Napoleon 's einde van zijn succes: Van Rusland tot Waterloo

Napoleon schreef niet alleen geschiedenis met zijn militaire successen maar vooral ook met zijn tegenslagen. En net die tegenslagen zorgden voor de ondergang van zijn carrière en zijn droom om geheel Europa te veroveren. Zijn vijanden waren geduldig aan het wachten op het moment waarop Napoleon zou verzwakken. Wanneer was dit moment er? Waar liep het dus mis? Was het een samenloop van omstandigheden of had Napoleon de zaken verkeerd ingeschat? Waarom was Rusland een keerpunt in zijn politiek successen?

Machtslust en boycot

Keizerschap werd afgekeurd

Toen Napoleon zichzelf tot keizer kroonde in 1804 haalde hij zich heel wat afkeer van de andere vorstendommen op de nek. Ze hadden hem al niet aanvaard, vooral omdat hij met nogal wat landen oorlog had gevoerd en zo ook gunsten had afgedongen, maar deze politieke zet was het begin van het einde voor Napoleon.

Bondgenootschappen en veel geduld

Zijn huwelijk met Louise van Oostenrijk, een poging om toch aanvaard te worden, hielp hierbij dan ook niet. De vorstendommen begonnen meer en meer bondgenootschappen te sluiten tegen Napoleon alleen wisten allen dat hij beschikte over nogal wat militaire capaciteiten en vooral een grote troep. Velen hadden in het verleden (Italië, Oostenrijk, …) dit al aan den lijve mogen ondervinden. Hoe versla je dan zo iemand? Geduld was hun antwoord en toeslaan wanneer hij militair zwak stond.

Rusland, een brug te ver?

Ambitie van Napoleon

Napoleon was een ambitieus man maar eveneens machtslustig. Hij wou geheel Europa veroveren en begon de ene veldslag na de andere waarbij hij zijn sporen naliet in diverse landen. Hij had al zijn stempel gedrukt in Italië, Spanje en Oostenrijk en trok zo door naar Rusland. Maar daar liep het fout.

Onervaren aan de slag

In Rusland kwam hij aan met ongeveer 500.000 man. Het leger bestond echter uit nogal wat jongelui, wezen en ongetrainde soldaten, die met hun weinige ervaring en slechte kledij niet echt klaar waren voor het koude Rusland.

Kat en muisspel tussen Napoleon en de tsaar hebben zware gevolgen

Toen de tsaar, Alexander I, de grote omvang van de troepen zag, trok hij zich terug. Napoleon reageerde hierop door steeds dieper het land in te trekken om de finale veldslag te beleven en zo de doodsteek te kunnen geven aan het Russische beleid.
De tsaar vermeed echter die veldslag keer op keer en telkens wanneer hij zich terugtrok, verbrande hij alles wat op zijn weg de Franse troepen van nut kon zijn. Deze tactiek deed het Franse leger kampen met hongersnood.
Omdat ook de waterputten werden vergiftigd, hadden ze daarbovenop last van ziektes waardoor het leger begon uit te dunnen.

Toen Napoleon Moskou bereikte dacht hij dat de Russen dan maar hier hun finale slag zouden slaan en de hoofdstad toch niet zomaar uit handen zouden geven. Ook hier was Napoleon mis want de veldslag waar hij op hoopte, kwam maar niet. Napoleon trok zich terug.

Barre weersomstandigheden nekken troepen van Napoleon

Ondertussen was het winter in Rusland en omdat de temperatuur dan niet boven het vriespunt komt, bevroren heel wat van de 100.000 soldaten die overgebleven waren. Omdat hij dezelfde weg terug nam, leverde dit hem opnieuw problemen op want er was geen of nauwelijks voedsel en de waterputten waren nog steeds vergiftigd.

Toen hij in 1812 met zijn sterk uitgedund leger aankwam in Polen kon Napoleon niet anders dan het Russische avontuur erkennen als een grote vergissing.

Een verzwakte Napoleon, tijd om toe te slaan!

Populariteit van Napoleon daalt

Niet enkel had het Russische verhaal heel wat mensenlevens gekost, ook financieel woog deze tocht door. Dit zorgde ervoor dat Napoleon in Frankrijk aan populariteit moest inboeten.

Troonsafstand van Napoleon

Ook in Zwitserland, Italië en Nederland begon het te rommelen. Opnieuw werden bondgenootschappen gesloten en nu was het Pruisen die Napoleon de oorlog verklaarde. In samenwerking met de Russische troepen en de Zweed-Russische troepen slaagde men erin om in 1813 Napoleon te verslaan.

Een jaar later moest Napoleon Parijs uit handen geven en werd hij verplicht om afstand te doen van zijn troon.

Einde van Napoleon? Helemaal niet!

Napoleon' verbanning op Elba

Nadat Napoleon werd verbannen in 1814 naar het eiland Elba kreeg hij er de leiding over 600 soldaten. Hij verbeterde er de organisatie van het eiland en zorgde er voor een sterkere economie.

Ontsnapping

Toch vond hij het hele gebeuren maar een vernedering en ontsnapte in 1815 van het eiland. Met een aantal trouwe soldaten trok hij in 100 dagen terug naar Frankrijk. Hij nam de leiding over van Lodewijk XVIII die er zich niet bepaald populair had gemaakt met zijn moordend beleid, de Witte Terreur genoemd. Het was dan ook makkelijk om de legers van Lodewijk XVIII te overtuigen opnieuw de kant van Napoleon te kiezen en de bevolking opnieuw op sleeptouw te nemen.

Slag bij Waterloo
Napoleon beloofde een vredelievend beleid. Toch stelde hij snel een leger samen om zich te verdedigen tegen de Engelsen, Nederlanders, Pruisen en Oostenrijk. Deze landen samen met Rusland geloofden uiteraard niet in de voorgenomen vrede van Napoleon. Alles zou bepaald worden tijdens de Slag bij Waterloo in 1815.

Lees verder

• Napoleon Bonaparte: militair, politicus en gefrustreerde man