Elizabeth Barretts liefdessonnetten voor Robert Browning

Sonnets from the Portuguese is het bekendste werk van de Engelse dichteres Elizabeth Barrett Browning. Deze bundel van 44 sonnetten werd gepubliceerd in 1850 en is een ware hymne aan haar relatie met haar echtgenoot, de dichter Robert Browning. Nadat ze in mei 1845 voor het eerst had toegestemd om hem te ontmoeten, wist hij geleidelijk haar hart voor zich te winnen. Haar dominante vader gaf geen toestemming voor een huwelijk, maar het koppel huwde stiekem toch, waarna ze samen wegvluchtten naar Italië. De sonnettenbundel leest als een passioneel verslag van de pieken en dalen van hun stormachtige liefde. Het bekendste sonnet is Sonnet 43 met de openingszin "How do I love thee? Let me count the ways..."

De romance met Robert Browning

In januari 1845 ontving Elizabeth van de dichter Robert Browning een brief die begon met “I love your verses with all my heart, dear Miss Barrett,” ('Ik hou van je verzen met heel mijn hart, beste Miss Barrett)', en eindigt met “I do, as I say, love these books with all my heart—and I love you too.” ('Ik hou, zoals ik zeg, van deze boeken met heel mijn hart - en ik hou ook van jou.') Aan het begin van die zomer ontmoetten de twee elkaar. Hun verkering (waarvan de dagelijkse voortgang is vastgelegd in hun brieven) hielden ze geheim voor Elizabeths strenge vader, voor wie ze veel ontzag had. In Sonnets from the Portuguese vermeldt ze haar terughoudendheid om te trouwen, maar uiteindelijk huwden ze op 12 september 1846.

Keuze van de titel en publicatie

Barrett Browning aarzelde aanvankelijk om de gedichten te publiceren, omdat zij vond dat ze te persoonlijk waren. Haar echtgenoot Robert Browning verzekerde haar er echter van dat ze de beste reeks Engelstalige sonnetten had geschreven sinds Shakespeares tijd en drong er bij haar op aan ze te publiceren.

Omwille van privacy besloot ze ze te publiceren alsof het vertalingen van buitenlandse sonnetten waren. Aanvankelijk was ze van plan de collectie "Sonnets translated from the Bosnian" (uit het Bosnisch) te noemen, maar Robert Browning deed haar van gedachten veranderen. Hij stelde voor om een Portugese bron op te geven, waarschijnlijk vanwege haar bewondering voor de 16e-eeuwse Portugese dichter Luís de Camões en omdat Robert haar de bijnaam "mijn kleine Portugese" had gegeven (ze was van Anglo-Jamaicaanse Creoolse afkomst en droeg zwarte gotische kleren).

Een andere reden voor de titel van de sonnettenreeks is dat het een verwijzing zou zijn naar een anoniem gepubliceerde briefroman uit 1669: Lettres portugaises. Dit werk, dat tijdgenoten schandelijk vonden, wordt door de schrijver (waarschijnlijk Gabriel de Guilleragues) gepresenteerd als een 'vertaling' van vijf brieven van een Portugese non aan een Franse officier.

Portret van Elizabeth en Robert Browning, 1853. / Bron: Thomas Buchanan Read, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Sonnet 43: How do I love thee? Let me count the ways

Sonnet 43 is het beroemdste en meest geciteerde sonnet van Elizabeth Barrett Brownings sonnettenreeks.
(De regels zijn genummerd voor de analyse)
[OLIST]How do I love thee? Let me count the ways.
I love thee to the depth and breadth and height
My soul can reach, when feeling out of sight
For the ends of Being and ideal Grace.
I love thee to the level of everyday's
Most quiet need, by sun and candle-light.
I love thee freely, as men strive for Right;
I love thee purely, as they turn from Praise.
I love thee with a passion put to use
In my old griefs, and with my childhood's faith.
I love thee with a love I seemed to lose
With my lost saints, - I love thee with the breath,
Smiles, tears, of all my life! - and, if God choose,
I shall but love thee better after death.[/OLIST]

Analyse van het sonnet

Dit petrarkisch sonnet heeft veertien regels, waarvan de eerste acht het octet vormen en de laatste zes het sextet. Aan het einde van het octet komt traditiegetrouw een wending, een min of meer een subtiele verandering in de relatie tussen de twee delen.

Het octet (8 regels) is een opsomming over het waarom van de liefde die zij voelt. Het aansluitend sextet (zes regels) blikt terug in de tijd en vervolgens vooruit naar de toekomst van een alles overstijgende liefde.

Het rijmschema is traditioneel volgens de petrarkische sonnetconventie: abbaabbacdcdcd met meestal een volrijm.

Het sonnet begint met de beroemdste regel "How do I love thee? Let me count the ways". De spreker is blijkbaar van plan de verschillende manieren op te sommen waarop ze haar geliefde bemint. Mogelijk wil ze er zo achter komen waarom ze zich eigenlijk zo innig verbonden voelt met hem. In totaal somt ze acht manieren op waarop ze hem bemint:

Eerste fragment

I love thee to the depth and breadth and height
My soul can reach, when feeling out of sight
For the ends of Being and ideal Grace.

Eerste manier
Hier beschrijft ze hoe haar ziel zich door deze alles overweldigende liefde moet uitstrekken tot zijn uiterste grens en zijn grootste diepte om alles te kunnen bevatten. Het is duidelijk dat de grote diepte, breedte en hoogte de omvang van haar eigen liefde symboliseren. Mogelijk suggereert de dichteres met 'hoogte' iets verhevens - bijvoorbeeld hoe haar liefde voor Robert haar spiritueel verheft. Met 'For the ends of being and ideal Grace' doelt ze op het transcenderen van haar eigen wezen door deze liefde. Ze wordt er een ander, beter mens door. Deze regel komt ook voor in een van haar brieven aan Robert Browning.

Tweede fragment

I love thee to the level of everyday's
Most quiet need, by sun and candle-light.

Tweede manier
De vorige versregels benadrukten eerder de verhevenheid en hartstochtelijke zielsverwantschap van haar liefde. Nu beschrijft de dichteres een meer aards facet van haar liefde: de alledaagse, rustige liefde die ze beiden in het gewone leven ervaren. De zon en het kaarslicht symboliseren hier respectievelijk de dag en de nacht, om te benadrukken dat deze aardse liefde weliswaar rustiger is op dit niveau, maar dat ze zich steeds even sterk laat voelen. Met 'most quiet' maakt de spreker een allusie op het feit dat ze in het begin van hun relatie hun liefde verborgen moesten houden.

Derde fragment

I love thee freely, as men strive for Right;
I love thee purely, as they turn from Praise.

Derde en vierde manier
De derde manier waarop ze liefheeft noemt ze 'zuiver' (purely) omdat niemand haar heeft gedwongen om lief te hebben (freely). Daarom spruit dit gevoel voort uit haarzelf zonder dat de goedkeuring van anderen wordt gevraagd.

De interpretatie kan ook een andere kant opgaan: haar tirannieke vader heeft zich hevig verzet tegen het huwelijk, maar desondanks houdt ze van Robert en voelt ze zich 'vrij'. Haar liefde is niet afgedwongen, maar komt voort uit vrije wil. Ze is puur en vrij.

Vierde fragment

I love thee with the passion put to use
In my old griefs, and with my childhood's faith

Vijfde manier
De dichteres zegt dat ze nu alle energie die ze in het verleden besteedde aan slechte ervaringen samen met de geleden pijn op haar nieuwe liefde richt. Met haar 'childhood faith' bedoelt ze alles wat ze als kind hartstochtelijk heeft geloofd. Die naïviteit ligt achter haar, nu haar passie een ander doel heeft gekregen. 'Passion' kan daarnaast ook een verwijzing zijn naar het lijden van Christus.

Vijfde fragment

I love thee with a love I seemed to lose
With my lost saints –

Zesde manier
Die 'lost saints' (verloren heiligen) zijn geen katholieke heiligen. Het gaat hier niet om het verlies van haar geloof, maar om mensen naar wie ze heeft opgekeken: haar helden die mettertijd van hun voetstuk zijn gevallen. Haar 'lost love' (verloren liefde) heeft echter een andere bestemming gekregen.

Zesde fragment

I love thee with the breath,
Smiles, tears, of all my life! –

Zevende manier
Ze drukt hier weer de bijna ondraaglijke intensiteit uit van haar liefde voor een man waarvan ze heel haar leven met elke ademtocht, elke glimlach of traan zal blijven houden.

and, if God choose,
I shall but love thee better after death

Achtste manier
Zo onverwoestbaar is deze liefde dat zelfs de dood er geen einde aan kan maken: ze zal hem na de dood zelfs sterker liefhebben.

Het graf van Elizabeth Barrett Browning in Florence. Elizabeth Barrett Browning stierf in 1861, haar echtgenoot zou haar 27 jaar overleven. / Bron: Lucarelli, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Samengevat

Sonnet 43 drukt de intense liefde van de dichteres uit voor haar toekomstige echtgenoot, Robert Browning. Haar liefde voor hem is zo intens, dat het haar verheft naar het spirituele niveau. Ze houdt vrij van hem, zonder dwang; ze houdt puur van hem, zonder verwachting van persoonlijk gewin. Ze houdt van hem met de intensiteit van het lijden van Christus aan het kruis, en ze houdt van hem op de manier waarop ze als kind helden en heiligen vereerde. Bovendien verwacht ze na de dood van hem te blijven houden.

Elizabeth Brownings blijvende waarde als dichter

Critici beschouwen Elizabeth Brownings Sonnets from the Portuguese, een van de bekendste verzamelingen liefdesteksten in het Engels - over het algemeen als haar beste werk. Bewonderaars vergeleken haar beeldende taal met Shakespeares werk en haar meesterlijk gebruik van de Italiaanse vorm van het sonnet met de dichtkunst van de 14e-eeuwse Italiaanse dichter Petrarca. Gedurende de 20e eeuw bleef de literaire kritiek op de poëzie van Barrett Browning schaars, totdat haar gedichten werden ontdekt door de vrouwenbeweging. Ze blijft vooral in de herinnering als de dichter van 'Aurora Leigh' en van 'Sonnets From the Portuguese' dat leest als een analyse van de love story die ze samen met haar collega-dichter Robert Browning beleefde.