Hierdoor gaf hij een zeer sterk statement binnen de kunstwereld. Het was in vele opzichten namelijk het grootste iconoclastische gebaar ooit gemaakt door een kunstenaar: hij wees alle geldende artistieke regels radicaal af door de creatieve daad te reduceren tot een alledaags fabrieksproduct. Hij maakte het gehele pakket aan waarden binnen de traditionele kunst belachelijk, waaronder de goede smaak, vakmanschap en het talent. Het statement van Duchamp heeft een zeer grote kunsthistorische betekenis; het is de eerste keer dat een dergelijke visie op kunst werd geprofileerd binnen de kunst zelf.

Keuze voor de objecten

Hoewel Duchamp zelf zei dat hij de objecten willekeurig koos, kan men toch stellen dat hier wel degelijk aandacht aan is besteed; een zekere visuele charme en distinctie kunnen de Ready Mades niet ontzegd worden. De betekenis van de Ready Mades als kunst schuilt niet in de esthetische kwaliteiten die er al dan niet in te ontwaren vallen, maar in het feit dat zij ons dwingen esthetische kwesties diepgaand te overdenken.

Oorsprong van het idee voor ready-mades

Duchamp kwam tot het idee van de Ready Mades door enkele ontwikkelingen die hij zelf doormaakte. Het lezen van het boek “The Ego and Its Own”, waar hij een grote bewondering voor had, zorgde ervoor dat hij besefte dat de mens zelf een veel grotere invloed had op de wereld zoals de mens die zelf zag dan dat hij had verwacht. Dit boek stelde dat het menselijk ego terug te zien was in alles wat de mens interpreteert.

Ook de ideeën van Henri Poincaré, welke zich bezighield met theorieën rondom natuurwetten, zouden een grote invloed hebben op het gedachtegoed van Marcel Duchamp. Henri Poincaré postuleerde namelijk dat de theorieën waarvan men dacht dat ze de tastbare wereld reguleerden, slechts in de gedachten van de mens bestonden. Ze konden niet als waarheid aangenomen worden, aangezien het slechts theorieën zijn en slechts bestaan in de gedachten van de mens; ze bestaan niet daadwerkelijk.

Herziening van het idee over kunst

Door deze ontwikkelingen in het leven van Duchamp, kwam Duchamp tot de conclusie dat kunst ook niet gebaseerd moest zijn op wat “knap” of “moeilijk te maken” was, maar juist op de gedachte achter de kunst. Deze conclusie, dat de kunst niet persé mooi hoefde te zijn, maar juist tot denken moest aanzetten, zou Duchamp ertoe leiden om Ready Mades te presenteren. Deze objecten bestonden namelijk al, maar door ze in een andere context te plaatsen, werd de gedachte geprikkeld; het ware doel van de kunst.

De fontein en de pijp

Een mooi voorbeeld van de ready-mades van Duchamp is de “Fontein” van Duchamp uit 1917. Dit was een wc-pot, welke hij gesigneerd met een andere naam opstuurde naar een expositie. Overigens zat hij zelf in de commissie die de opgestuurde stukken moest beoordelen, maar werd de wc-pot toch geweigerd. Momenteel is dit een van de bekendste items van Duchamp.