Wat is carnaval?

Op 11 november wordt het begin van carnaval weer ingeluid. Vanaf die tijd vinden een groot aantal carnavalsactiviteiten plaats, met name in het zuiden van het land. In februari of maart worden dan de kostuums uit de kast getrokken en beginnen de dagen van drank, gekkigheid en plezier. Om 11:11 uur op 11-11 (de elfde van de elfde) wordt het carnavalsseizoen ingeluid. Op vele plaatsen wordt dan de Prins Carnaval gekozen, die in dat carnavalsjaar met zijn Raad van Elf en adjudant over het carnavalsgebeuren heerst. Het begin van carnaval is niet zomaar op de elfde van de elfde, want 11 is van oudsher het getal van de dwazen en gekken. Op 11 november wordt ook Sint-Maarten gevierd, hoewel deze (in verband met het inluiden van carnaval) vaak wordt verschoven naar de vrijdag of zaterdag vóór 11 november.

Geschiedenis van carnaval

Carnaval begon oorspronkelijk als een katholiek feest, voorafgaand aan Aswoensdag. Vanaf Aswoensdag begonnen de 40 dagen van de vastentijd, dus werd carnaval vooral gebruikt als een manier om zoveel mogelijk te eten bij de laatste kans. Het was dus vooral een schranspartij. Het zou mogelijk ook kunnen verwijzen naar "carne vale" (Latijn voor afscheid van het vlees). Tijdens de vastenperiode wordt namelijk geen vlees gegeten, evenals geen snoep en alcohol, et cetera. Dit vele eten werd ook gedaan op de laatste dinsdag voor het vasten, wat dan ook de vette dinsdag werd genoemd.

Het is echter ook mogelijk dat carnaval wortels heeft in heidense gronden, maar is toegepast op het katholieke geloof. Het zou dan meer te maken hebben met het midwinterfeest. Omdat het in de winter zo koud was en er weinig voedsel was, werd het volop gevierd wanneer de lente in zicht kwam, met meer eten en meer zon en meer warmte.

Carnavalstradities

Inluiden van carnaval

Tijdens de carnavalsdagen vinden vele activiteiten plaats die in de meeste plaatsen hetzelfde zijn. Zoals al eerder genoemd begint de carnaval op 11 november, nog ver voordat de werkelijke feesten van gang gaan. Op de elfde van de elfde worden de eerste vergaderingen van de Raad van Elf gehouden (in Limburg) en worden Prins en het nieuwe carnavalsmotto bekend gemaakt (in Noord-Brabant). De Prins en zijn Raad en adjudant, met vaak ook nog pages en een Prinses, zijn ook een traditie, hoewel het precieze gevolg verschilt per regio.

Sleuteloverdracht

De eerste dag van carnaval wordt aan de Prins de sleutel (van de stad of van het dorp) overhandigd door de burgemeester. Dit is een soort machtoverdracht, waarbij de Prins dus voor de carnavalsdagen over het dorp of de stad "heerst".

Optochten

Tijdens carnaval worden op de meeste plaatsen optochten gehouden, waarbij door carnavalsgroepen praalwagens zijn gemaakt van geverfd papier maché volgens een bepaald thema, vaak gebaseerd op landelijke, regionale of lokale gebeurtenissen, of in relatie met het carnavalsmotto van dat jaar. In sommige plaatsen wordt de optocht ook in de avond gehouden, met lampjes over de wagen geplaatst.

Dweilorkesten

De muziek tijdens carnaval wordt vaak georganiseerd door dweilorkesten. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen orkesten die binnen spelen (in cafés en zalen), zoals dat veelal in Noord-Brabant (Bourgondisch carnaval) gebeurt, en orkesten die buiten spelen, in Limburg (Rijnlands carnaval).

Pronkzitting en tonproaten

Verder komen er nog optredens voor (zoals de pronkzitting, waarbij allerlei groepen en individuen dans, muziek en toneel opvoeren, terwijl de Prins toekijkt en hen daarna bedankt met een presentje), zoals ook het "tonpraoten" in Noord-Brabant, waarbij een man of vrouw vanuit een ton een cabaret-achtig betoog houdt in dialect.

Verkleden

Tijdens de carnaval is het de gewoonte om je zo gek mogelijk te verkleden. In januari en februari zijn enkele winkels dan ook volledig ingericht met allerlei kostuums in verschillende thema's.Vroeger was de stofjas ook populair onder de jongeren: een witte, lange jas waarop getekend en geschreven kon worden. De kleding zelf bestaat vaak uit meerdere lagen, vanwege de kou in deze maanden, maar het kostuum is bij voorkeur nog wel zichtbaar.

Alternatieve plaatsnamen

Tijdens carnaval hebben alle woonplaatsen een andere naam. Zo heet Eindhoven dan Lampegat, 's-Hertogenbosch dan Oeteldonk en Roermond De Sjtad van Sjtuf.

Eten en drinken

Carnaval is echt een zuip- en vreetfeest. Er wordt tijdens carnaval vooral veel bier geschonken en gedronken, en friet met snacks is een van de populairste spijzen (het is vooral makkelijk en snel).Door ouderen wordt ook wel veel stamppot gegeten in deze dagen. Het eten draait vooral om gemak en snel veel energie krijgen om verder te kunnen feesten.

Wanneer begint carnaval?

Carnaval begint op zes weken voor de Eerste Paasdag en de oorspronkelijk eerste dag is op zondag. Tegenwoordig wordt het feest echter vaak al ingeluid op zaterdag, en op sommige plaatsen zijn er ook op vrijdag al feesten. Dat carnaval zes weken vóór de Eerste Paasdag begint, is omdat de vastentijd 40 dagen voor Eerste Paasdag begint: dit is op de Aswoensdag direct na de carnavalsdagen.

Carnaval kan op zijn vroegst op 1 februari beginnen (wanneer pasen op 22 maart valt), en op zijn laatst op 9 maart (wanneer pasen op 25 valt). Dit is omdat Paaszondag altijd de eerste zondag na de eerste volle maan na het begin van de lente is en de lente begint officieel pas op 21 maart.

Carnavalsdata voor komende jaren:

• 2013: 10 tot en met 12 februari
• 2014: 2 tot en met 4 maart
• 2015: 15 tot en met 17 februari
• 2016: 7 tot en met 9 februari