Sinterklaas bestellen, ja of nee?

Het sinterklaasfeest is een stukje typische Nederlandse cultuur. Zelfs de Kerstman is van de Nederlandse Sinterklaas afgeleid. Helaas is het sinterklaasfeest een stukje cultuur wat begint te verdwijnen. De afgelopen decennia zagen we steeds minder vaak een Sinterklaas of zwarte pieten op straat. Discussies rondom de huidskleur van Zwarte Piet maakte sinterklaas weer als vanouds populair. Op sinterklaasavond is het mogelijk om een Sinterklaas te bestellen. Vooral voor kleine kinderen is dit vaak een onvergetelijke ervaring.

Hoor wie klopt daar kinderen? Sinterklaas natuurlijk!

Op sinterklaasavond, 5 december, is het feest voor kleine kinderen pas echt compleet als Sinterklaas eens een keertje langskomt. Vroeger trok een oom of een kennis een sinterklaaskostuum aan (het sinterklaaskostuum werd zelf gemaakt van een rode lap stof, kartonnen mijter, een witte onderjurk, rode sloffen, baard uit de feestwinkel) of de sinterklaaskleding werd gehuurd. Een paar andere familieleden verkleedden zich als Zwarte Piet door wat roetvlekken op hun wangen te smeren. De pieten mochten snoep en pepernoten strooien (daar deed niemand moeilijk over). Sinterklaas bracht een grote jutezak vol cadeautjes mee. Er werd warme chocolademelk gedronken, Sinterklaas kreeg een borreltje waardoor hij steeds vrolijker werd en de Pieten praatten met een namaak Spaans accent. Stoute kinderen kregen een roe (een bosje takken waarmee de schoorstenen zogenaamd geveegd was), maar nog vaker was het een van de ouders die de roe kreeg. De gezichten van de pieten zaten vol roet omdat ze zogenaamd door de schoorstenen van huizen kropen om snoep in schoenen te stoppen en om het eten voor het paard van Sinterklaas, mee naar het dak te nemen.

Sinterklaas bestellen

Als u besluit een Sinterklaas te bestellen, zorg dan dat u bijtijds reserveert. Er zijn meer mensen die een Sinterklaas besluiten te bestellen en vooral kort voor sinterklaasavond, als de meeste mensen pas goed in sinterklaasstemming beginnen te komen, zult u ontdekken dat de meeste Sinterklazen al bezet zijn. In buurtkranten, grote kranten en op websites waar geadverteerd wordt op het internet, kunt u een Sinterklaas in uw regio vinden. Maak van te voren duidelijke afspraken over het tijdstip waarop Sinterklaas bij u thuis zal aankomen en hoelang hij blijft voor het bedrag wat u afspreekt. Zorg dat Sinterklaas bij de deur (of per e-mail) een briefje krijgt waarin bijzonderheden over de kinderen en andere huisgenoten staat. Denk hierbij aan: naam, leeftijd, school, hobby’s, en eventueel andere dingen die u belangrijk vindt. De ingehuurde Sinterklaas weet dan een en ander over de kinderen wat het extra geloofwaardig maakt dat Sinterklaas bestaat.

Zelf Sinterklaas spelen en sinterklaaskostuum huren of kopen

Als iemand bij u thuis of een familielid zelf Sinterklaas wil spelen, kunt u een sinterklaaskostuum huren of kopen. Een goed sinterklaaskostuum is niet goedkoop. U moet denken aan een bedrag (nieuwprijs) rond de 160 euro voor gewone sinterklaaskleding, tot wel 700 euro voor een super de luxe sinterklaas-pak. Een pak huren is uiteraard stukken goedkoper. Huren kan al vanaf bedragen rond de 30-50 euro per dag (prijsindicatie 2016). Een pietenkostuum voor Zwarte Piet kopen kost voor kinderen ongeveer 30 euro, maar voor volwassenen ook dat al snel rond de 100 euro. Als u zelf voor Sint en Piet wilt gaan spelen, denk dan ook eens aan kleding huren of koop het tweedehands via online advertentiesites zoals Marktplaats. Ook is het niet moeilijk om zelf een pietenpak te maken.

Zwarte Piet schminken op de ouderwetse manier

Tegenwoordig zijn er veel schminkmiddelen op de markt waarmee u een perfecte Zwarte Piet kunt schminken, en als u de juiste schmink koopt geeft de schmink zelfs nauwelijks af. Omdat zwarte pieten volgens de overlevering van de sinterklaastraditie zwart zijn door de roet uit schoorstenen, werden zwarte pieten oorspronkelijk geschminkt met roet. De meest gebruikte methode om pieten met roet zwart te maken was met behulp van een verbrande kurk. Men hield een kant van een droge kurk in een vlam en als de kurk eenmaal zwart kleurde werd hij uit de vlam gehaald. Even afkoelen en het roet van de kurk werd op het gezicht gesmeerd. Vervolgens werd de kurk opnieuw in een vlam gehouden, enzovoorts, net zolang totdat het gezicht genoeg roet had om als zwarte piet door te gaan. Ook in 2015 is er weer een pietendiscussie gaande. Zwarte Piet is als figuur naar Sinterklaas in de loop der jaren niet alleen een schoorsteenveger geweest, maar ook een karikatuur van zwarte mensen. Dit stuit menigeen tegen de borst, waardoor Zwarte Piet aan het veranderen is. Er zijn daarom steeds vaker pieten in allerlei kleuren. Voor kinderen maakt het niet uit welke kleur een piet heeft, en het feest gaat uiteindelijk om de kinderen. Als u ook vindt dat Zwarte Piet niet zwart meer moet zijn, probeer dan bijvoorbeeld eens:

• regenboog-piet (alle kleuren van de regenboog op Piet zijn gezicht).
• paddenstoelen-piet (rood met witte stippen).
• schoorsteenveger-piet (alleen wat forse roetvegen op de wangen, maar de nek en handen wit laten).
• pop-art-piet (gezicht aan een kant wit schminken, en aan de andere kant zwart).
• hulk-piet (groen).
• clowns-piet (geschminkt als een clown met rode pruik).

Waar komt Zwarte Piet vandaan?

Zwarte Piet bestaat nog niet zo heel lang. Sinterklaas wordt al als traditie gevierd sinds de 16e eeuw. Maar al in het jaar 1427 mochten arme kinderen op 5 december hun schoen in de Sint Nicolaaskerk in Utrecht zetten. De kerk deed dan wat geldstukken in de schoenen. Deze traditie keerde ieder jaar terug. Deze traditie is weer uitgegroeid tot het huidige sinterklaasfeest. Zwarte Piet verscheen pas in de vorige eeuw, voor die tijd had Sinterklaas nog helemaal geen knecht. Sinterklaas wandelde wel al over de daken en gooide zelf snoep en cadeautjes door de schoorstenen. Pas later kwam Zwarte Piet erbij, en mogelijk omdat hij als knecht zwart was, werd verzonnen dat hij zwart was omdat hij door de schoorsteen kroop. Er werd bijvoorbeeld nooit tegen kinderen gezegd dat Zwarte Piet een slaaf was van Sinterklaas. Ook kwamen de pieten uit Spanje, waar mensen geen zwarte huidskleur hebben zoals Zwarte Piet zogenaamd wel heeft. De eerste keer dat de zwarte knecht van Sinterklaas als karakter werd opgevoerd was in het kinderboek 'Sint Nikolaas en zijn knecht' wat geschreven was door een Amsterdamse onderwijzer genaamd Jan Schenkman' en wat in 1850 werd uitgegeven. In het kinderboek had Sinterklaas voor het eerst gedurende zijn bestaan een knecht. De knecht had een zwarte huidskleur en was gekleed als page. In de tijd waarin het boek zich afspeelt was de slavernij in Nederland wel al afgeschaft maar veel zwarte mensen konden in die tijd alleen als knecht werken, of ander ongeschoold werk doen. Hun werksituatie hadden zij natuurlijk ook direct aan de slavernij te danken. De figuur Zwarte Piet is daarom een mengeling van gevolgen van de slavernij, cultuur en verzinsels er omheen. In het kinderboek van Schenkman werd de knecht nog geen Zwarte Piet genoemd, dat kwam pas later, toen in een toneelstuk over sinterklaas de zwarte knecht van Sint voor het eerst Zwarte Piet heette. Het sinterklaasfeest was al populair maar Zwarte Piet werd net zo populair als Sinterklaas en bleef dus als knecht van Sinterklaas 'bestaan' en er kwamen steeds meer zwarte pieten bij.

Waarom is Zwarte Piet zwart?

Zwarte Piet is echter om twee redenen zwart. Hij werd kort voordat de slavernij werd afgeschaft geïntroduceerd als knecht van Sinterklaas. Voor de tijd dat zwarte Piet zijn entree deed als knecht van Sinterklaas, was Sinterklaas dus altijd alleen geweest. Een weldoener zonder knecht dus. Tegen het einde van de slavernij werden steeds meer slaven vrijgemaakt, en een groot deel van hen werd als hulp ingehuurd door blanken. Ze werkten als bediendes of schoonmakers of als knecht. Ze kregen slecht betaald maar waren in principe geen slaven meer. Er was echter nog wel sprake van forse ongelijkheid in behandeling tussen zwarte en witte mensen. Zwarte Piet verscheen zoals eerder genoemd voor het eerst als knecht in een kinderboekje van onderwijzer J. Schenkman. Het is aannemelijk dat de knecht in zijn page kleding geen slaaf was, aangezien in het boekje nooit genoemd wordt dat de knecht een slaaf van Sinterklaas was. Hij wordt consequent de knecht van Sinterklaas genoemd. J. Schenkman heeft niet kunnen voorzien dat men de knecht van Sinterklaas besloot te houden.

Zwarte huidskleur of roet uit de schoorsteen?

Aangezien de knecht in het boekje een zwarte huidskleur had, bleef de knecht van Sinterklaas ook later zwart. De knecht bleef als figuur naast Sinterklaas bestaan, omdat de zwarte hulp van Sint enorm populair was. Omdat de knecht van oorsprong een zwarte huidskleur had en alleen maar in het boekje van Schenkman als een knecht met een zwarte huidskleur bij Sinterklaas terecht is gekomen als gevolg van de slavernij, kwam er in de loop der jaren echter steeds meer kritiek op zwart geschminkte Nederlanders die een karikatuur van een zwarte man naspeelden. Ter verdediging werd wel aangevoerd dat Zwarte Piet geen karikatuur van een zwarte persoon was maar dat hij zwart was door roet uit de schoorsteen. Deels is dit waar. Het is goed mogelijk dat de een er vanuit ging dat Zwarte Piet zwart was omdat hij een zwarte huidskleur had, en de ander zal er vanuit gegaan zijn dat Zwarte Piet zwart was omdat hij door de schoorsteen kruipen moest om cadeautjes te brengen. Ook als kinderen vroegen 'waarom is Zwarte Piet zwart?' dan kreeg men als kind eigenlijk vrijwel altijd als antwoord: 'omdat hij door de schoorsteen kruipt en die zit vol met roet.' Wat men ook als antwoord gaf, is het duidelijk dat de link met slavernij wel degelijk bestaat, en dat is een geschiedenis waar niemand trots op zal zijn.

Kritiek op Zwarte Piet

In 2014 begint men als reactie op de kritiek Zwarte Piet steeds vaker te vervangen voor variaties, zoals paarse pieten, regenboogpieten en witte pieten. Een goed alternatief voor de traditionele Zwarte Piet is een witte piet met veel roet op het gezicht en eventueel wat roet op de bovenkant van de handen, zoals een schoorsteenveger eruit ziet. De nek kan gewoon wit gelaten worden. Een feit is immers wel dat Piet er ook om bekend staat dat hij door de schoorsteen kruipt, dus Zwarte Piet kan ook gewoon zwart blijven, maar het is steeds vaker de keus om dan een (duidelijk) wit persoon zwart te maken met flink veel roet op het gezicht met een duidelijke witte nek.

Wat kost het om een Sinterklaas met zwarte pieten te huren?

De prijzen kunnen flink variëren, van 25 euro voor tien minuten tot wel 80 euro voor 20 minuten. Het is afhankelijk van de Sinterklaas, de ervaring, de kwaliteit van de kostuums, de populariteit van de Sinterklaas, enzovoorts. Als u er bijtijds aan begint om een Sinterklaas te bestellen, heeft u voldoende tijd om eerst prijzen met elkaar te vergelijken en om duidelijke afspraken te maken. Waar een wil is, is een weg. U kunt een goedkope Sinterklaas of een paar pieten regelen als u niet te hoge eisen stelt aan kleding en schmink. Het gaat uiteindelijk om het plezier en de traditie. Bestel al een Sinterklaas in september of oktober want op 5 december is elke sinterklaasagenda heel snel volgeboekt. Zelf voor Piet spelen is natuurlijk ook gemakkelijk te regelen.