Anubis, de jakhalsgod van Egypte

Anubis, één van de geheimzinnigste goden die de Egyptische mythologie voortbracht. God van de doden, god van de onderwereld, god bij het mummificeren en zoon van de grote Osiris. Anubis wordt meestal afgebeeld als half mens, half jakhals. Zijn afkomst is onduidelijk, de betekenis van zijn naam ook, zelfs over zijn uiterlijk is discussie. Wat we wel weten is dat Anubis één van de oudste goden is die de Egyptische mythologie voortbracht.

Inhoud

• Wie is Anubis
• Uiterlijk: half mens, half jakhals
• Alle namen en titels
• Anubis is de god van de onderwereld
• Osiris en Anubis

Wie is Anubis

Hoewel Anubis gezien wordt als de zoon van Osiris was hij dat niet altijd. In sommige verhalen is Anubis de zoon van Ra en Nephthys of Seth en Nephthys. Deze godin van onder andere de onderwereld was een zus van Isis. In enkele gevallen wordt de koegodin Hesat als moeder genoemd.

Zeker na de opgang van Osiris werd Anubis als zijn zoon gezien. Zijn moeder bleef door de eeuwen heen Nephthys. Er gaan verschillende verhalen over deze relatie. Nephthys zou zich verkleed hebben als Isis en na deze kortstondige ontmoeting kreeg ze een zoon, of Nephthys voerde Osiris dronken. Osiris was in beide gevallen in ieder geval onschuldig. Isis, de bedrogen echtgenote, nam Anubis op als haar eigen zoon.

In enkele gevallen wordt een vrouw aan Anubis toegeschreven, Anput. De naam is niet meer dan de vrouwelijke variant van Anpu. Anubis werd door de Egyptenaren meestal Anpu genoemd, de t maakt de naam vrouwelijk. Het uiterlijk van Anput lijkt op die van Anubis, haar rol was klein. Samen zouden ze wel een dochter hebben gekregen, de slanggodin Kebechet. Kebechet kreeg een rol bij de riten rondom de mummificatie. Ze zou in staat zijn water te zuiveren en de organen van overledenen voordat deze in speciale potten werden gedaan.

Uiterlijk: half mens, half jakhals

Anubis is half mens en half jakhals. Soms wordt hij geportretteerd als een wilde hond of een soort tussenvorm. Jakhalzen en wilde honden maakten de begraafplaatsen onveilig buiten de steden. Misschien maakten de Egyptenaren juist om deze reden stevige, moeilijk te verwoesten graven.

Er zijn afbeeldingen waarin Anubis wordt afgebeeld als alleen jakhals en zelfs, maar wel sporadisch, als mens. In zijn rol als god van de onderwereld was de jakhals of de hond een logische keuze. De zwarte kleur van zijn pels is niet de kleur van de jakhals. De kleur refereert aan de dood, of aan de kleur van de mummies na de mummificatie.

Alle namen en titels

Anpu, Anup, Ienpw, Inepu, Inpw, Khentamenti ,Anupu en Wip, maar enkele namen voor Anubis. De naam die het meest wordt gebruikt is Anpu, Anubis is alleen de Griekse naam. De naam Anpu zou ‘bederf’ kunnen betekenen maar wordt soms ook vertaald als ‘koninklijk kind’, het verschil kan niet groter. In het laatste geval zou zijn naam verwijzen naar zijn verwantschap met Osiris, in het eerste naar zijn rol als god van de onderwereld.

Naast veel namen werd Anubis bekend onder verschillende titels, onder andere:

• Chontamenti: Heer van de westerlingen, alom werd aangenomen dat de deur naar de onderwereld in het westen lag. ( deze titel ging later naar Osiris)
• Heerser over de Bogen: heerser over de donkere krachten, deze werden wel uitgebeeld als negen bogen.
• Heer van de berg: vooral te danken aan zijn connectie met de jakhals, dieren die vanaf bergtoppen over de begraafplaatsen keken.
• Hij die de harten telt: Anubis weeg het hart van de dode tegen de veer van Maät.
• Bewaker van de sluier van de dood: Anubis werd later meer gezien als gids naar, en bewaker van, de toegang tot de dodenwereld.

Anubis is de god van de onderwereld

Als één van de oudste Egyptische goden begon Anubis zijn carrière als god van de onderwereld. Hierin had hij een gelijke rol als Osiris later. Anubis werd de god die vooral zijn werk deed bij de mummificatie van de overledenen en het bewaken van de poort naar de wereld van Osiris.

Anubis was bij de mummificatie. De priesters die hierbij aanwezig waren droegen vaak het masker van een jakhals ter ere van Anubis. Anubis was bij het zo belangrijke ‘openen van de mond’ en het wegen van het hart.

Het hart van de overledene moest gewogen worden op de weegschaal van Maät. Was het hart zo licht als een veer dan bracht Anubis de dode bij Osiris, was het hart te zwaar dan mocht Ammit, het verslinden. Ammit was een soort hellehond, of leeuw, maar er zijn veel verschillende afbeeldingen. De veer van Maät stond symbool voor de waarheid, Ammit voor doodsangst en het kwaad.

Osiris en Anubis

Anubis was de oude god van het dodenrijk maar moest zijn plaats afstaan aan Osiris, hij werd zelfs later genoemd als zoon van Osiris. Anubis werd de god van het mummificeren en gids van de overledenen.

Osiris was één van de grote heersers van Egypte. Zijn vrouw was Isis, zijn zus, een veel voorkomende relatie onder de goden. Osiris had een slechte broer, Seth. Seth weet op een kwade dag Osiris te doden en verstopt het lichaam. De diepbedroefde Isis weet haar echtgenoot/broer weer te vinden waarop de razende Seth het lichaam in veertien stukken hakt en deze verstopt door heel Egypte.

Isis zoekt alle delen weer bij elkaar met de hulp van haar zuster Nephthys. Het lukt haar om Osiris nog even tot leven te wekken, in ieder geval lang genoeg om zwanger te raken van een zoon. Osiris sterft wederom en Anubis krijgt van Ra opdracht om Osiris te mummificeren. Osiris wordt heerser over het dodenrijk, Anubis verliest deze eer maar wordt nu wel god van de mummificatie.