De drie grote piramiden van El Giza

Stoer en tevens als de trotse getuige van de bouwkundige vaardigheid en de buitengewone visie van de oude Egyptenaren staat de Grote Piramide van Cheops in de kale woestijn 8 km buiten Cairo. Vrijwel onaangetast trotseert het bouwwerk de tand des tijds als een eerbiedwaardig en enig overgebeleven item van de zeven wereldwonderen uit de oudheid.

El Giza

De stad El Gizeh (het hedendaagse El Giza) ligt aan het begin van de Nijldelta. Hier liep ooit de grens tussen Boven- en Neder-Egypte. Ongeveer in 2925 voor Christus werden deze twee koninkrijken verenigd en vestigde de nieuwe staat Egypte de hoofdstad in Memphis, op de westelijke oever van de Nijl. Memphis werd de residentie van de farao's die ongeveer 3.000 jaar en 30 dynastieën lang regeerden.

Levende goden

Als levende goden werden ze door de Egyptenaren beschouwd, de Farao's, die zich na hun dood bij de vele goden voegden. De heersers van Egypte bouwden voor zichzelf 'dodenhuizen' met vertrekken die alles bevatten wat zij in het hiernamaals nodig zouden hebben. Dat was inclusief voeding, gebruiksvoorwerpen en sieraden. Deze graven zijn strategisch gelegen aan de rand van de woestijn op de westoever van de Nijl. Omdat de zon in het westen ondergaat, associeerden de Egyptenaren dit met de dood. Na zijn dood werd de mens beoordeeld door sommige goden, zoals de dodengod Osiris en de god met de jakhalskop, Anubis.

Farao's uit de eerste twee dynastieën

De farao's uit de eerste en tweede dynastie bouwden kleine rechthoekige graven, ook wel mastaba's genoemd. Dergelijke mastaba's vind je bij Saqqara (ten westen van Memphis) en Abydos.

Ontwikkeling van de piramiden

Een eeuw voor men aan de bouw van de piramiden in El Giza begon, vernieuwde Djoser (een farao uit de derde dynastie) de grafarchitectuur door de eerste piramide te bouwen. Deze 60 meter hoge piramide in de woestijn bij Saqqara had zes terrassen en was met steen bekleed. Dit in tegenstelling tot de voorgaande graven. De latere farao's ontwikkelden de gladde vorm (zoals bij de Rode Piramide in Dashur en de latere piramiden in El Giza).

Vader, zoon en kleinzoon

De vierde dynastie beloopt ongeveer de periode 2575 tot 2465 voor Christus. In deze dynastie verrezen de drie monumenten van El Giza. De grootste is het grafmonument van farao Chufu, die door de Griekse historicus Herodotus 'Cheops' is genoemd. Het graf van farao Cheops werd het eerst gebouwd. De daaropvolgende is de middelste piramide. Deze is iets kleiner en hoort bij farao Chefren, de zoon van Cheops. De derde en veel kleinere piramide is die van farao Mykerinos, de kleinzoon van Cheops.

Piramide van Cheops

Van de piramide van Cheops ontbreekt nu de top. Dit reusachtige grafmonument had oorspronkelijk een hoogte van 146,6 meter. Volgens een van de schattingen zou hij:

• de kathedralen van Florence en Millaan;
• de Westminster Abbey;
• de St Paul's Cathedral ;
• alsmede de Sint Pieter kunnen bevatten.

Bij de bouw van de piramide werden ongeveer 2,5 miljoen steenblokken met een gemiddeld gewicht van 2,5 ton gebruikt. Deze steenblokken werden zonder specie gestapeld en pasten zo precies, dat de Britse egyptoloog Flinders Petrie opmerkte dat in de voegen 'naald noch haar' gestoken kon worden. Flinders Petrie leefde van 1853 tot 1942.

Verbazingwekkend staaltje van bouwkunst

Met dit omvangrijke werk was men circa dertig jaar bezig. Het is niet alleen een verbazingwekkend staaltje van bouwkunst, maar er moest ook tonnen aan materiaal vervoerd en een leger van ongeveer honderduizend arbeidskrachten efficiënt georganiseerd worden. De meeste steen was afkomstig van lokale steengroeven, maar de kalkstenen bekleding moest worden opgehaald uit Tura aan de oostelijke Nijloever, 50 km verderop. Het roze graniet voor de wanden van de grafkamer kwam uit Aswan, een kleine 1000 km naar het zuiden.

Toegang via de noordwand

De eerste keer - sedert de oudheid - dat mensen Cheops' graf betraden, was in de 9de eeuw en geschiedde op bevel van Ma' amun (de kalief van Bagdad) die hoopte er schatten in aan te treffen. De werklieden verschaften zich een toegang via de noordwand en bereikten ten slotte de koningskamer. Ze troffen er echter helemaal niets aan. Nog altijd vragen archeologen zich af hoe het kon dat die kamer leeg was, aangezien er geen enkel spoor van plundering te zien was.

Toerisme

Toeristen van tegenwoordig gebruiken deze ingang nog altijd. Een neerwaartse trap leidt naar een onvoltooide grafkamer. Een andere, stijgende trap komt uit in de koningskamer in het hart van het monument. Van hieruit voert weer een gang naar een andere onvoltooide kamer, die men de koninginnekamer noemt. Vandaar leidt een smalle gang (ontdekt in april 1993) naar een kleine deur.

Familieleden en ambtenaren

Bij de Grote Piramide bevinden zich de graven van Cheops' familieleden en ambtenaren. Er zijn ook rijen mastaba's en kleine kuilen voor boten, die allang meegenomen zijn door grafrovers.

Boot in onderdelen

In 1954 werd in het zand aan de zuidkant van de piramide de losse onderdelen ontdekt van een grote boot. De boot werd gemonteerd, een karwei dat tien jaar gekost heeft. Het kan een statieboot geweest zijn of hij kan zijn gebruikt na Cheops dood.

Perfecte oriëntering van de piramide

De vierkante basis van de Grote Piramide stond bijna perfect noord-zuid/oost-west gericht. Deze perfecte oriëntering en de diverse mystieke interpretaties van de afmetingen van het grafmonument hebben voedsel gegeven aan een aantal vreemde theorieën over het doel dat zij dienden:

• Volgens sommige 19de eeuwse Britse astronomen waren het sterrenwachten en werden ze mogelijk als zonnewijzer gebruikt;
• Eén astronoom (Charles Piazzi Smith) 'bewees' aan de hand van de afmetingen, dat de piramiden het 'Werk van God' waren, de 'Goddelijke Meetkundige' en dat ze informatie bevatten over de Wederkomst van Christus;
• Anderen menen dat de piramiden zijn gebouwd door buitenaardse wezens.

Huisvesting van Ka

Zowel archeologen als schriftelijke bronnen doen vermoeden dat het grafmonumenten zijn, maar niet noodzakelijk om er de farao's in te begraven. Een van de functies van de piramiden (evenals die van andere tomben) kan het huisvesten van de ka of ziel zijn geweest. Immers volgens de oude Egyptenaren leefde de ziel van de overledene na de dood voort.

Naam van Cheops levend gehouden

In de Romeinse tijd werd er kritiek geuit op de pracht en praal van de piramiden. Plinius de Oudere (die leefde van 23 tot 79 na Christus) noemde de bouwwerken 'ijdel en dwaas vertoon van de rijkdom der koningen' . Echter Plinius kon niet bevroeden dat dit vertoon de naam van de bouwer, Cheops, 5.000 jaar levend zou houden!