Beroemde literaire liefdesgedichten

De populairste gedichten ter wereld zijn natuurlijk liefdesgedichten. Er is in de loop der eeuwen veel hoogstaande liefdespoëzie geschreven, die u puur vanwege het literaire leesgenot kunt lezen, maar die mogelijk ook kunnen dienen als inspiratiebron voor uw eigen liefdesbrieven en liefdesgedichten. Tot de grootste liefdesdichters ter wereld wordt de Italiaan Franceco Petrarca (1304-1374) gerekend. Tot de grootste Nederlandse dichters over de liefde behoort volgens velen Herman Gorter (1864-1927).

Liefde en literatuur

Liefdesgoden

Al zo lang de mensheid literatuur schrijft, is de liefde wereldwijd één van de grote thema's. In de Griekse oudheid werden er talloze gedichten en verhalen geschreven over de liefdesgod Eros. Ook de Romeinen schreven veelvuldig over de liefdesgod; zij noemden hem Cupido. In de joodse literatuur van vele eeuwen voor de geboorte van Christus speelde liefde ook een hoofdrol, zo blijkt onder meer uit de prominente rol van het Hooglied in de Tenach. Meer dan duizend jaar voor Christus bestond er in India al een rijke traditie aan liefdesliteratuur met betrekking tot de liefdesgodin Lakshmi.

Moderne liefdespoëzie

De 'moderne liefdespoëzie', waarbij niet zo zeer een collectief liefdesbegrip centraal staat, maar het vooral over de individuele liefdesbeleving gaat, kwam volgens veel literatuurwetenschappers echter vooral vanaf de Renaissance tot bloei. Een grote rol speelde daarbij de 14e eeuwse Italiaanse dichter Petrarca. In Nederland was in de 17e eeuw P.C. Hooft een grootmeester in de liefdespoëzie.

Romantiek en Tachtigers

Wereldwijd kreeg de liefdesliteratuur in de 19e eeuw weer een grote impuls door de opkomst van de culturele stroming 'de Romantiek'. Relatief gezien had die stroming in de Nederlandse literatuur oorspronkelijk wat minder invloed dan in veel andere landen. Daar kwam vanaf circa 1880 verandering in, toen in Nederland de literaire Beweging van Tachtig opkwam. Zij waren op een vernieuwende manier sterk geïnspireerd door onder meer de Britse romantische dichters, zoals Percy Shelley. De frontman van die Nederlandse Tachtigers was Willem Kloos (1859-1938). Hij schreef zeer individuele, prachtige liefdessonnetten. Toch werd hij volgens veel literatuurhistorici als liefdesdichter toch nog overtroffen door Herman Gorter. Die wordt door velen beschouwd als de belangrijkste Nederlandse liefdesdichter aller tijden; als bewijsmateriaal hiervoor mag gelden, dat het bijna onmogelijk is om een Nederlandse bloemlezing van literaire liefdespoëzie te vinden, waarin Gorter ontbreekt.

Grootste liefdesdichter ter wereld: Francesco Petrarca

Zijn muze Laura

Wie op zoek gaat naar de beste liefdesgedichten aller tijden, zal opvallend vaak de naam van de Italiaan Francesco Petrarca (1304-1374) tegenkomen. Op goede vrijdag, 6 april 1327, ontmoette Petrarca ene Laura. Hij werd op slag dolverliefd op haar. Zij was echter reeds getrouwd en het is nooit tot een liefdesrelatie tussen Petrarca en Laura gekomen. Toch is hij haar altijd op afstand blijven aanbidden als 'de ideale vrouw'. Laura werd zijn muze, zijn grote literaire inspiratiebron. Voor haar schreef hij gedichten die nu al eeuwen door veel literatuurhistorici beschouwd worden als de beste en mooiste liefdespoëzie aller tijden.

Petrarkisme

Allerlei facetten van de poëzie van Petrarca zijn ook door talloze andere grote liefdesdichters overgenomen: de lyrische toon, de stijlfiguren die Petrarca gebruikte (zoals de antithese) en de vorm waarin hij schreef (het veertienregelige sonnet). In de literatuurgeschiedenis bestaat er ook een term voor de stroming van dichters die heel strikt probeerden om hun grote Italiaanse idool na te volgen: het Petrarkisme. Hieronder vindt u één van de bekendste en beste liefdessonnetten van Petrarca:

Ik heb geen vrede en ik kan niet strijden,
ik hoop en vrees, ik gloei en ben van ijs.
ik zweef naar boven en ik lig te lijden
ik heb de wereld lief, die ik misprijs!

ik ben verlost en ik kan me niet bevrijden,
ik heb houvast en raak toch van de wijs,
ik voel me levend en gestorven beide:
ach, liefde is zowel hel als paradijs!

Ik zie verblind, ik schreeuw en kan niet praten,
ik haat mezelf en houd van iedereen,
ik roep om hulp en wil het leven laten,

ik huil van vreugde, ik lach terwijl ik ween,
leven en dood kwelt mij in gelijke mate:
en dit, o liefste, komt door jou alleen!

Petraca: de vader van het humanisme

Dit Italiaanse genie was overigens niet alleen op het gebied van de literatuur zeer invloedrijk. Hij was ook erg belangrijk als filosoof en filoloog. Petrarca zette zich erg in voor het promoten van idealen uit de Grieks-Romeinse cultuur. Als filosoof wordt hij door velen beschouwd als 'de vader van het humanisme'.

Nederland: Gorter

Wie is de grootste Nederlandse liefdesdichter aller tijden? Herman Gorter (1864-1927) is een zeer goede kandidaat voor deze titel. Veel van zijn bekendste liefdesgedichten staan in zijn bundel Verzen uit 1890. Gorters gedichten uit deze periode zijn vaak buitengewoon breekbaar en sensitief. Het genre waartoe dit werk behoort, wordt dan ook 'het sensitivisme' genoemd. Hieronder vindt u het bekendste liefdesgedicht uit Verzen:

Zie je ik hou van je,
ik vin je zo lief en zo licht -
je ogen zijn zo vol licht,
ik hou van je, ik hou van je.

En je neus en je mond en je haar
en je ogen en je hals waar
je kraagje zit en je oor
met je haar er voor.

Zie je ik wou zo graag zijn
jou, maar het kan niet zijn,
het licht is om je, je bent
nu toch wat je eenmaal bent.

O ja, ik hou van je,
ik hou zo vrees'lijk van je,
ik wou het helemaal zeggen -
Maar ik kan het toch niet zeggen.

Gorter: socialisme en liefde

Een aantal jaren na het verschijnen van deze bundel bekeerde Gorter zich tot het socialisme. Hij werd hierin zeer radicaal. Veel gedichten uit latere bundels zijn dan ook zeer politiek geladen. Vol vuur schreef hij daarin over de komende socialistische revolutie waarin de arbeidersklasse overal ter wereld de macht over zou nemen. Mede door die radicale politieke lading zijn die latere bundels duidelijk minder populair bij het grote publiek dan zijn vroegere werk. Toch bevatten de bundels die na zijn bekering tot het socialisme verschenen, vaak nog prachtige liefdespoëzie. Met name de bundel 'Liedjes (aan de geest der muziek der nieuwe mensheid)' bevat heel veel prachtige liefdesgedichtjes die vaak buitengewoon raak zijn, maar qua taalgebruik ook buitengewoon simpel. Een voorbeeld hiervan is:

Bij het denken aan de liefde
Heb ik de liefde lief,
En 't is de liefde tot u, Geliefde,
Die mij tot die liefde hief.

Hans Andreus

Hans Andreus was een pseudoniem van Johan Wilhelm van der Zant. Hij werd op 21 februari 1926 geboren in Amsterdam en overleed op 9 juni 1977 in Putten. Andreus was een zeer veelzijdige schrijver. Hij schreef bijvoorbeeld experimentele poëzie en literaire romans, maar ook kinderboeken en teksten voor tv-reclames. Zijn beroemdste gedicht is 'Voor een dag van morgen'. Dit is een liefdesgedicht dat ook veel mensen aanspreekt die doorgaans weinig met poëzie hebben. Vaak wordt dit gedicht gebruikt in bijvoorbeeld rouwadvertenties of valentijnskaarten.

Voor een dag van morgen
Wanneer ik morgen doodga,
vertel dan aan de bomen
hoeveel ik van je hield.
Vertel het aan de wind,
die in de bomen klimt
of uit de takken valt,
hoeveel ik van je hield.
Vertel het aan een kind,
dat jong genoeg is om het te begrijpen.
Vertel het aan een dier,
misschien alleen door het aan te kijken.
Vertel het aan de huizen van steen,
vertel het aan de stad,
hoe lief ik je had.

Maar zeg het aan geen mens.
Ze zouden je niet geloven.
Ze zouden niet willen geloven
dat alleen maar een man alleen maar een vrouw
dat een mens een mens zo liefhad
als ik jou.