Een korte geschiedenis van vroegere schrijvers, rond 1920

Bordewijk, Marsman, van Ostaijen, Nijhoff en Slauerhoff waren schrijvers van rond de wereld oorlogen. Een korte beschrijving van boeken en bundels en van het leven van deze schrijvers.

Ferdinand Bordewijk

(A’dam 1884 - Den Haag 1965)

Tussen 1919 en 1924 publiceerde Bordewijk drie bundels Fantastische vertellingen, deze bundels zijn expressionistisch en gaan over allerlei vreemde onderwerpen. Zijn volgende boeken dateren uit de jaren ’30.

Blokken (1931):

Blokken is een anti- utopisch verhaal, er wordt een toekomstdictatuur geschilderd. Het gaat Bordewijk om een staat als die van Rusland, met communistische en fascistische trekken. Het boek viel op door de schrijfstijl, korte zinnen vol vreemde woorden. Het boek is qua opbouw een blokkendoos. Vorm en inhoud komen overeen; in de staat is ook alles blokvormig. Daarom wordt het boek tot het constructivisme gerekend. Ook door de kleuren; zwart, rood en wit, doet denken aan De Stijl.

Bint (1934):

Bint is net als Blokken maar dan met expressionistische kenmerken. De beschrijvingen zijn niet nuchter (Blokken) maar visionair en fantastisch. Het gaat over een klas ‘de hel’. Een verhaal vol symbolen, een beschrijving van een verschijnsel.

Karakter (1938):

Ook in dit boek draait het om macht, om de macht van de vader over zijn zoon.

Hendrik Marsman

(Zeist 1899-op zee 1940)

Stroming

Het vroege werk van Marsman is in weze expressionistisch maar vertoont inhoudelijk ook invloed van het futurisme. Zelf noemde hij zijn kunst vitalistisch, daarmee gaf hij aan dat hij zich verzette tegen de wereldvlucht van het Fin de siècle.

In de jaren dertig wordt Marsmans werk veel traditioneler en realistischer poëzie. Herinnering aan Holland. Tempel en kruis verscheen in het jaar van zijn dood.

Visie en leven

Hij streefde naar weerbaarheid, realiteitsaanvaarding, soepelheid en snelheid. Hij verafschuwde de Nederlandse bekrompenheid. Hij bewonderde de Duitse filosoof Friedrich en diens theorieën over de Übermensch. Na de machtsovername van Hitler in 1933 werd hij een fel tegenstrijder van dit fascisme.

Sinds 1938 woonde Marsman in Zuid-Frankrijk, in 1940 probeerde hij naar Engeland te vluchten maar het schip werd getorpedeerd.

Paul van Ostaijen

(Antwerpen 1896-Namen 1928)

Leven en werk

Van Ostaijen maakte zijn middelbareschoolopleiding niet af. Hij kwam in contact met de ‘Vlaamse Beweging’ zij streefden naar gelijkheid van Vlaamse kunst ten opzichte van de Franse. In 1916 publiceerde hij een bundel impressionistische poëzie (Music Hall), twee jaar later een expressionistische bundel (Het Sienjaal). In 1917 kreeg hij 3 maanden gevangenis straf, hij vluchtte naar Berlijn en raakte daar bevriend met dadaïsten. In 1921 schreef hij een dadaïstische bundel (Bezette stad). Hierin is de zinsbouw gedeformeerd: losse zelfstandignaamwoorden, flarden van kreten, liedjes, gesprekken ed. In het begin worden twee teksten door elkaar gemonteerd: de triomfantelijke intocht van de Duitsers en het verslagen Belgische volk. Sommige bladzijden zijn een collage van Duitse affiches, opschriften, ed. In ‘Bezette stad’ staat ook concrete/visuele poëzie; woorden/zinnen waarvan de inhoud typografisch wordt uitgebeeld.

Reinthematie

Na zijn Berlijnse tijd begint hij aan heel andere poëzie, poëzie pure. Hierin wordt voort geborduurd op een thema. Hij probeert met woorden te doen wat een componist met klanken doet, hij noemt dit: reinthematisch.

Martinus Nijhoff

(Den Haag 1894-1953)

Werk

Nijhoff hoort niet bij het modernisme net als van Ostaijen en Marsman. Zijn werk is beïnvloed door allerlei stromingen en is dus moeilijk te benoemen. Zijn eerste twee bundels zijn klassiek (De wandelaar(1916) en Vormen(1924)). Zijn derde bundel (Nieuwe gedichten(1934)) behoort tot de nieuwe zakelijkheid. Dit noemt men ook wel parlandopoëzie, het lijkt op spreektaal. Zijn laatste bundel is ‘Het uur U’, deze bundel heeft een heel symbolische betekenis: het tijdelijke moment van bewustwording.

Jan Slauerhoff

(Leeuwarden 1898-Hilversum 1936)

Werk

Slauerhoff was een neoromanticus. Zijn gedichten gaan over zijn rusteloze leven. Hij is het voorbeeld van de gedoemde dichter, hij was een moeilijk mens. In al zijn bundels behandelt hij hetzelfde en gebruikt hij de traditionele rijmende poëzie. Ze gaan vaak over figuren zoals hij zelf. Zijn eerste bundel is Archipel (1923), zijn laatste Een eerlijk zeemansgraf (1936). Het ‘In Memoriam’ dat hij voor zichzelf schreef is een van de bitterste gedichten uit onze taal.