De betekenis van het feest Sint-Maarten

In een groot deel van Nederland en België wordt het feest Sint-Maarten gevierd. Kinderen gaan dan langs de huizen en zingen dan een liedje om snoep of fruit op te halen. In sommige dorpen wordt er ook gelijk een collecte gehouden voor een goed doel. Maar waar komt het feest nu werkelijk vandaan? Wie was Sint-Maarten en waarom wordt er met een lampion gelopen?

Inhoudsopgave

• Sint-Martinus
• 11 november
• Het feest Sint-Maarten
• Traditie

Sint-Martinus

In het jaar 316 na Christus werd in Hongarije Martinus geboren. Zijn vader was soldaat in het Romeinse leger en Martinus werd dan ook vernoemd naar de Romeinse god van de Oorlog, Mars. Maar Martinus was niet zoals zijn vader. Hij was een rustige jongen en was erg geïnteresseerd in het christendom. Zijn vader wilde daar niks van weten en stuurde hem naar het Romeinse leger. Hij zou net zoals zijn vader soldaat worden en zich niet meer bezighouden met het christendom. Na een tijd in Italië gestationeerd te zijn werd hij overgeplaatst naar Gallië (Frankrijk)

Voor de poort van de stad Amiens zat een bedelaar toen Marinus daar aankwam. Deze bedelaar vroeg aan Martinus om wat geld (een aalmoes), maar Martinus had zelf geen geld om uit te geven. Wel had hij van het leger een rode mantel. Hij mocht deze mantel niet in zijn geheel weggeven aan de bedelaar. In plaats daarvan sneed Martinus met zijn zwaard de helft van de mantel af en gaf deze aan de bedelaar.

Legende

De legende van Sint-Marinus vertelt dat die nacht Marinus een droom had over de bedelaar. Deze bedelaar bleek Jezus Christus zelf te zijn. Door deze droom besloot Marinus niet langer meer in het leger te blijven en zich te laten dopen. De jaren daarna leefde hij als kluizenaar. Volgens vele mensen in de omgeving was hij een vroom man en gaf raad en hulp aan de bewoners in de omgeving als die dat nodig hadden. Tegen Martinus zijn eigen wil in, volgden steeds meer mensen hem en zo ontstond de eerste kloosterorde in het westen van Europa.

Bisschop

In het jaar 371 werd Martinus door de inwoners van Tours tot bisschop uitgeroepen nadat de voormalige bisschop was overleden. Vele jaren kon hij het bisschopschap en het kluizenaarsleven combineren. Als bisschop reisde hij veel door Europa om mensen te bekeren tot het christendom. In 397 stierf Martinus aan koorts en op 11 november werd hij in Tours begraven.

11 november

11 november is de overlijdensdatum van Martinus en tegelijk ook de naamdag van Sint-Martinus. Vlak na zijn dood is deze datum een feestdag geworden ter ere van bisschop Martinus van Tours. Maar behalve zijn overlijdensdatum en Sint-Maarten zijn er op deze datum nog meerder feestdagen en herdenkingen.

• Wapenstilstandsdag: einde van de Eerste Wereldoorlog en nationale feestdag in Frankrijk en België
• Feestdag van het eiland Sint-Maarten
• Begin carnavalsseizoen
• Nationale vrouwendag in België
• Remembrance day in Groot Brittannië en het Gemene Best
• Veterans day in de Verenigde Staten
• Onafhankelijkheidsdag Polen (1918)
• Onafhankelijkheidsdag Angola (1975)
• Feestdag van heilige Martinus van Tours
• Feestdag van heilige Bartholomeus van Rossano
• Feestdag van heilige Bertwin (van Malonne)
• Feestdag van heilige Menas van Alexandrië

Het feest Sint-Maarten

In een groot deel van Nederland wordt ieder jaar op 11 november Sint-Maarten gevierd. Kinderen gaan dan met lampions de straten door en bellen aan bij huizen. Hier zingen ze dan een lied en krijgen daarvoor een traktatie. Meestal is dit snoep maar ook fruit wordt geregeld gegeven.

De lampion

De exacte reden van de lampion is niet duidelijk. Een Schotse antropoloog gaat er vanuit dat dit symbool een heidense achtergrond heeft. Voor het christendom in het westen van Europa kwam was er een ritueel dat werd gehouden ten teken van de vruchtbaarheid. Het dragen van een "heilig" vuur zou voorspoed geven aan de vruchtbaarheid van de vrouwen. De katholieke kerk zou deze traditie over hebben genomen om het volk zo te vriend te houden.

Andere onderzoekers beweren dat de lampion wel degelijk een christelijke achtergrond heeft en zeker niet heidens is. In het evangelie van Lucas (11.33) staat het volgende vermeld: Niemand steekt een lamp aan en zet die in de kelder of onder de korenmaat, maar op de standaard, opdat wie binnentreden het licht zien. In menig katholieke kerk wordt dit deel van de evangelie ieder jaar op 11 november tijdens de mis herhaald.

Ophalen van snoep

Van oudsher is Sint-Maarten een bedelfeest. Dit feest vindt plaats vlak voor de winter en menig persoon moest bedelen om voldoende eten en drinken en kleding te hebben voor de winter echt zou gaan beginnen.

Traditie

Voor 1920 waren vooral de rijken het niet eens met dit bedelfeest. Hun kinderen mochten niet langs de deuren om te schooien voor lekkers. Pas na 1920 werd Sint-Maarten een traditie. In de Tweede Wereldoorlog werden er zelfs lampions gemaakt van koolraap, suikerbiet of voederbiet. Zowel de Duitsers als de Ieren en de Amerikanen hebben een traditie die ongeveer het zelfde is als bij ons in Nederland.

In de Verenigde Staten en Ierland hollen ze pompoenen uit (Jack-o-lantern) en maken van de buitenkant een gezicht waar kaarsjes in zitten. De kinderen gaan daar ook langs de deuren om snoep op te halen. Bij de Duitsers hebben ze de Rübengeistern. Ook wel raapgeesten genoemd. Daar maken ze lantaarns van rapen.

In alle gevallen hebben deze traditie van de "voedsel"-lampions te maken met de oogst en het oogstfeest. Ook al worden ze bij andere feesten gebruikt. De oorsprong gaat wel terug naar de oogstfeesten die worden gehouden in oktober en november.

Lees verder

• Het christelijke kerstfeest en de symbolen