Griekenland, de Akropolis in Athene

Al in de bronstijd werd door de Myceners een koningsburcht gebouwd veilig, niet te ver van de zee vandaan, wat zich bij uitstek leende voor een nederzetting. De Akropolis behelst het grootste tempelcomplex van Griekenland.

Algemeen

Akropolis is in het Oud Grieks Ακρόπολις, en in modern Grieks Ακρόπολη. Het betekend versterkte heuvel, burcht.

Al in de bronstijd werd door de Myceners een koningsburcht gebouwd op deze tafelberg, van kalksteen, die 156 meter hoog is, veilig en niet te ver van de zee aflag en zich bij uitstek leende voor een nederzetting. Volgens de mythen was koning Kekrops de hoofdbewoner. De Pelasgische muur van ongeveer 6 meter dikte, werd aan het eind van de Mykeense tijd aangebracht ter bescherming van invallen door de Doriërs. Er is nog steeds een stukje van deze muur te zien.

De Akropolis is 270 meter lang, 160 meter breed en is het hoogtepunt van de klassieke kunst. Het is alleen vanuit het westen te bereiken. De Akropolis behelst het grootste tempelcomplex van Griekenland en het bestaat uit diverse gebouwen, de belangrijkste zijn:

• Parthenon
• Erechtheion
• Ahtena Niké
• Propyleëen

Geschiedenis

• Al 600 jaar v.Chr. werd het Parthenon gebouwd en niet lang daarna verscheen de tempel voor Athena die weer werd vervangen door het Erechtheion
• Ruim 100 jaar later was het Pericles die alle 4 belangrijke gebouwen realiseerde
• Het Parthenon en Erechtheion waren in de 6e eeuw Christelijke kerken
• In de 13e en 14e eeuw wonden er Franse hertogen
• De Turken maakte van het Parhenon een moskee en van het Erechtheion een harem
• De Turken gebruikte het Parthenon als kruidopslagplaats
• Een Schotse lord Elgin heeft als Engelse gezant in Turkije in 1800 veel geroofd en laten verschepen naar Engeland
• In de 19e eeuw zijn alle Turkse bouwsels verwijderd en is het een eeuw later opgeknapt

Parthenon

Het Parthenon (70 meter lang en 30 meter breed) is de grootste tempel en is gewijd aan de (maagdelijke) godin Athene, de godin-patrones van de stad. Ooit heeft in de tempel een, met goud en ivoor bekleed, beeld gestaan van de godin Athena, dat 12 meter hoog was. Athena droeg een helm, schild en lans.

Het geheel werd opgetrokken rond 500 v.Chr., in de Dorische stijl, maar binnen het peristylium staan aan zowel het voor- als achterportaal nog zes Ionische zuilen. Het torent boven alles uit. De zuildelen passen zo goed in elkaar dat het soms lijkt of ze uit één stuk bestaan. Het was Pericles die opdracht gaf tot de bouw en onder de leiding van meesterbeeldhouwer Phidias, die gebruik maakte van elementen uit de numerologie, geometrie en architectuur. Archtitecten Ictinus en Callicrates realiseerden de bouw, die begon in 447 v.Chr. en 9 jaar later klaar was. De schoonheid van het gebouw ligt waarschijnlijk in het feit dat een consequente verhouding van 9:4 werd aangehouden bij de bouw.

Voor de bouw werd er marmer gebruikt uit het 16 km verderop gelegen Pentelikon, dat beroemd was om zijn grove korrel en melkwit was. Alleen het dak en deuren waren van hout. De buitenzuilen, in totaal 46 stuks, zijn elk 10 meter hoog.

Het altaar stond voor het gebouw en hier werden offers gebracht van levende dieren. Alleen bevoorrechte personen zoals priesters of hoge autoriteiten mochten het binnenste van de tempel (de cella) binnengaan.

Het waren de Turken die ervoor gezorgd hebben dat het gebouw nu geen dak meer heeft. Tijdens hun overheersing hebben zijn de Parthenon gebruikt als munitie opslagplaats en door een explosie in 1687 moet het gebouw zijn dak missen.

Erechtheion

Links van het Parthenon lig nog een tempeltje, het Erechtheion, met verschillende cellas´s. Het op ongelijke ondergrond gebouwde tempeltje heeft delen die een stuk lager liggen. Voor een deel is het gewijd aan Athena en voor een ander deel aan Poseidon. Het gebouw is vernoemd naar de koning Erechtheus.

De uitbouw aan de rechterkant bevat zes zuilen (kariatiden) in de vorm van vrouwen die het dak omhoog houden. Dat er vrouwfiguren zijn gebruikt heeft te maken met de Perzische oorlog. De bewoners van het Griekse Kariai kozen de zijden van de Perzen en nadat de Grieken hen hadden overwonnen werden hun vrouwen slavinnen en als straf moeten ze het dak dragen.
De beelden zijn replica´s, 5 van de originelen staan in het Akropolis museum, 1 staat in Engeland.

Deze tempel is gebouwd in Ionische stijl, tussen 421 en 396 v.Chr., precies op de plaats waar de speer van Athena de grond raakte en waar na de aanraking een olijfboom verrees. De olijfboom die nu nog naast de tempel staat is in 1917 geplaatst met als doel de mythe levendig te houden.

De deur, binnen tussen de twee middelste zuilen, wordt omlijst door rozetten. De zuilengang beschermde een gewijde plek, namelijk de tombe van koning Kekrops, de mythische stichter van Athene.

Athena Niké

Niké, de godin van de overwinning had al in 900 v.Chr. een aan haar gewijde, kleine tempel op de vestigingsmuur.

In 448 gaf Pericles opdracht tot de wederopbouw van de tempel die in 32 jaar daarvoor door de Perzen was verwoest. Twee jaar nadat Pericles was overleden is met de bouw begonnen. In 424 n.Chr. was de tempel klaar, de beeldhouwers hebben daarna nog 14 jaar doorgewerkt. De tempel is opgetrokken uit Penthelisch marmer, net als het Panthenon, is 5,44 meter breed, 8,27 meter lang en 6,90 meter hoog. Aan voor- en achterkant staan vier zuilen en de tempel zelf heeft maar 1 kamer. De ingang is aan de oostkant. De kamer bevat 2 altaren en een houten afbeelding van Atehan Niké met in haar hand een palmtak (staat voor overwinning).

Omdat deze tempel op instorten stond, is hij in 1935 afgebroken en helemaal opnieuw opgebouwd.

Propyleëen

De gebouwen die de ingang van de Acropolis vormen zijn de Propyleëen (voorpoorten). Het was de bedoeling om in 530 v.Chr. het gebouw te vervangen door een hoofdgebouw, 2 zijvleugels en 2 zuilenhallen en dat geheel symmetrisch was. Hiervoor zou een oude, heilige muur moeten worden afgebroken, maar dat is door protesten niet gebeurd. Dit is de reden dat de zuidvleugel kleiner is dan de noordvleugel.

Het hoofdgebouw (gebouwd door architect Mnesikles tussen 437 en 432 v.C.) is 13,12 meter breed en 25,04 meter lang, heeft 6 Dorische zuilen vooraan en 6 achteraan, elk bijna 10 meter hoog. De binnenkant bestaat uit 2 twee ruimtes en een muur met 5 deuren. Door de middelste, gingen de wagens en de offerdieren, de anderen werden gebruikt door het voetvolk. De westelijke voorgalerij is de grootste. Twee rijen van drie Ionische zuilen, die het gevelvormige dak droegen, verdelen het in drie schepen. Het plafond was versierd met gouden sterren tegen een blauwe achtergrond. Het geheel is zo gebouwd dat het van ieder punt mogelijk is het Partheneon, het Erechtheion, en de andere monumenten op de Akropolis te zien.

De noordelijke zijvleugel, de Pinakotheek, was het oudste schilderijenmuseum ter wereld. Het bevatte ondermeer meesterwerken van de legendarische Polygnotos van Thasos. Helaas is alles verloren gegaan. Deze galerij was uitgerust met ligbedden waarop pelgrims konden uitrusten.

De Propyleën diende als residentie van de aartsbischop, als Frankisch paleis en als Turks fort en arsenaal.