Aphrodite, de Griekse godin van de liefde

Aphrodite, één van de grote godinnen uit de Griekse mythologie. Godin van de liefde, van het (seksuele) genot, schoonheid en vruchtbaarheid. Ze was de rebelse godin, ontembaar zelfs voor Zeus. Aphrodite kreeg met haar schoonheid, haar nooit aflatende zoektocht naar liefde en passie een geheel eigen plaats tussen de goden. Maar ze was meer dan alleen die godin van de liefde, ze was beschermgodin van zeelui, de kunsten, letteren, wetenschap, godin van de oorlog en het huwelijk.

Inhoud

• De geboorte van een godin
• Aphrodite en haar voorgangers
• Aphrodite, godin van…
• Het ‘leven’ van een godin
• Zoveel namen voor een godin
• Aphrodite, relaties met goden en stervelingen
• Erediensten ter ere van Aphrodite
• Aphrodite en Adonis
• Aphrodite en Paris (het oordeel van Paris)
• De diva van de Olympus
• Attributen en symbolen bij Aphrodite

De geboorte van een godin

Er bestaan verschillende verhalen over de geboorte van Aphrodite. Ze zou de dochter kunnen zijn van Zeus en Theia (of Dione). Theia wordt wel eens gezien als de ‘moedergodin’ Gaia, moeder aarde, maar het is mogelijk ook de vrouwelijke variant van Zeus. In andere verhalen is ze de dochter van Ouranos en Hemera. Ouranos is de hemel, zoals Gaia de aarde is, Hemera is de godin van de dag.

Het meest bekende verhaal is haar geboorte uit de zee. De godenzoon Kronos castreerde zijn vader Ouranos en gooide zijn ‘edele delen’ in de oceaan. Uit het opspattende schuim werd Aphrodite geboren, de godin die uit het schuim (=aphros) werd geboren. Waarschijnlijk ging ze in Cyprus aan land waar de cultus rond haar ook het oudste is.

Aphrodite en haar voorgangers

Aphrodite is een Griekse godin, Venus is haar Romeinse evenknie. Aphrodite zette de traditie voort van enkele nog oudere liefdesgodinnen. Astarte de Fenicische godin van de wellust en liefde wordt als een van haar voorlopers genoemd, maar soms wordt deze ook als ‘moedergodin’ gezien waardoor ze dichter bij Hera staat (de zeer getergde vrouw van oppergod Zeus). Uit het oude Mesopotamië komt Ishtar, een liefdesgodin maar ook een godin van de oorlog en vernietiging. Haar voornaamste cultusplaats was Babylon. Tenslotte Inanna, een Soemirische godin van het huwelijk, vruchtbaarheid, seks, oorlog en dood.De verhalen rond Aphrodite, Astarte, Ishtar, Inanna en nog enkelen meer hebben sterke gelijkenissen en thema’s.

Aphrodite, godin van…

Aphrodite is de godin van de liefde, lust, hartstocht en schoonheid. Ze was vooral de onstuimige godin van de onbesuisde, alles verterende liefde. Eén van de mooiste godinnen die de Griekse mythologie voortbracht, vereert door zowel mannen als vrouwen. Maar ze was meer dan alleen een liefdesgodin. Omdat ze de oorlogszuchtige Ares in toom wist te houden, de godin van de vrede. Door haar band met de zee was ze de beschermgodin van de zeelieden. Ze had invloed op vrijwel alle gebieden van het leven en de natuur, godin van de lente, bloemen, kunst, wetenschap en jeugd. Haar grote inzetbaarheid was haar kracht.

Het ‘leven’ van een godin

Aphrodite werd geboren uit het schuim van de zee als een volwassen beeldschone vrouw. Ze werd door de eeuwen heen de muze van veel kunstenaars en voorbeeld en beschermgodin van vrouwen (en mannen) over de hele wereld. Aphrodite heeft geen kindertijd of jeugd gehad en 'vader' Zeus vond dat misschien wel een opluchting, aan de volwassen vrouw had hij zijn handen vol.

Aphrodite trouwde met Hephaistos, god van de smeedkunst en het vuur. Het was waarschijnlijk Zeus die op dit huwelijk stond. Aphrodites honger naar aandacht, adoratie en liefde maakte de andere goden onrustig. Ze had relaties met enkelen om ze daarna vriendelijk maar zeer beslist de rug toe te keren. Zeus wilde rust op de Olympus, de onderlinge ruzies en de vetes stoppen. Hephaistos, die trouwe hamerende god zou de perfecte echtgenoot zijn voor de onrustige Aphrodite. De arme Hephaistos hield waarschijnlijk van zijn vrouw maar Aphrodite bleef hem niet trouw. Ze had affaires met zowel goden als stervelingen. Hephaistos was één van de lelijkste goden, waarschijnlijk een zoon van Zeus, maar hij deed z’n best. Hij maakte prachtige sieraden voor zijn vrouw om haar nog mooier te maken, vergetend dat ze hierdoor nog aantrekkelijker werd voor de ‘anderen’ en die waren er altijd.

Aphrodite hield niet van de lelijke god en had talloze affaires die ze ook niet echt voor hem verborgen hield. Ares , god van de oorlog, was één van haar belangrijkste en Hephaistos kon deze niet verdragen. Hij maakte een net, een sterk magisch net, dat hij over de twee gooide terwijl ze naakt in zijn bed lagen. Met het net ging hij naar de andere goden die hem alleen konden uitlachen. Het was het einde van een ongelukkig huwelijk.

Zoveel namen voor een godin

Aphrodite kreeg veel titels. Een belangrijke was wel Aphrodite Urania, de hemelkoningin. Het is de kuise godin, die voor puurheid en vruchtbaarheid staat. In deze hoedanigheid was ze sterk verbonden met de Venusster, daarom noemden de Romeinen hun ‘Aphrodite’ ook Venus. Tegenover Urania stond Aphrodite Pandemos, de lentegodin maar ook de godin van de meer lichamelijke liefde. Het was de godin ‘van het volk’ met uitbundige feesten en de verhalen van haar relaties met haar twee grote liefdes, Ares en Adonis.

Moira is haar oudste verschijning, volgens sommigen zelfs ouder dan Zeus. Als Moira is ze het lot en het verbindt haar met de drie schikgodinnen, deze godinnen bepalen het lot van de mensen en zijn in enkele verhalen machtiger dan Zeus. Als Aphrodite Nymphia is ze de godin van het huwelijk, Aphrodite Areia toonde haar binding met de oorlogsgod Ares (waardoor ze zelf godin van de oorlog werd) en als Aphrodite Euploia is ze de godin die uit de zee is geboren en hierdoor de beschermgodin van zeelui. DE Aphrodite bestaat niet, hoewel haar rollen als Urania en Pandemos altijd het sterkst zijn gebleven.

Aphrodite, relaties met goden en stervelingen

Als een echte liefdesgodin had Aphrodite veel relaties en uit veel daarvan werden enkele kinderen geboren. Met Ares kreeg ze vijf kinderen waaronder haar Eros, het kleine gevleugelde liefdesgodje. Uit haar kortdurende affaire met Hermes (god van de handel) ontstond de arme Hermaphroditus. Rhodus en Herophilus waren haar kinderen van die andere grote (zee)god Poseidon. Dionysos was de vader van Priapos en Hymenaeus.

Er zijn diverse relaties met stervelingen. Aeneas was haar zoon uit een kortstondig samenzijn met een sterveling. Deze zoon zou de oervader worden van het grote Romeinse Rijk. Vooral in haar relatie tot dit kind is ze de bezorgde moeder, de beschermster en waar nodig de redster. Haar verhouding met de sterveling Adonis bracht Golgos.

Erediensten ter ere van Aphrodite

De oudste tempels staan op Cyprus, het eiland waar ze aan land kwam. De oude godin Astarte werd de Griekse Aphrodite. De tempels werden bevolkt met kunstenaars, zangers en zeer waarschijnlijk ook prostituees, hoewel over dit laatste discussie is. Vooral de lentefeesten waren populair, de tempels werden overladen met bloemen, vruchten en dierenoffers. In de eerste jaren zouden zelfs mensenoffers zijn gedaan maar deze werden vrij snel vervangen door dieren of kruiden.

Aphrodite en Adonis

Adonis was kind uit een incestueuze relatie en werd opgevoed door Aphrodite, die volledig geobsedeerd was door de schoonheid van de jongen. Aphrodite kreeg hulp van de godin Persephone, de godin van het dodenrijk. De dames waren beide verzot op het kind en vonden het delen van de verantwoording moeilijk. Op een slechte dag wilde Persephone het kind niet meer aan Aphrodite afstaan. Verontwaardigd rende Aphrodite naar Zeus en deze oordeelde dat Adonis vier maanden bij Aphrodite zou zijn en vier maanden per jaar bij Persephone. (De overgebleven maanden was het kind op zichzelf, Zeus wilde er geen moederskindje van maken!) Maar de overmoedige Adonis wordt gedood tijdens de jacht en het lijkt dat Persephone aan het langste eind gaat trekken. De verdrietige Aphrodite roept weer de hulp in van Zeus die besluit dat Adonis de helft van het jaar bij Aphrodite kan zijn en de andere helft in het dodenrijk bij Persephone. De lentefeesten ter ere van Aphrodite verwijzen ook naar de komst van haar geliefde Adonis aan het begin van de lente.

Aphrodite en Paris (het oordeel van Paris)

Het was feest op de Olympus! Het huwelijk tussen Peleus en Thetis werd voltrokken. Eris de godin van de twist was tot haar grote ongenoegen niet uitgenodigd. Boos gooide ze een gouden (twist)appel tussen de feestvierders met daarop de tekst `voor de mooiste´. Hera, Aphrodite en Athena doken onmiddellijk op de appel af overtuigd van hun schoonheid. Zeus werd erbij geroepen maar hij wilde zich niet in dit gevaarlijke gevecht mengen. Hij stuurde ze naar de koningszoon Paris, die maar moest vertellen wie de mooiste was. Hera beloofde hem rijkdom, Athena wijsheid en Aphrodite tenslotte beloofde hem de mooiste vrouw op aarde en ze vertelde hem dat hij de mooiste man was.. Aphrodite won (natuurlijk) en hierdoor kreeg Troje een oorlog.

De diva van de Olympus

Aphrodite was de mooiste, de grilligste en ongeduldigste godin op de Olympus. Zeus die heel misschien haar vader was, heeft haar vaak uit de brand geholpen, haar in het gareel proberen te krijgen en haar zelfs tot een huwelijk proberen te dwingen. Aphrodite wilde onvoorwaardelijke liefde en aandacht en deed daarin geen enkele concessie. De arme Psyche, die de pech had beeldschoon te zijn wekte de jaloezie op van een morrende godin. Eros moest haar verliefd laten worden op de lelijkste man op aarde maar raakte helaas met een pijl zijn eigen arm.

De koning van Kreta Minos trouwde met de mooie Pasiphaë, de dochter van de zon Helios. Aphrodite had een hekel aan Helios omdat hij haar affaire met Ares had verraden. Ze liet de arme Pasiphaë verliefd worden op een stier, het kind dat uit deze relatie werd geboren was de Minotauros. De Minotauros was half mens, half stier. De vrouwen van het eiland Lemnos wekten de woede op van de godin omdat ze weigerden offers aan haar te brengen. Aphrodite liet alle vrouwen zo ontzettend stinken dat iedere man van het eiland vluchtte. Hippolytos de zoon van een Amazonekoningin had weinig belangstelling voor de mooie Aphrodite maar wel voor Artemis de godin van de jacht. Aphrodite laat zijn stiefmoeder verliefd op hem worden en weet zo een echte familietragedie op gang te brengen.

Attributen en symbolen bij Aphrodite

De zwaan hoorde bij Apollo maar ook bij Aphrodite. Zwanen stonden voor schoonheid, de dichtkunst en muziek, alles waarmee Aphrodite ook verbonden was. De roos natuurlijk, de bloem die bij de liefde hoort en die zou zijn ontstaan uit het bloed van de mooie Adonis. Een krijgshelm, wanneer ze wordt afgebeeld als Aphrodite Areia, de godin van oorlog. De schelp omdat ze daarop naar Cyprus werd geblazen. Een spiegel, daar kan een schoonheid niet zonder maar de spiegel hoort ook bij het verhaal van Paris. Met een spiegel liet Aphrodite aan Paris zien hoe mooi hij zelf was. De appel omdat deze altijd heeft gestaan voor vruchtbaarheid en liefde. De magische cestusgordel, die de liefde opwekt. Als laatste mirre, mirre werd als offer verbrand bij rituelen rond de lentefeesten.

Lees verder

• Eros, Griekse god van de liefde
• Adonis in de Griekse mythologie