Carnaval vieren in Oeteldonk

Carnaval in 's-Hertogenbosch is een traditie die terug gaat naar de middeleeuwen. Oeteldonk is als benaming voor de stad in 1882 ontstaan. Sindsdien is het carnaval in Oeteldonk berucht en beroemd. Waar komt het precies vandaan, waar moet je op letten, wat moet je gezien hebben en waar moet je zijn in carnavalesk 's-Hertogenbosch?

Historie van het carnaval in 's-Hertogenbosch

Sinds de middeleeuwen wordt carnaval in 's-Hertogenbosch gevierd. Het zijn drie feestdagen volop eten, dansen en (vooral) drinken. Deze drie dagen zijn bedoeld om voor te bereiden op de veertigdaagse vastenperiode uit het katholieke geloof. Dit ging toen (net zoals nu) gepaard met vele excessen. Eind 19e eeuw was het voor veel gegoede burgers in 's-Hertogenbosch genoeg: het volksfeest moest verboden worden. Na verwoede pogingen om het carnaval te verbieden ging ook de katholieke kerk zich ermee bemoeien. De toenmalige bisschop Mgr. A. Godschalk sprak zich in 1881 uit tegen het carnaval. Dit was voor vele Bosschenaren de druppel. Zij wilden het volksfeest behouden.

Het ontstaan van Oeteldonk

In café Plaats Roijaal kwamen de boze burgers van de stad bij elkaar om het carnaval te redden. Door hen werd Oeteldonk bedacht, geheel conform de middeleeuwse traditie van het omkeren van verhoudingen: de stad 's-Herogenbosch zou tijdens de carnavalsdagen worden omgedoopt tot het dorp Oeteldonk en naar de inwoners zou worden gerefereerd als boer (man) of "durske" (vrouw). De gemeente zou een nieuw tijdelijk bestuur krijgen met een "burgervaojer" aan het hoofd: Peer vaan den Muggenheuvel tot den Bobberd. Ook kreeg het sinds 1884 een eigen volkslied: "O pronkjuweel van heel deez' aard".

Oeteldonk omvat overigens alleen de oude stad 's-Hertogenbosch. De omliggende dorpen die ook bij de gemeente 's-Hertogenbosch horen (Empel, Engelen, Hintham, Bokhoven, Rosmalen, Nuland en Vinkel) hebben elk hun eigen carnavalsleven.

Oeteldonksche Club

Uit de initiatiefnemers van 'Oeteldonk' is uiteindelijk de Stichting Oeteldonksche Club (OC) ontstaan. Deze, in 1882 opgerichte, club heeft het plan om Oeteldonk te stichten verder uitgewerkt. Nog altijd is deze club de grote organisator achter het carnaval. De club is inmiddels wel gefuseerd sinds 2006 met de 'Federatie van Carnavalsverenigingen Oeteldonk van 1968' en heet nu officieel 'Vereniging De Oeteldonksche Club van 1882'. De vereniging bestaat uit een groots opgezette structuur met (11) Ministeries, een Boerenparrelement en overige raden en stichtingen. Zij zorgen er gezamenlijk voor dat het officiële programma van carnaval in Oeteldonk 'geordend' verloopt.

Als je carnaval wil vieren in Oeteldonk

Wil je carnaval vieren in Oeteldonk is het handig om op een aantal zaken te letten. Er zijn een aantal lokale tradities die je beter begrijpt als je er een klein beetje bekend mee maakt. Denk aan kleding, het programma en symboliek, zoals de rood-wit-gele vlag en de kikker.

Waar moet je op letten?

11 november is jaarlijks het startschot van het carnaval in Oeteldonk. Op deze dag wordt het officieel geopend met vele feestelijkheden. Als je echter de agenda bekijkt van de Oeteldonksche Club dan zie je dat er tal van activiteiten voor en na die tijd zijn.

Sinds 1964 wordt er elk jaar een embleem uitgegeven. Dit kan op de traditionele kleding (boerenkiel) worden genaaid. Sinds 1997 wordt er jaarlijks thema gekozen met bijbehorend embleem en spreuk voor het seizoen. Ook is er jaarlijks een verkiezing van carnavalsliedjes (het Kwekfestijn) die datzelfde jaar vaak zullen worden gespeeld door de vele rondlopende blaasorkesten en gedraaid in de vele kroegen.

Wil je carnaval gaan vieren in Oeteldonk, let dan op de kleding, het thema, het programma van de OC en de liedjes van dat jaar. En het is altijd handig om je bekend te maken met het volkslied. Als het in de kroeg of buiten wordt gezongen gaat dat vaak uit volle borst.

Wat moet je gezien hebben?

Het carnaval bestaat jaarlijks uit een aantal vaste onderdelen. Een aantal die je gezien moet hebben worden hieronder per dag weergegeven.

Zondag: de intocht
Zo wordt elk jaar op zondag op 'Oeteldonk Centroal' (het centraal station van 's-Hertogenbosch) om 11:11 de Prins ingehaald, genaamd: Z.K.H. Prins Amadeiro, Ricosto di Carnavallo, Ridder van het Reksam, Heer en Meester van Oeteldonk en deszelfs omliggende watervrije moerassen en zandwoestijnen enz. enz. enz. Deze intocht wordt begeleid met een grootse optocht door de stad met praalwagens.

Boer Knillis: onthulling
Aan het einde van de intocht komt de Prins aan op de Markt in Oeteldonk bij zijn Zomerpaleis. Daar is het zijn taak om Boer Knillis te onthullen. Boer Knillis staat voor de (vermeende) stichter van Oeteldonk. Knillis heeft de traditionele Oeteldonkse kleding aan en staat op een sokkel op de markt. Tijdens de schrikkeljaren wordt Knillis vergezeld door zijn vrouw Moeder Hendrien. De onthulling van Knillis is (zoals vele activiteiten tijdens carnaval) zeer goedbezocht. Wil je hierbij aanwezig zijn is het aan te bevelen om wat vroeger te komen.

Maandag: De Grote Optocht
Als je carnaval viert in Oeteldonk is het ook zeker de Grote Optocht niet te missen. Elke carnavalsmaandag (als het weer het toelaat) is er vanaf de middag een enorme optocht in de stad met praalwagens. De route voor deze optocht is op diverse websites te vinden. Kies ook hier tijdig een plaatsje uit langs het parcours. Want weer of geen weer: bij de optocht is het druk langs de kant. Dat de Oeteldonkers verknocht zijn aan dit onderdeel blijkt wel uit het carnavalsseizoen van 2016. Op de carnavalsmaandag werd de optocht in verband met het weer afgelast. De optocht ging echter gewoon op een ander moment (buiten de carnavalsdagen) in dat jaar door.

Dinsdag: begrafenis Knillis
Op carnavalsdinsdag om 23:55 wordt Knillis symbolisch begraven. Dit is de afsluiting van het carnaval. De Prins (en zijn Adjudant) hijsen Knillis van zijn sokkel en leggen hem in een kar. Ook dit is een zeer goedbezocht en ook voor velen een emotioneel gebeuren.

Waar moet je verder zijn?

Naast de officiële programmaonderdelen zijn er tal van activiteiten, feestjes en bijeenkomsten die georganiseerd worden door de verschillende 'clubkes'. Als je liever ongebonden het carnaval viert kun je eigenlijk in de gehele binnenstad wel terecht. Binnen en buiten wordt het feest gevierd en is er overal eten en drinken te vinden. Als het koud is trek je gewoon warmere kleding aan en uiteraard de onmisbare sjaal in de kleuren van Oeteldonk.

De drukste gebieden in de binnenstad zijn tijdens het carnaval de Parade, de Korte Putstraat, de Markt en de Uilenburg. Soms is het door de drukte lastig om kroegen (en zelfs sommige straten of pleinen) binnen te komen. Een aantal kroegen hanteert eigen emblemen als een soort 'clubkaart' om sneller toegang te verkrijgen. Deze worden in de weken voorafgaand aan het carnaval uitgegeven. Het helpt ook altijd om je uit te dossen in de traditionele Oeteldonk kleuren en klederdracht. Een plaatsje binnen is echter nooit verzekerd. Soms moet je veel geduld hebben. Je kan er dan ook voor kiezen om een mooi plekje buiten op te zoeken.