WO II - 22. Slag om Stalingrad

De Tweede Wereldoorlog. Als de winter aanbreekt nadert de de Duitse Wehrmacht de Russische stad Stalingrad. Deze stad draagt de naam van de leider van Rusland en moet kosten wat kost behouden blijven.

Aan het oostfront

23 augustus 1942 de Sovjet-Unie. Na een verschrikkelijke winter en een Russisch tegenoffensief rukt de Wehrmacht weer op. Het 6e Leger onder bevel van Paulus steekt de Don over, splijt het Russische front en trekt op naar Rinok, ten noorden van Stalingrad aan de Wolga. Toen na de winter de gevechten hernamen, was Stalin ervan overtuigd dat Hitler opnieuw een aanval op Moskou zou bevelen. Voor het weer hen stopte waren ze tot aan de poorten van de stad geraakt waar ze werden teruggeslagen door 'n sterk tegenoffensief. De Russen verwachtten ’n tegenaanval en plaatsten hun troepen bij Moskou. Bovendien was Stalin vastberaden de vijand te verdrijven en viel hij zuidwaarts aan om Sebastopol te bevrijden dat al maanden belegerd werd. Stalins redenering bleek beide keren verkeerd. Hij had de Duitsers onderschat en het Russisch offensief mislukte. Sebastopol viel ten slotte op 4 juli. Een tweede offensief liep zelfs nog slechter af toen het Rode Leger in de val liep en 100.000 manschappen verloor. Hitler liet Moskou even voor wat het was terwijl hij zich op het zuiden concentreerde. Op 28 juni begon Legergroep A aan z'n opmars naar de Kaukasus terwijl Legergroep B, met in de spits de Panzers van Paulus' 6e Leger, snel optrok naar Stalingrad. Nu de zon de grond gedroogd had, snelden in juli en augustus de panzerdivisies van Paulus naar de Don. Na hun doorbraak komen ze aan te Rinok, zo'n 50 km van hun doel verwijderd. Terwijl de verdedigers van Stalingrad zich schrap zetten, verschijnt de Luftwaffe boven de stad. Honderden JU-88's en Stuka's voeren op 23 en 24 augustus 4000 vluchten uit waarbij ze Stalingrad omtoveren tot een 35 km lange vuurzee aan de Wolga. Ondanks de dood die van boven op hen neerregent, blijven de burgers de stad voorbereiden op de verdediging. Men legt loopgraven en stellingen aan, fabrieken produceren dag en nacht tanks en wapens, duizenden tieners die te jong zijn om in het leger te dienen, krijgen uniformen en wapens. Als er geen geweren meer zijn, krijgen ze metalen buizen. Medische eenheden worden bij de infanterie ingedeeld. De gewonden blijven liggen terwijl anderen optrekken. Het lijkt alsof, net zoals bij Moskou een jaar geleden, de Duitsers op het punt staan ’n stad in te nemen die zo cruciaal is, dat ze als de hoeksteen van ’t land beschouwd kan worden. Als Stalingrad valt, zoals Hitler maar blijft herhalen, zal het niet lang duren voor Rusland de lijst vervoegt van landen die de nazi's hebben veroverd.

De beslissende strijd

24 augustus 1942 Stalingrad. ’s Morgens hangt er een dikke rook boven de stad, evenals de dreiging van ’n Duitse aanval. De stad is de voorbije 24 uur ononderbroken aangevallen door een eindeloze stroom bommenwerpers en jachtbommenwerpers en is nu een ware vlammenzee. De nieuwe dag brengt echter geen respijt van de Duitse bommen. Deze luchtaanvallen zijn de voorbode van een grondoffensief dat de Russen uit deze militaire en symbolische vesting moet verdrijven. Even ten noorden van de stad wacht Legergroep B onder generaal Paulus terwijl de Luftwaffe de Russen murw bombardeert. Omdat Hitler bevolen heeft dat de stad voor de 25e moet vallen, is er geen tijd te verliezen. Terwijl de bommen nog vallen, rukken de Panzers op naar de noordelijke wijken van Rinok. Tijdens hun opmars stoten ze voornamelijk op divisies die slechts op papier of in de geest van Stalin en z’n generaals bestaan. Ze zijn onervaren, niet opgeleid en slecht uitgerust. De Duitse tanks overrompelen de buitenste linies. Tegen de 25e, de dag waarop Hitler de val van de stad wilde aankondigen, kunnen de Russen tegenaanvallen en de Duitsers terugdrijven naar de Wolga. De zege is echter van korte duur en tegen 1 september hebben de Duitsers het offensief gekeerd en zitten ze in Stalingrad. Begin september rust het lot van Stalingrad in handen van de nieuwe bevelhebber, Georgi Zjoekov. Hij is pas op 27 augustus benoemd en is na Stalin de hoogste bevelhebber in Rusland. De Russische leider heeft hem duidelijk gemaakt dat het z’n taak is de stad met z’n naam niet in handen van de nazi’s te laten vallen.

Zjoekovs troepen vallen aan

Op 3 september beveelt Zjoekov een aanval op Duitse bevoorradingslinies ten noorden van de stad. Het is de bedoeling de Duitse stroom mannen en voorraden te stoppen, maar het offensief mislukt wanneer de munitie opraakt. Op bevel van Stalin hervat Zjoekov op 5 september de strijd. De Russen vechten verbeten, maarde Duitsers hebben zich ingegraven. Op 10 september meldt Zjoekov aan Stalin dat de aanval mislukt is en dat Stalingrad misschien verloren is. Maar op het ogenblik dat hij dit meldt, begint de Duitse opmars te vertragen Het is de stad zelf, en niet de verdedigers, die de nazi's ophoudt. De luchtaanvallen en de gevechten hebben de straten gevuld met puin. De Panzers komen dan ook moeilijk vooruit. Het zware werk gebeurt dus door de infanterie: langzaam, straat na straat. Hoe verder ze oprukken, hoe hardnekkiger de weerstand wordt. Op 12 september wordt het bevel van het 62e Leger overgenomen door een andere taaie generaal: Vasili Tsjoejkov. De taak van de Duitsers wordt bijna onmiddellijk nog moeilijker. Hij zegt tegen Stalin en z'n mannen: 'We houden stand of sterven' en vormt z'n leger om tot een ware stadsguerilla die zich verbergt in kelders en stukgeschoten gebouwen. Terugtrekken is geen optie en lafaards worden terechtgesteld. Al snel noemen z'n mannen hem 'Generaal Stijfkop'. Maar ondanks het oponthoud gaat de Duitse opmars verder. Op 16 september vechten de Russen nog maar langs 'n smalle band in hun laatste verdedigingsstelling rond een enorme graansilo. Vanuit hun posities in de silo slagen de Russen erin een heel bataljon tegen te houden en de opmars zes dagen te stuiten. Maar ondanks het heroïsche verzet van Tsjoejkovs mannen begeeft het front het op 22 september. Op dat ogenblik trekken de mannen van het 62e Leger zich terug en verbergen ze zich in kleine groepjes tussen het puin van de stad. Ze zijn vastbesloten te blijven weerstaan Bijna een maand nadat Hitler verklaard had dat Stalingrad z'n volgende prooi zou worden, lijkt de Wehrmacht klaar om de stad aan haar leider te schenken.

Lees verder

• WO II - 23. Goebels, Göring, Himmler
• WO II - 24. Spanningen in Noord-Afrika en Tobroek