De Heilige Graal

De Heilige Graal roept allerlei ideeën op bij mensen. Moderne beelden zoals uit The Da Vinci Code en Indiana Jones veelal, maar het begrip heeft een zeer lange geschiedenis. Het meest eenvoudige idee is dat de Graal de kelk is waaruit Jezus Christus gedronken zou hebben tijdens het Laatste Avondmaal, dit is echter slechts een klein deel van de legende.

Afkomst van het woord Graal

Oorspronkelijk is het woord afkomst van het Latijnse woord 'gradalus', wat een schaal is die tijdens een maaltijd wordt gebruikt. Later wordt het woord op een foute manier afgeleid van 'Sang Real' wat in Oudfrans 'koninklijk bloed' betekent en 'San Grea'l wat Heilige Graal betekent. De connectie met koninklijk bloed speelt een belangrijke rol in de bestseller The Da Vinci Code.

Het graal-idee

De precieze afkomst van het graal-idee is niet duidelijk. Sommige onderzoekers zoeken het in de hoek van de Keltische mythen, andere zien het als een puur, vroeg-Christelijk idee. De held van het verhaal moet zich altijd waardig tonen voordat hij de Graal kan vinden. Een modern theorie is dat de Graal-verhalen in een Christelijk licht werden geplaatst om op die manier de Heilige Communie in de Rooms Katholieke Kerk te benadrukken. Vanaf de twaalfde, dertiende eeuw werd dit sacrament met meer mystiek en ceremonie omgeven dan in de periode daarvoor. Tegenwoordig zien de meeste cultuur-historici dat er zowel Keltische als Christelijke elementen in de Graal-traditie te vinden zijn; daarbij zou het centrale thema Christelijk zijn en de setting vaak van Keltische oorsprong.

Chrétien de Troyes

De eerste die de term 'Graal' gebruikte was Chrétien de Troyes in de twaalfde eeuw, in zijn verhaal Persival, Het Verhaal van de Graal. Hij beweerde dat hij een bron had, gekergen van Philips van Vlaanderen. In dit onvoltooide werk, uit de periode tussen 1180 en 1190 heeft de Graal nog niet de krachten die het in latere werken zou krijgen. Hij refereert eraan als 'un graal', en niet als de Heilige Graal, waaruit wel blijkt dat het nog niet de status heeft die het voorwerp later krijgt.

Robert de Boron

Hoewel De Troyes degene was die de term definitief introduceerde was het Robert de Boron die de term zijn mystieke betekenis gaf van 'De Heilige Graal'. De Boron vertelt het verhaal van Jozef van Arimethea, die in een schaal die gebruikt is tijdens het Laatste Avondmaal het bloed van Jezus Christus opvangt nadat hij gekruisigt is. Deze schaal of kelk is de Graal. Jozef van Arimethea beland in de gevangenis en Jezus verschijnt hem en vertelt hem van de mysterieën van de Graal. Nadat Jozef uit de gevangenis komt reist hij naar het westen en op zijn tocht sticht hij een dynastie van Graal-bewaarders. Vanaf dit moment valt de Graal-literatuur uiteen in twee soorten: literatuur die ingaat op de tijd van Jozef van Arimethea en literatuur over Koning Arthur en zijn ridders die op zoek zijn naar de graal of het graal-kasteel.

Koning Arthur

Tegenwoordig heersen er veel verschillende ideeën over wat de Heilige Graal nu werkelijk precies is of was. Het idee van de Graal is een typisch Westers gegeven, vooral populair in Groot-Britannië, Frankrijk en de Verenigde Staten. Het hangt samen met middeleeuwse vertellingen, Keltische mythen en de legendes rond Koning Arthur en zijn ridders. Het idee is echter niet populair ten oosten van Duitsland en ten zuiden van Frankrijk.

Da Vinci Code

Door de eeuwen heen zijn er diverse plekken aangewezen waar de Graal te vinden zou zijn en wie hem zou bezitten (oa de Tempelridders, die op het hoogtepunt van hun macht waren in de tijd dat de Graal-legende opkwam). En ook in de moderne cultuur is de Graal nog steeds populair, getuige Indiana Jones en The Da Vinci Code. In het laatste boek staat de Graal niet voor de kelk waar Jezus uit gedronken zou hebben, maar voor de baarmoeder van Maria Magdalena, die als de vrouw van Jezus zwanger zou zijn en zijn kind zou hebben gekregen. De Graal zou de bloedlijn van Jezus zijn. Daarnaast zou er sprake zijn van documenten die het 'Ware Verhaal' van Jezus zouden vertellen.