Hoe Sinterklaas de Kerstman werd

Sinterklaas en de Kerstman delen hun voorgeschiedenis. Zonder de verhalen over Sinterklaas zou Amerika nooit gevallen zijn voor Santa Claus. Zonder Sinterklaas zou de Kerstman zelfs nooit hebben bestaan! In de 17 eeuw bereikten Nederlandse emigranten Amerika en namen de traditie van 5 december mee. Enkele originele Amerikaanse schrijvers maakten daarna van Sinterklaas, Santa Claus.

Inhoud

• New York, New York
• Sinterklaas wordt de Kerstman
• Coca-Cola en de Kerstman
• Father Christmas en Santa Claus in Engeland

New York, New York

In het begin van de 17e eeuw komt de Nieuw Nederlandt met Nederlandse emigranten naar Amerika. Een deel van deze emigranten zal Nieuw Amsterdam gaan stichtten, later werd dit New York. Eén van de tradities die de Nederlandse emigranten in ere hielden was het vieren van Sinterklaas. De naam van de goedheiligman werd ´verengelst´ tot Santa Claus. In A History of New York uit 1812 van Washington Irving wordt het feest van Sinterklaas beschreven. Sinterklaas lijkt dan al een beetje op de Kerstman. Het is een vriendelijke pijprokende dikzak die cadeautjes door de schoorsteen brengt.

Sinterklaas wordt de Kerstman

In 1823 wordt het gedicht 'Twas the Night Before Christmas` gepubliceerd. De eerste keer anoniem maar een jaar later wordt het toegeschreven aan Clement Moore. Het gedicht werd ook bekend onder de namen A Visit from Sint Nicolas of The Night before Christmas. Moore beschrijft de ervaringen van een man die op Kerstvond wakker wordt van een geluid buiten:
When, what to my wondering eyes should appear,
But a minature sleigh, and eight tiny rein-deer,
With a little old driver, so lively and quick,
I knew in a moment it must be St. Nick.

St. Nick is ´onze´ Sinterklaas die in een arrenslee getrokken door vliegende rendieren langs de lucht raast. Sinterklaas heeft zijn arrenslee volgepakt met cadeautjes en klimt zelf in de schoorsteen om de pakjes te brengen. Zijn rode mantel is hij al kwijt, volgens Moore is St.Nick van top tot teen gekleed in bont. De witte baard heeft hij gelukkig niet verloren maar net als in het verhaal van Irving rookt Sint een lange pijp. De Sint van zowel Irving als Moore is een dikbuikige, vriendelijke elf geworden. De rendieren worden ook in dit gedicht geïntroduceerd:

And he whistled, and shouted, and call'd them by name:
"Now! Dasher, now! Dancer, now! Prancer and Vixen,
"On! Comet, on! Cupid, on! Dunder and Blixem;

1881: een illustratie van Thomas Nast, naast Moore gaf hij gestalte aan de eerste "Santa'. / Bron: Thomas Nast, Wikimedia Commons (Publiek domein)

"To the top of the porch! To the top of the wall!
"Now dash away! Dash away! Dash away all!

We missen alleen nog Rudolph, het rendier met de rode neus. Rudolph wordt pas in 1939 ´geboren´ uit de pen van Robert May. Terwijl de verbaasde Moore de wegvliegende Sint nakijkt, hoort hij hem roepen: Happy Christmas to all, and to all a good night.

Naast alle verhalen over Santa werd hij ook getekend. Thomas Nast had grote invloed op het uiterlijk van de Kerstman. Hij werd beinvloed door zowel Moore als Irving. Maar Thomas Nast gaf ook een beeld van het vieren van Kerst in Amerika tijdens de Amrikaanse Burgeroorlog (1861-1865)

Coca-Cola en de Kerstman

Het is een broodje-aap (of een hardnekkig misverstand) dat Coca-Cola verantwoordelijk is voor de Kerstman zoals wij hem nu kennen. In 1931 gebruikt de firma enkele afbeeldingen van de Kerstman in een reclamecampagne. Haddon Sundblom is de tekenaar. De Coca-Cola-kerstman is een vriendelijke dikzak met een witte baard, rood pak en glimmende rode wangen. Het is niet de eerste keer dat de Kerstman verschijnt in een rood pak en de kleur heeft ook niets te maken met de kleuren van het merk zelf, zoals lang werd beweerd.

Sinds het gedicht van Moore was de Kerstman in verschillende kledingstijlen geportretteerd. Van een volledig in bont geklede kleine elf tot een gigantische rode reus en alles ertussenin. De Kerstman van de cola werd wel de bekendste. De reclamecampagne ging de wereld over en de afbeelding van een goedaardige, vriendelijke Kerstman werd ons beeld van Santa Claus. Amerikaanse soldaten brachten de traditie van deze Kerstman (en de cola) naar ons land aan het einde van de Tweede Wereldoorlog.

Father Christmas en Santa Claus in Engeland

Father Christmas en de Kerstman zijn dezelfde personen, tenminste vanaf het einde van de 19e eeuw. Engeland kende al heel lang een Father Christmas. Father Christmas was een soort personificatie van Kerst en tegelijkertijd een heidens figuur uit de Joeltijd. In de verhalen rond de Joeltijd speelde altijd een soort `Father Christmas´ mee. Deze vaderlijke eindejaarsfiguur kreeg uit allerlei tradities iets mee maar niets van onze Sint. Father Christmas is ouder dan de goedheiligman!

Father Christmas was in de loop van de eeuwen soms een soort FatherTime en zelfs King Winter. Met de invasie van de Vikingen kreeg Father Christmas ook enkele kenmerken van hun Odin (of Wodan). Father Christmas bracht geen cadeautjes maar bezocht de huishoudens waar hij iets te eten en te drinken kreeg. Men dacht zo een goede oogst voor het volgend jaar te kunnen afdwingen. Maar de verhalen over Santa Claus werden ook populair in Engeland tegen het einde van de 19e eeuw. Langzamerhand kwamen Santa Claus, Father Christmas, Father Time en King Winter samen tot één vrolijke dikzak die op kerstavond pakjes brengt met de hulp zijn vliegende rendieren.