Feest- en herdenkingsdagen in mei

De feestdagen en herdenkingsdagen van begin mei hebben tegenwoordig vooral met de Tweede Wereldoorlog te maken. De dag van 1 mei was in het verleden de dag waarop de intrede van de lente werd gevierd met meibomen en vrijstermarkten. De meimaand is voor de katholieken de Mariamaand. In deze maand werd en wordt Maria, de moeder van Jezus, extra vereerd. De nacht naar 1 mei was de Walpurgisnacht. De viering van de Walpurgisnacht stamt al van voor de achtste eeuw.

Een nieuwe lente, een nieuw geluid

Als de meimaand begint, heeft iedereen een blij gevoel. De koude en de nattigheid van de herfst en de winter worden snel vergeten en men begint aan 'een nieuwe lente, een nieuw geluid'. In de jaren veertig van de vorige eeuw waren de dagen van begin mei dagen van hoop. Men wachtte vol ongeduld op het einde van de oorlog. Men had de hongerwinter doorstaan en wilde aan de wederopbouw beginnen. Koningsgezind als men toen was, werd na de Tweede Wereldoorlog de verjaardag van koningin Juliana gevierd op 30 april en de jaren daarna de verjaardag van koningin Beatrix. Zij is eigenlijk op 31 januari jarig, maar wilde haar moeder eren en vierde ook haar eigen verjaardag met het volk van Nederland op 30 april. Op diezelfde 30 april, in de nacht naar 1 mei toe, speelt het katholieke verhaal van Walpurgis zich af.

Walpurgisnacht

De nacht van 30 april op 1 mei wordt door degenen die katholiek gelovig zijn Walpurgisnacht gevierd. Walpurgis was een non, een nicht van de heilige Bonifacius. Samen met dertig andere nonnen bracht zij in 746 een bezoek aan haar oom Bonifacius in Duitsland. Duitsland was toen nog heidens. Zij vestigde zich in Heidenheim, stichtte een klooster Benedictinessen en werd daar abdis.Een abdis is een vrouwelijke leider van een klooster. Walpurgis kon ziekten genezen en bestreed tovenarij, toen nog aan de orde van de dag. Zij werd de patroonheilige, de patrones, van de producten van de aarde: graan, groente, fruit. Zij werd aangeroepen bij ziekten en pijn.

Onder katholieken werden heiligen aangeroepen tijdens gebed om hen te helpen in tijden van moeilijkheden en pijn. Men was in de middeleeuwen bang dat heksen hun toverkunsten zouden gebruiken om schade toe te brengen aan het land en het vee. In de Wapurgisnacht stak men eeuwenlang grote vuren aan om de heksen te verdrijven.

Weerspreuken
Weerspreuken komen ook veelal uit het katholieke geloof. Bij elke naamdag van een heilige, de datum waarop de heilige gestorven is, hoort wel een weerspreuk. Zo ook deze, bij de Walpurgisnacht.
Regen in Sint-Walpurgisnacht heeft steeds de kelders vol gebracht.

Andere feesten in de nacht naar 1 mei

De Germanen
De Germanen vereerden in die nacht hun goden Freya en Freyr, beiden goden van de vruchtbaarheid en de liefde. De Germanen offerden aan hen, opdat deze goden de winterdemonen zouden verdrijven.

De Vikingen
De belangrijkste god van de Vikingen was de god Odin. In Walpurgisnacht offerden de Vikingen aan Odin. Hij zou dan toegang krijgen tot de runen der Wijsheid.

In Duitsland
Op de Brocken, de hoogste berg in het Harz gebergte, staat een Heksenaltaar. De van de aarde verbannen heksen mochten die ene nacht terugkomen op aarde om daar feest te vieren. Faust, uit het verhaal van Goethe, verkocht op die berg zijn ziel aan de duivel Mephisto.

In Zweden
In Zweden worden 's nachts door jongeren de huizen en de straten versierd met groene takken. Hun loon bestond uit eieren. In Göteborg vindt een carnavalsoptocht plaats.

Gereformeerden
Volgens Gereformeerde groeperingen in Nederland wordt bij Putten op de Veluwe in de Walpurgisnacht een satanisch feest gevierd.

1 mei

De Romeinen
In de Romeinse tijd werd op 1 mei geofferd aan de godin Flora. Er werd een groot bloemenfeest gehouden. 1 mei luidde de lente in, het groeiseizoen van alle gewassen.

Europa
In veel Europese landen werden meibomen neergezet op de dorpspleinen. Daar omheen werd gedanst en gezongen. De meiboom werd en wordt vaak door jonge mannen opgericht in de nacht van 30 april op 1 mei. Het was/is een kale boomstam die werd/wordt versierd met bloemen, linten en fruit. Jongeren gebruikten de nacht om eromheen te dansen. Vroeger werden de meinachten gebruikt om een levenspartner te kiezen. Jonge mannen zetten een boompje of tak voor het huis van meisjes. Een dennentak was een liefdesverklaring. Meiboompjes werden ook geplant voor het huis van notabelen. Er waren ook zogenaamde vrijstermarkten. Jonge meisjes paradeerden dan gezamenlijk door het dorp.

De socialisten
In 1889 werd 1 mei afgeroepen tot 'Dag van de Arbeid'. Dit gebeurde tijdens het Internationaal Socialistisch Congres in Parijs. De socialisten komen sindsdien bij elkaar op 1 mei. De Internationale, hét socialistische lied, wordt dan altijd gezongen.

4 mei

In 1946 was de eerste nationale dag van de dodenherdenking. Op 4 mei werd stilgestaan bij de vele doden die gevallen en geëxecuteerd zijn in de Tweede Wereldoorlog. Bij de miljoenen Joden die vergast of uitgehongerd zijn in de concentratiekampen. Sindsdien worden nog steeds elke 4de mei twee minuten stilte in acht genomen voor de overledenen.

Mensen wordt gevraagd om waar dan ook ze op dat moment zijn, twee minuten te denken aan de verschrikkingen van die oorlog. Bij het monument in de Scheveningse duinen, waar vele verzetsmensen uit de oorlog door de Duitsers zijn geëxecuteerd, wordt de klok geluid en een toespraak gehouden ter herinnering. Bij vele graven en monumenten worden op 4 mei bloemen gelegd.
Op snelwegen wordt naar parkeerplaatsen gereden om twee minuten na te denken over de Tweede Wereldoorlog.

5 mei

Op deze dag werd het laatste deel van Nederland in 1945 bevrijd van de Duitse bezetting en overheersing. Vlak na de oorlog werd deze dag jaarlijks intensief gevierd. Winkels, bedrijven, scholen, iedereen was vrij op die dag. Later bleef de dag bekend, maar werden er steeds minder feesten aan verbonden. In 1991 heeft de Nederlandse overheid besloten om van 5 mei weer een nationale feestdag te maken. Bevrijdingsdag. Vanaf die tijd wordt 5 mei weer jaarlijks gevierd. Bedrijven worden niet verplicht tot sluiting, eenieder mag zelf besluiten wat te doen. Scholen hebben wel een vrije dag, meestal gekoppeld aan de meivakantie.

Meimaand - Mariamaand

Meimaand is voor de katholieken ook Mariamaand. Maria, de moeder van Jezus, wordt deze maand extra in het zonnetje gezet en veel aangeroepen. In de meimaand werden bedevaarten gehouden naar de Mariaplaatsen, bijvoorbeeld naar Onze Lieve Vrouw van Den Bosch of naar Onze Lieve Vrouw van Scherpenheuvel.

Heren en aprillen bedriegen wie zij willen
Vrouwen en aprillen hebben beide hun grillen.

Lees verder

• Naamdagen in juni Sint-Vitus, Sint-Antonius en Sint-Jan
• De Rooms-Katholieke Kerk en haar oorsprong
• Pasen, de feestdag na de vasten- en passietijd
• Pinksteren, Hemelvaartsdag en de IJsheiligen, Luilak
• Naamdagen in oktober, dierendag, Franciscus, Bavo, Lucas