Agnes van Poitou (1025-1077)

Agnes van Poitou werd in 1025 geboren als dochter van Willem V van Aquintanië en zijn derde vrouw Agnes van Macon. Haar vader stierf toen Agnes slecht vijf jaar was. Twee jaar later hertrouwde haar moeder met Godfried II van Anjou. Agnes kreeg een goede en zeer religieuze opvoeding. Hoe verliep haar leven verder?

Huwelijk

In 1043 (18 jaar oud) trouwde ze met de 25 jarige koning Hendrik III in Ingelheim am Rhein. Hij was reeds 5 jaar weduwnaar maar nog steeds treurende om het verlies van zijn geliefde eerste vrouw Gunhilde van Denemarken. Het huwelijk was bedoeld om de gespannen relaties tussen het Heilige Roomse Rijk en het westen wat te versoepelen en Hendriks macht te vergroten en niet meer dan dat. Dit kwam ook in de bruiloft tot uitdrukking: geen minstrelen, nar of jongleurs, enkel ernst en waardigheid. Samen kregen ze de volgende kinderen: Mathildis (1045), Adelheid (1046), Gisela (1048), Hendrik IV (1050), Koenraad II van Beieren (1052), Judith (1054). Agnes en haar man werden in 1046 tot keizerin en keizer van het Heilige Roomse Rijk gekroond. Tijdens het kerstfeest van 1055 werd de 5 jaar oude Hendrik verloofd met de vierjarige Bertha van Savoye. Dit was één van de laatste politieke zetten van Hendrik III voor hij in 1056 overleed tijdens een aanval van hevige jicht.

Regentes

Na het overlijden van haar man werd Agnes van Poitou regentes. Zij probeerde zo goed mogelijk het beleid van haar echtgenoot voort te zetten maar stuitte al snel op verzet, vooral van de Saksen. Verder had ze te kampen met politieke raadgevers die weliswaar haar regentschap aanvaarden maar verre van loyaal waren aan een regentes zonder enige politieke ervaring.

In 1057 werd haar twaalfjarige dochter Mathildis ontvoerd door Rudolf van Rheinfelden. Zo dwong hij zijn benoeming in Zwaben af. Twee jaar later zou hij trouwen met Mathildis. In datzelfde jaar werd Agnes samen met haar zoon Hendrik onderweg overvallen door een groep opstandige edelen. Pas na zware gevechten zag ze kans samen met haar zoon te vluchten.

Agnes was een besluiteloos en timide van karakter en werd gezien als ongeschikt als regentes en behalve Zwaben zou ze tijdens haar regentschap nog twee hertogdommen afstaan nl. Beieren en Karinthië. Tegenwoordig wordt getwijfeld of dit slecht leiderschap was of een kwestie van geen keuze. Het gevaar van vooral Hongarije was erg groot en door het afstaan van de hertogdommen kreeg Agnes invloedrijke hertogen zoals b.v. Otto van Beieren aan haar kant. Deze gedachte wordt nog versterkt doordat Agnes in 1060 alle partijen een eed laat afleggen dat in geval haar zoon Hendrik zou overlijden (Konrad was in 1055 al overleden) zij zeggenschap zou hebben over wie de troon zou bestijgen. Het feit dat alle betrokkenen die eed aflegde laat zien dat Agnes nu geaccepteerd werd in het Rijk als wettig vorst.

In 1062 werd haar zoon Hendrik IV ontvoerd door haar politieke tegenstanders waarop zij haar verantwoordelijkheden neerlegde. Deze werden overgenomen door de bisschoppen van Keulen(Anno II), Mainz en Bremen.

Samengevat valt het best te zeggen dat ze haar best heeft gedaan zich stand te houden in het politieke strijdtoneel zodat ze de troon voor haar zoon Hendrik kon behouden maar dat haar gezin op de eerste plaats kwam.

Klooster

Op 15-jarige leeftijd in 1065 werd Hendrik IV volgens de wet in die tijd meerderjarig. Hierop trad Agnes in Rome in het klooster. Tijdens het vastensynode in 1076 kwam het tot een confrontatie tussen de paus en haar zoon. Zij koos de kant van de paus in een poging te voorkomen dat het conflict escaleerde. Zij trad hierbij op als adviseur en bemiddelaar en het lukte haar het conflict enigszins te sussen. Op 14 december 1077 overleed ze in abdij Benigno di Fruttaria in Rome en werd begraven in de St. Pietersbasiliek.