Egyptische kunst 13: Overeenkomst met Middeleeuwse kunst

De Egyptische kunst en de kunst van de Middeleeuwen zijn beide dienend. Ze staan in het teken van het heilige, het goddelijke. Ook de technische uitvoering van een Middeleeuws schilderij vertoont grote overeenkomsten met de Egyptische reliëfkunst. We denken dan aan het ontbrekende perspectief.

Dienende kunst

Als we de Egyptische kunst vergelijken met kunstuitingenvan vele eeuwen later, de romaanse en de gotische, zien we enige verrassende overeenkomsten. Als we zeggen dat de Egyptische kunst dienend was, dan bedoelen we daarmee dat de kunst van de Egyptenaren in het teken van het religieuze stond. Als we daarnaast zeggen dat de kunst van de Middeleeuwen in het teken van het religieuze stond en ook daartoe diende, dan hebben we een sterke overeenkomst. Door de kunst van het oude Egypte loopt de gedachte aan de godenwereld en aan het leven na dit leven; door heel de Middeleeuwse kunst loopt de gedachte aan God en aan de eeuwige bestemming van de mens.

Een belangrijk verschil is dat de Egyptische kunstvoortbrengselen vaak dienst deden als grafgiften. De Middeleeuwse kunst heeft vaak tot taak de "leken" te onderwijzen. De kunstenaar uit de Middeleeuwen streeft niet naar schoonheid, maar die schoonheid vloeit voort uit zijn vakmanschap en wordt dienend: de godsdienst is het allesomvattend en allesbeheersend begrip. Alles: kunst, wetenschap, economie,etc. was dienstbaar aan de theologie en moest aan de theologie rekenschap afleggen en aan theologische uitspraken getoetst worden.

Overeenkomsten in technische uitvoering

De dienende functie is niet de enige overeenkomst tussen de kunst van beide tijdperken. Ook de techniek die men hanteerde, toont opvallende gelijkenissen. Als we een Egyptisch reliëf beschouwen, valt ons dadelijk het ontbreken van perspectief op. Alles wat op een offertafel ligt, wordt boven elkaar afgebeeld, zodat we goed kunnen zien wat er allemaal aanwezig is. Bekijken we een Middeleeuws schilderij dan zien we dat de horizon "omhoog getrokken" is en alles wat we moeten zien wordt "op elkaar gestapeld", hoewel de Middeleeuwse schilder hier nog de suggestie van diepte wekt en de figuren, naar de horizon toe, kleiner afbeeldt. Zien we op een Middeleeuws schilderij een groep mensen, dan zijn de hoofden van die personen als het ware op elkaar gestapeld. Ook bij de Middeleeuwse kunst moeten we dus zien wat er gezien kan worden.