Fjodor Dostojevski (1821 – 1881)

Dostojevski is een van de bekendste Russische schrijvers van de negentiende eeuw. Hij is in zijn schrijversbestaan tamelijk productief geweest en heeft een omvangrijk oeuvre nagelaten. Hij is vooral beroemd geworden door zijn boeken Misdaad en Straf, De Idioot en De gebroeders Karamazov. Dostojevski heeft een bewogen leven gehad. De gebeurtenissen in zijn leven zijn van grote invloed geweest op de vorm en inhoud van zijn werk.

Zijn leven

Dostojevski heeft een bewogen leven gehad waarin hij veel te verduren kreeg. Hij was 16 jaar oud toen zijn moeder stierf aan tuberculose. Zijn vader was een opvliegende, strenge en norse man die uiteindelijk werd vermoord door zijn lijfeigenen.

Dwangarbeid

Dostojevski werd in 1849 gearresteerd wegens zijn aanwezigheid bij een bijeenkomst waar werd gepleit voor afschaffing van het lijfeigenschap, voor vrijheid van meningsuiting en voor openbare rechtspraak. Hij werd voor dit vergrijp ter dood veroordeeld voor het vuurpeloton. Op het allerlaatste moment, als hij al voor het vuurpeloton staat, krijgt hij gratie. Dostojevski werd vervolgens veroordeeld tot 4 jaar dwangarbeid in een Siberisch strafkamp. Na het uitzitten van zijn straf werd hij nog voor een aantal jaren verbannen. De periode in het strafkamp in Syberië heeft Dostojevski omschreven als zijnde levend begraven. Hij schreef over deze periode Vernederden en vertrapten en Herinneringen uit het dodenhuis.

Gokverslaving

Dostojevski heeft zijn hele leven een zwakke gezondheid gehad. Hij leed aan epilepsie en door zijn verblijf in het Siberische strafkamp is zijn gezondheid blijvend slechter geworden. Ook verkeerde Dostojevski bijna zijn hele leven voortdurend in geldnood. Dostojevski was verslaafd aan het roulettespel en door de dood van zijn broer bleef hij met nog grotere schulden achter. Door deze schulden leefde hij voortdurend in financiële misère. Ook verliep zijn liefdesleven niet bepaald gelukkig.

Deze gebeurtenissen en situaties in het leven van Dostojevski hebben grote invloed gehad op zijn werk.

Zijn werk

Het werk van Dostojevski bevat uitvoerige wijsgerige bespiegelingen en dialogen over religie, politiek en sociale vraagstukken.

Thema’s

Bepaalde thema’s, personages en scènes keren vaak terug in zijn werk. Zoals moord, zelfmoord, misdaad, verloren eer, onschuldige personages die lijden en vernederd worden, gepassioneerde personages in gedramatiseerde scènes, merkwaardige levens in uitermate vreemde soms abnormale situaties, de tegenstelling tussen goed en kwaad en de tegenstelling tussen geloof en ongeloof.

Stijl

De schrijfstijl van Dostojevski kan worden getypeerd als ietwat gehaast en slordig. Hij gebruikt ook veel herhalingen en accenten. De gebeurtenissen in zijn veelal lijvige boeken spelen zich in de tijd gezien meestal maar in een paar dagen af. De gehaastheid in het schrijven heeft wellicht ook te maken met de tijdsdruk waaronder hij moest werken. Dostojevski was door zijn schulden gedwongen om de rechten van een te verschijnen boek al bij voorbaat af te staan aan een uitgever.

Schuldeisers

Om gevangenisstraf wegens schulden te ontlopen verkocht hij bijvoorbeeld een idee voor een boek aan een uitgever. Hij sloot vervolgens een woekercontract af waarin stond dat hij het boek op een vastgesteld tijdstip af moest hebben. Indien dit niet zou lukken zou hij alle rechten en inkomsten verliezen van alle boeken die hij de komende 9 jaar zou schrijven. Het boek De Speler heeft hij in minder dan vier weken geschreven maar hij kreeg het op tijd af.

Zielenrust

De laatste 14 jaar van zijn leven heeft hij zijn belangrijkste werken geschreven. Hij trouwde in deze periode met zijn secretaresse Anna Snitkina die hem de nodige zielenrust gaf. Om de schuldeisers te ontlopen vertrokken ze naar het buitenland. Op 9 februari 1881 overleed Dostojevski aan een longbloeding. Rusland verkeerde in nationale rouw.