Griekse mythologie, wat is een mythe

De Griekse mythologie bevat verhalen over de goden, godinnen, magie en monsters uit een tijd van duizenden jaren terug. Er waren diverse goden en godinnen, hun verhalen werden levendig gehouden door de dichters en verhalenvertellers aan de koninklijke hoven. Maar wat is nu eigenlijk een mythe of legende?

Algemeen

Het woord “mythe” is een afgeleide van het Griekse “Muthos”. Dit betekent “een gesproken of een geschreven verhaal”. “Muthologia” betekent “praten over, of het vertellen van verhalen”.

Een duidelijke definitie van het woord “Mythe” bestaat niet. Er zijn in hoofdlijnen drie categorieën:

• Legendes
• Volksverhalen
• “Pure” mythen

Wat is een legende

Legendes gaan over werkelijke gebeurtenissen en mensen, maar bevatten ook onwerkelijke elementen. Hieronder valt onder andere ontmoetingen tussen mensen en goden, bovenmenselijke prestaties en magie / monsters.

Verhalen werden van generatie op generatie overgeleverd door dichters. Omdat er nog geen verhalen op papier werden gezet moest er vanuit het geheugen verhaald worden. Dit was zeer populair aan de koninklijke hoven, omdat zij zich vaak wilden identificeren met hun helden.

Griekse dichters verhaalden van de mythen omdat ze het makkelijke verhalen vonden, de meeste van hun toehoorders kenden de verhalen waarschijnlijk al. Daardoor konden ze de verhalen een andere afloop geven dan al bekend was. Dit was niet de bedoeling om de luisteraars aan hun lippen te kluisteren, maar gaven de samenleving van toen weer.

Wat is een volksverhaal

Volksverhalen zijn verhalen met “gewone” mensen in de hoofdrol, er komt geen prins of prinses, magie of monster bij kijken. De functie van dit soort verhalen was meer moralistisch dan religieus. Deze vorm van verhalen werd veelal in de boeren gemeenschap buiten de steden en paleizen, in klare woorden of eenvoudige gedichten, verteld.

Wat is een “pure” mythe

Een pure mythe is een verhaal dat direct betrekking heeft op religie en rituelen.
Een tijdgenoot van Homerus, Hesiodus, verteld over het Griekse scheppingsverhaal met monsters, goden en sterfelijken. Dit verhaal in gedichtvorm bevat voornamelijk de stamboom van de goden.

Zo leefde volgens de dichter de goden en de mensen vreedzaam samen op aarde. Moeder Aarde gaf iedereen te eten en niemand hoefde te werken. Nieuwsgierig vertrokken de mensen naar andere landen, kwamen terug met de rijkdommen, gehaald uit de aarde. Om deze te kunnen beschermen werden er muren om de steden gebouwd, waardoor Moeder Aarde werd buitengesloten. Moeder Aarde werd boos en de mensen verloren haar gunst. Vanaf dat moment moesten zij haar gaven zelf uit de grond halen, onder meer door ploegen.

De goden bang geworden voor oorlog en hebzucht vertrokken naar de hemel.

Legenden, volksverhalen, mythen en nu

In de 20e eeuw hebben de Westerse culturen hun eigen mythen gecreëerd, zoals bijvoorbeeld Superman. Deze lijkt direct aan de Griekse mythologie ontleent te zijn. Zijn tegenhanger Supervrouw wordt gepresenteerd als :

• Mooi als Aphrodite
• Wijs als Athena
• Snel als Hermes
• Sterk als Hercules

Mythen en de Grieken

De Griekse bevolking bevorderden ook vaak sterfelijke mensen tot een mythologisch persoon. Een heel goed voorbeeld hiervan is Alexander de Grote. Na zijn dood werd zijn leven gemythologiseerd. Vele Romeinse en Griekse veldheren zagen hem als hun grote voorbeeld.