Vietnam; nieuwe internationale verhoudingen

De vietnamoorlog, een gruwelijke gebeurtenis in de geschiedenis van Amerika en Vietnam. Beide landen hadden grote verliezen te verwerken aan het eind van de vietnamoorlog. Hoe begon de oorlog eigenlijk precies? En wat was de aanleiding naar deze oorlog. Dit is de eerste paragraaf van het eerste hoofdstuk uit het eindexamenkatern 'dekolonisatie en Koude Oorlog in Vietnam'.

Europa raakt verdeeld na de Tweede Wereldoorlog

Nadat de Tweede Wereldoorlog was geëindigd gingen de twee belangrijkste overwinnaars de wereldpolitiek beheersen. Dit waren de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. De tegenstellingen die deze twee grootmachten hadden, zorgde ervoor dat Europa verdeeld raakte. Deze twee grootmachten vertegenwoordigden twee tegengestelde systemen. De Verenigde Staten had het kapitalisme en de Sovjet-Unie het communisme. Het kapitalisme was gebaseerd op democratische politieke besluitvorming en kapitalistisch vrij ondernemerschap. Het communisme was gebaseerd op partijdictatuur en economische almacht van de staat.

Daarbij speelde een aantal factoren een belangrijke rol. De Sovjet-Unie had de Duitse legers vanuit het oosten teruggedrongen en beheerste zo vrijwel geheel Oost-Europa. De Verenigde Staten had vrijwel alle westelijke gebieden bevrijdt. Doordat Duitsland in 1941 in Rusland was binnengevallen, was Stalin zich bewust van de kwetsbare westerse grens. Hij besloot een veiligheidsgordel te maken om zo West-Europa en Oost-Europa te scheiden om zo toekomstige invasies te voorkomen. In de oostelijke landen vestigde de Sovjet-Unie communistische regimes. In het door de westelijke geallieerden bevrijde deel van Europa kwam het kapitalisme tot stand. Beide grootmachten bleven in Europa militair sterk aanwezig. Allebei rekenden ze ‘hun’ deel tot hun invloedssfeer. Een eigen gebied waarin zij hun belangen konden laten overheersen. Stalin zorgde ervoor dat contact tussen de twee delen van Europa onmogelijk werd. Het ‘ijzeren gordijn’ werd gebouwd.

Er ontstaat een 'Koude oorlog' tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie

De verdeeldheid tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie leidde tot de Koude Oorlog. De volgende factoren waren daar de oorzaak van:

• Toenemend wederzijds wantrouwen. Het westelijke deel van Europa had geen begrip voor de behoefte van Rusland aan veiligheid en was ervan overtuigd dat de Sovjet-Unie van plan was de hele wereld in haar macht te krijgen. De Sovjet-Unie had daarentegen weer geen begrip voor de idealen (zelfbeschikking en democratie voor alle volken) van het westen, de Sovjet-Unie dacht dat het westen alleen maar uit was op economische overheersing en het terugdringen van de Russische invloed.
• Het toenemende aantal conflicten.

De Koude Oorlog begon als een conflict tussen de beide landen, met als doel de politieke toekomst van Europa, maar de Koude Oorlog ontwikkelde zich tot een wereldwijd conflict. Beide landen waren bang dat de ander bezig was met het uitbreiden en verstevigen van hun invloedssfeer. Doordat beide landen niet wilden onderdoen in militaire kracht, ontwikkelden ze kernwapens. De spanningen tussen de twee grootmachten werden hierdoor verhevigd.

De koude oorlog leidt tot een kernwapenwedloop

In 1945 was de Verenigde Staten erin geslaagd om enkele atoombommen te vervaardigen. In 1949 bleek dat de Sovjet-Unie ook kernwapens kon produceren. Omdat beide partijen bevreesd waren een achterstand in kernbewapening op te lopen, werd de kernbewapening steeds gemoderniseerd en uitgebreid met meer kernwapens. Zo ontstond de kernwapenwedloop.

De beide landen probeerden elkaar steeds weer te overtreffen in het perfectioneren en uitbreiden van hun arsenaal aan kernwapens en raketten. Aan het eind van de jaren vijftig, waren de beide landen in staat om elkaar te vernietigen (mutual assured destruction). De wederzijdse vernietiging leidde tot een wederzijdse afschrikking. Zodra het ene land begon met een kernoorlog, kon het eigen land ook verwoest worden.

In Europa blijft de vrede bewaard

In Europa kon tijdens de Koude Oorlog de vrede bewaard blijven, er waren daar twee oorzaken van. De wederzijdse afschrikking had uiteindelijk een stabiliserend effect. Zo kwam het niet tot een rechtstreekse oorlog tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. In 1958 begon Chroestsjov (opvolger van Stalin) met een politiek van vreedzame coëxistentie met de Verenigde Staten. De twee landen moesten in vrede samen leven. De rivaliteit tussen het communisme en kapitalisme zou blijven, maar niet tot een oorlog mogen leiden.

Tijdens de koude oorlog heerste er zowel in het Westen als in de Sovjet-Unie angst voor de tegenpartij. Deze angst kwam voort uit de grote tegenstellingen tussen kapitalisme en communisme, de voortdurende kans op een gewapende confrontatie en de ideologische propaganda.

Verenigde Naties moet zorgen voor vrede en veiligheid

Hoewel het wantrouwen bleef, kon om die reden de vrede in Europa tijdens de Koude Oorlog bewaard blijven. Door de spanningen in de wereld maakte een gereguleerde vorm van internationaal overleg wel noodzakelijk. De Verenigde Naties werd opgericht, dit om toekomstige internationale conflicten te voorkomen en om de internationale gemeenschap in staat te stellen tijdig en snel op een conflict te kunnen reageren. De aangesloten landen, verenigd in de Algemene Vergadering, spraken af de territoriale integriteit en de politieke onafhankelijkheid van alle andere staten te zullen respecteren. Daarmee wezen ze geweld of het dreigen in de internationale betrekkingen af.

Geweld van een land tegen een ander land was alleen toelaatbaar wanneer er uit zelfverdediging gehandeld werd. Om snel in actie te kunnen komen, werd de Veiligheidsraad ingesteld. Deze raad bestond uit vijf permanente, Verenigde Staten, Sovjet-Unie, Groot-Brittanië, Frankrijk en China, en tien niet-permanente leden. De belangrijke beslissingen konden geblokkeerd worden door middel van het vetorecht van de permanente leden. Tijdens de Koude Oorlog werd hier vaak gebruik van gemaakt, hierdoor was een effectief optreden van de VN Veiligheidsraad nauwelijks mogelijk. Na 1949 ontstonden er discussies over het lidmaatschap van China. De Verenigde Staten weigerden de Volksrepubliek China te erkennen. Hierdoor bezette Taiwan, als ‘nationalistisch China’ de permanente zetel tot 1972 in de Veiligheidsraad. De veiligheidsraad ging over de Amerikaanse betrokkenheid in de strijd tussen Noord- en Zuid-Vietnam, wat later bekend werd als de ‘Vietnamoorlog’ genoemd. Over de Vietnamoorlog had bijna iedereen in de Westerse wereld een mening.

De vietnamoorlog werd het langstdurende conflict waar Amerika ooit bij betrokken is geweest. De oorlog resulteerde in ruim 58.000 doden aan de Amerikaanse zijde en twee tot drie miljoen aan de zijde van Vietnam. De oorlog kostte de Verenigde Staten ongeveer 150 miljard dollar en werd uiteindelijk niet gewonnen door de Verenigde Staten. Er werden meer bommen op Vietnam gegooid dan het totale aantal bommen gebruikt in de Tweede Wereldoorlog. De oorlog heeft grote delen van de Vietnamese ecologische en sociaal-economische structuur verwoest. Er waren een heleboel Amerikaanse soldaten die na hun terugkeer wegens psychosociale en fysieke problemen niet meer in de samenleving konden integreren. Mede hierdoor vroegen veel Amerikanen zich later af waarom de Verenigde Staten hier ooit aan begonnen was.