Romans 20e eeuw: Een vlucht regenwulpen van Maarten 't Hart

Maarten 't Hart werd in 1978 plotsklaps een bekende auteur. De roman Een vlucht regenwulpen zorgde voor zijn doorbraak naar het grote publiek. In 1979 stond de roman het hele jaar bovenaan in de bestsellerlijsten. Er werden dat jaar 110.000 exemplaren verkocht. Dit ongekende verkoopsucces was onverwacht, reden om te spreken van een spontane bestseller. In 1981, toen de roman werd verfilmd, waren er al meer dan 300.000 exemplaren verkocht. Inmiddels staat de teller op 1,8 miljoen exemplaren. Maarten 't Hart werd een bestsellerauteur, want ook van zijn later gepubliceerd romans, met vaak een eenzelvige ik-figuur die worstelt met het gereformeerde geloof en met de liefde, werden niet zelden meer dan honderdduizend exemplaren verkocht.

Over het leven van Maarten 't Hart

Maarten 't Hart werd in 1944 geboren in Maassluis. Hij groeide daar op in een streng gereformeerd milieu. Met de Bijbel heeft de auteur een haat-liefdeverhouding. Zijn obsessie met het Boek der Boeken blijkt in vrijwel al zijn romans en verhalenbundels. Als kind had hij een vrijwel onverzadigbare belangstelling voor boeken. Klassieke muziek was zijn grote liefde, een liefde die door zijn gereformeerde ouders werd gedwarsboomd. Zijn favoriete componisten werden Bach en Beethoven. Hij studeerde biologie aan de universiteit van Leiden. Daar viel hij van zijn geloof.

Over de romans van Maarten 't Hart

Het streng gereformeerde milieu waarin hij opgroeide heeft zijn sporen achtergelaten in zijn werk. De hoofdpersonages in zijn romans en verhalen zijn doorgaans eenzelvige, van de klassieke muziek en van de natuur bezeten figuren. Vaak worstelen ze zowel met het gereformeerde geloof als met de liefde. Niet zelden spelen zijn eenzame schooljaren of zijn beroep als wetenschappelijk medewerker aan de universiteit van Leiden een rol in zijn romans en verhalen.

De bestseller Een vlucht regenwulpen

Een spontane bestseller

Maarten 't Hart publiceerde de romans Stenen voor een ransuil (1971) en Ik had een wapenbroeder (1973). In beide romans probeert de hoofdpersoon, wiens homoseksuele liefde door het streng-gereformeerde geloof niet wordt toegestaan, zich los te maken van zijn geloof. In de verhalenbundel Het vrome volk (1974), waarin de schrijver het milieu beschreef waaruit hij afkomstig was, verwerkte de schrijver veel herinneringen aan zijn eigen jeugd.

Deze vanaf 1971 gepubliceerde romans en verhalenbundel waren geen verkoopsucces. Het ongekende succes van de in 1978 gepubliceerde roman Een vlucht regenwulpen was volkomen onverwacht. De roman, die de doorbraak betekende van Maarten 't Hart bij het grote publiek, is daarom een echte spontane bestseller. Dat er geen hoge verwachtingen bestonden over de verkoop van de roman, blijkt uit de bescheiden eerste oplage van minder dan 2.000 exemplaren.

Verkoopcijfers van de roman Een vlucht regenwulpen

De eerste oplage van Een vlucht regenwulpen was onmiddellijk uitverkocht. Het boek stond in 1979 al snel bovenaan in de verkooplijsten en bleef daar het hele jaar staan. In 1979 werden er 110.000 exemplaren van het boek verkocht. Ook in de jaren daarna bleven de verkoopcijfers hoog. In de eerste drie jaar verschenen er naar liefst 33 drukken. Na de verfilming van het boek in 1981 waren er al 300.000 exemplaren verkocht. Inmiddels zijn er in het totaal 1,8 miljoen exemplaren verkocht. Het boek werd in vele talen vertaald.

Een literaire bestseller

De roman Een vlucht regenwulpen heeft een enigszins uitzonderlijke status. Er is maar een klein aantal boeken voor een groot publiek bekend die tevens beschouwd worden als literair. Toonaangevende recensenten beoordeelden de roman overwegend positief.

Inhoud

In Een vlucht regenwulpen, dat duidelijk autobiografische elementen bevat, spelen zowel zijn als wetenschappelijk medewerker aan de universiteit van Leiden als zijn eenzame schooljaren een rol. De ik-figuur in de roman is Maarten, een jonge professor in de biologie. Centraal staat zijn liefde voor Martha. Op de middelbare school had haar zwevende manier van lopen grote indruk op hem gemaakt. Echt contact had hij echter nooit met haar gekregen. Als hij op een receptie een jongere zus van Martha ontmoet, beseft hij dat hij al die jaren van haar is blijven houden.

De moeder van de ik-figuur speelt in de roman ook een belangrijke rol. Regenwulpen vliegen langs haar huis, juist op het moment dat ze overlijdt.

De bestsellerauteur Maarten 't Hart

De schrijver Maarten 't Hart werd een bestsellerauteur. Ook na Een vlucht regenwulpen gepubliceerde romans, zoals De aansprekers uit 1979, over een zoon die de dood beziet van zijn gereformeerde vader, en De kroongetuige uit 1983, over een rattenvanger aan de universiteit die verdacht werd van moord, werden honderdduizenden exemplaren verkocht. Zijn verhalenbundels waren ook populair bij het grote publiek.

Toenemende kritiek van recensenten en feministen

Maarten 't Hart bleef in zijn latere boeken, zoals in Het woeden der gehele wereld, waarin hij het verhaal over de jeugd van een toekomstige componist combineert met een in Maassluis anno 1956 gepleegde moord, variëren op zijn vaste thema's. Ook die latere boeken waren doorgaans een commercieel succes. De recensenten beoordeelden zijn boeken echter steeds vaker negatief. Ze vonden dat zijn romans, met onnatuurlijke dialogen en grammaticale fouten, slecht waren geschreven. De inhoud was, volgens de recensenten, vaak niet meer dan onbeduidende anekdotes. Bovendien werd zijn werk sentimenteel gevonden.

Maarten 't Hart werd ook verguisd door de feministen, die zich ergerden aan zijn opvattingen over vrouwenemancipatie en het moderne feminisme. De schrijver bundelde zijn artikelen over vrouwenemancipatie en het moderne feminisme tot een samenhangend betoog met de veelzeggende titel De vrouw bestaat niet (1981).