Leonardo da Vinci, kunstschilder

Geboren als een onwettig kind, waardoor hem veel privileges welke wettige kinderen hebben hem werden ontzegd. Toch heeft hij zich ontwikkeld tot een geniaal mens als uitvinder, filosoof, wetenschapper, architect en natuurlijk ook als kunstschilder. Vooral zijn Mona Lisa is een wereld beroemd schilderij waar tot op de dag van vandaag nog over gesproken wordt.

Leonardo

Leonardo da Vinci, geboren in Italië op 15 april 1452. Zijn geboortehuis (een toeristenattractie) staat in een dorp vlak bij Vinci. Zijn vader en opa hadden het beroep van notaris. Leonardo da Vinci betekent zoiets als: Leonardo uit Vinci. Hij was een buitenechtelijk kind en daardoor uitgesloten van het volgen van een klassieke studie.

Op 14 jarige leeftijd wordt hij geplaatst in het atelier van Andrea del Verrocchio in Florence. Van hem leerde Leonardo schilderen, het bewerken van hout, steen, klei, goud en zilver. Ook is hem het brons gieten bijgebracht. Zes jaar later, 1472, wordt hij lid van het Florentijnse schildersgilde, de Compagnia di San Luca en werd hij eigen baas. Wel heeft hij nog jaren optreden als helper van Verrocchio en bleef bij hem thuis wonen.

Da Vinci als kunstschilder

Hij had een grote interesse in de bouw van het lichaam en maakte studie van de menselijke anatomie. Hiervoor overtrad hij de wet door lijken op te graven en hier in te snijden. Op deze manier kon hij zien hoe de ligging van de foetus was, de spieren waren opgebouwd, en hoe het hart werkte. Overal maakte hij prachtige tekeningen van.

In 1483 vertrok Da Vinci naar Milaan, en hier maakt hij schilderijen met een geheel nieuwe verftechniek. Zacht, schemerig licht, en fijne vormgeving van figuren was tot dan toe nog nooit eerder geschilderd. In de periode tussen 1483 en 1499 schildert hij het beroemde “Laatste Avondmaal”.

Het Laatste Avondmaal (Il Cenacolo of L’Ultima Cena)

In de refter van het Santa Maria delle Grazie (een dominicaner klooster)schildert Leonardo de fresco in opdracht van de hertog Lodovico Sforza.

Gebruikelijk voor het schilderen van een fresco was een natte gipsmuur en waterverf. Leonardo niet, hij experimenteerde met andere materialen. Hij liet de muur dichten met pek, kalkonderlaag en mastiek. Daarna bewerkt hij de muur met Tempera. Dit is een mengsel van met de hand samen wrijven van droge poedervormige pigmenten, vermengt met eidooier en water. Als dit mengsel droogt verdampt eerst het water, waarna de eiwitten niet meer in water oplosbaar zijn. De olie schijnt chemisch niet te veranderen, maar houdt de verflaag soepel.

Leonardo schilderde de fresco met olieverf, schilderde alle figuren aan tafel. Ook de apostel die Jezus later op de avond zou verraden, Judas. Ook dit was anders dan alle tot nu toe geschilderde taferelen van het avondmaal, daar stond Judas altijd apart. Wat ook anders is dan andere schilderijen: Leonardo heeft allen aan dezelfde kant van de tafel gezet waardoor niemand op de rug gekeken hoeft te worden.

Door het gebruik van olieverf heeft de fresco al diverse restauratie´s ondergaan.

De Mona Lisa (La Gioconda)

Leonardo verhuist in 1503 weer terug naar Florence, waarna hij begint aan zijn schilderij “De Mona Lisa”. Dit schilderij is hem waarschijnlijk zeer dierbaar, want het gaat overal met hem mee. Het wordt voltooid tussen 1505 en 1507 en hangt tegenwoordig in het Louvre te Parijs.

Een typisch Italiaans renaissance schilderij, gemaakt op hout en meet 77 x 53 cm. De eeuwige glimlach is wereldberoemd. Evenals de achtergrond, waarvan de horizon aan beide zijden van het hoofd niet gelijk loopt. De linker horizon loopt lager dan de rechter horizon. Het schilderij is geverfd in de sfumato techniek, onscherpe lijnen waardoor het geheel mysterieus en mistig oogt.

Over wie de dame op het schilderij is doen verschillende mogelijkheden de ronde:

• Het zou een portret zijn van de derde vrouw van Francesco del Giocondo
• Het zou een portret zijn van de moeder van Leonardo
• Het zou vrouwelijk schilderij zijn van een zelfportret van Leonardo. Hij zou een zelfportret gebruikt hebben om de Mona te schilderen

In januari 2007 heeft de Italiaanse historicus Guiseppe Pallantini bekend gemaakt dat de vrouw die model heeft gestaan voor de Mona Lisa op 63 jarige leeftijd is gestorven en bijgezet is in het (tegenwoordig verlaten en half vervallen) klooster Sant’Orsola in Florence. Het zou gaan om Lisa

Vele toeschouwers vinden het heel mysterieus dat waar men ook gaat staan of hoe men ook beweegt, de Mona Lisa blijft iedereen volgen met haar prachtige ogen.

In 2004 werd door de medewerkers van het Louvre licht alarm geslagen. Zij maken zich zorgen over de staat van het schilderij. Het op populierenhout geschilderde portret begint krom te trekken. Inmiddels is een wetenschappelijke studie begonnen om de oorzaak hiervan te achterhalen.

De mens van Vitruvius

Na de Mona Lisa misschien wel de beroemdste tekening van Leonardo. Op de tekening van de Mens van Vitruvius laat Leonardo de verhoudingen van de gulden snede zien, de afstand tussen het hoofd en het middel verhoudt zich tot de afstand van de middel tot de voeten. Zoals deze zich verhoudt tot de lichaamslengte. Dus het ideale menselijk lichaam gebaseerd op een pentagon met de verhoudingen 1:1.618.

Weinig schilderijen

Men kent Leonardo da Vinci eigenlijk in de eerste plaats als schilder. Toch heeft hij in totaal minder dan 30 schilderijen gemaakt, de meeste zijn nog niet eens af. Zelf ondertekende hij zijn werk met “Leonardo” of “Io, Leonardo” (Ik, Leonardo)

Zijn sterven

Op uitnodiging van de Franse koning Frans I is Leonardo naar Frankrijk gegaan, uiteraard onder begeleiding van zijn Mona Lisa. Daar is hij op 2 mei 1519 te Cloux (Clos-Lucé) overleden. Hij is begraven in de Kapel van Sint Hubertus in het kasteel van Amboise.