Meifeesten en Lentefeesten met vruchtbaarheidssymboliek

De datum 1 mei is vooral bekend als De Dag van de Arbeid. Die dag is een feestdag van de socialistische en communistische arbeidersbeweging. Maar vóór het instellen van die dag was 1 mei al lang bekend als de viering van meifeesten en lentefeesten die gekenmerkt werden door vruchtbaarheidssymboliek. Vruchtbaarheid niet alleen voor land, gewas en vee, maar zeker ook wat betreft huwbare jongens en meisjes die de lente in hun kop hadden. Hoewel meifeesten al eeuwen geleden zijn ontstaan is het in sommige streken en landen nog steeds een folkloristisch gebruik om een meiboom te plaatsen.

Walpurgisnacht met boze geesten en hekserij

Het meifeest of lentefeest begon eeuwen geleden eigenlijk al in de nacht van 30 april op 1 mei met de Walpurgisnacht. Naar het volksgeloof van die tijd hadden de boze geesten tijdens Walpurgisnacht vrij spel en vierden de heksen hun heksensabbat. Walpurgisnacht zou genoemd zijn naar de heilige Walburga of Walburgis waarvan in het Hoogduits de naam Walpurgis werd afgeleid. Deze oorspronkelijk uit Dorset in Zuid-Engeland afkomstige, in 710 geboren heilige, reisde naar het Duitse Württemberg waar ze non werd in het klooster van Heidenheim. Walburga was beschermster tegen tovenarij en hekserij.

Beltane met grote vuren en vruchtbaarheidssymboliek

Een nog ouder, enigszins met Walpurgisnacht vergelijkbaar feest, is Beltane. Dit feest ging vooral gepaard met grote vuren en werd gevierd door Ierse en Schotse Kelten. Oorspronkelijk was het een feest met veel vruchtbaarheidssymboliek om vruchtbaarheid en bescherming tegen ziekten af te smeken. Er werden daarvoor twee vuren aangelegd waar eerst het vee tussendoor werd gejaagd en daarna de mensen doorheen liepen.

Meiboom centraal bij hofmakerij tijdens meifeesten en lentefeesten

Van de latere meifeesten of lentefeesten op 30 april en 1 mei, die min of meer van de Walpurgisnacht zijn afgeleid, bestonden verschillende verschijningsvormen. Bij die feesten stond meestal de meiboom centraal en het hof maken van een meisje door jongemannen. Een meiboom is een omgezaagde boom die ergens werd geplaatst met de symbolische betekenis van vruchtbaarheid en nieuw leven.

Dansen rond de meiboom

Op veel plaatsen trokken huwbare jongens van een dorp of buurt er samen op uit om een meiboom te halen en te ontdoen van takken. Daarna werd hij versierd met kleurige linten en op een plein neergezet. In de nacht werden grote meivuren aangestoken en jongenshelden sprongen over de vlammen heen om hun lef aan te tonen. Verder werd er om de boom heen gedanst.

Beoordeling aan de hand van takkensoort

Bij een andere verschijningsvorm van de feesten, vooral in de Middeleeuwen, had elk huis een meiboom en veel vensters een meitak die door jongens werd aangebracht. Door de soort tak werd een oordeel gegeven over het meisje dat er woonde. Een goed meisje kreeg een fijne dennenmast en een vlijtig en aardig meisje een berkentak. Een allemansliefje kreeg een kersentak en een stekelige tak stond voor hoerigheid. In de vroege morgen werd door de meisjes hun beoordeling gadegeslagen en werden takken die een slechte beoordeling betekenden snel verwijderd. De dag bestond verder uit veel dansen rond de meiboom wat tot laat in de avond duurde.

Soort missverkiezing door koning of graaf van gilde

Bij de meivieringen kwam soms ook al een vroege vorm van een missverkiezing voor. Bij sommige feesten stond de koning of de graaf van een gilde onder een boom met een krans in zijn hand waar de meisjes omheen dansten. De koning of graaf keurde de meisjes en gooide op een bepaald moment de krans om een van de meisjes heen die daarmee was uitverkoren tot meikoningin of meigravin. Maar ook andere jongens grepen hun kansen om een meisje te veroveren waaruit menig huwelijk is voortgekomen.

Meiboom traditie bestaat nog

Dit soort meifeesten bestond tot in de zeventiende eeuw in elke stad en elk gehucht totdat calvinistische dominees er een eind aan trachtten te maken. Er kwamen regels en bepaalde uitingen werden uitdrukkelijk verboden. Ook werd geprobeerd het plaatsen van meibomen te verbieden maar dat lukte lang niet overal. De traditie van meibomen plaatsen bestaat ook nu nog in verschillende varianten. Een van de bekendste is het plaatsen van een boom of tak, al dan niet versierd, bij het bereiken van het hoogste punt van een nieuwgebouwd huis waarbij de plaatsing het nieuwe symboliseert onafhankelijk van de maand mei.