Het midwinterfeest Joel wordt Kerstfeest

Inhoud
- Oud en Nieuw volgens de Germanen
- Eindelijk weer Licht!
- Joel, de naam zegt het al
- Een wilde jacht in een luidruchtige nacht
- Joel wordt Kerst
Oud en Nieuw volgens de Germanen
Joel was een belangrijk evenement in de Germaanse samenleving. Het was het einde van het jaar, het licht kwam weer terug! Maar Joel had net als het Keltisch Samhain een dubbele betekenis. Het was naast het einde van het oude jaar, de geboorte van een nieuw jaar. Midwinter, de langste nacht van het jaar was het keerpunt. Na die lange nacht werden de dagen langer en de nachten gelukkig steeds korter. Er werden offers aan de goden gebracht om een goede oogst voor het komende jaar te garanderen. Aan de andere kant was het ook een feest van het ´oude´, overleden familieleden konden in deze tijd weer op bezoek komen. Net als bij de Kelten had deze terugkeer van de doden tijdens midwinter ook een keerzijde. Niet alles wat terugkeerde uit het dodenrijk was vriendelijk, trollen, demonen en ander addergebroed bereikten ook de aarde. Vuren en magische spreuken hielden het ´kwade´ op afstand.Eindelijk weer Licht!

Het Joelblok wordt in de haard aangestoken. Het (eiken) blok was zorgvuldig door de familieleden uitgekozen. Het werd aangestoken met een stukje van het blok van de voorgaande jaar en moest de hele Joel blijven branden. Het blok had magische krachten. Eden gezworen bij een Joelblok konden niet gebroken worden en al het boosaardig gespuis werd buitengehouden door de warmte en het licht van het blok. Het vuur werd iedere nacht bewaakt door een familielid, een uitgedoofd blok bracht groot onheil voor het komende jaar.
Joel, de naam zegt het al
Eigenlijk was de Joel ook een soort vakantie, het werk was gedaan. De oogst lag opgeslagen en het was tijd om even uit te rusten. ´Joelen´ de naam zou het al zeggen, wie ´joelt´ maakt veel lawaai, springt uit de band. Er werd gedronken in de donkere Joelnachten en daardoor kwam de stemming er waarschijnlijk goed in maar er was nog een reden voor dat lawaai. Angst zorgde ook voor veel ´joelen´. Demonen loerden op de bange Germanen en herrie, heel veel herrie, hield ze misschien buiten de deur. Of dit de goede vertaling is voor de naam ´Joel´ is onduidelijk. Het zou ook kunnen verwijzen naar het oud-Noorse woord voor wiel, Hjól (het zonnerad) of verwijzen naar één van de namen van de grote Germaanse god Odin.Een wilde jacht in een luidruchtige nacht

Joel wordt Kerst
In de 4e eeuw wordt het Joelfeest gekerstend. De christelijke kerk had natuurlijk weinig op met de heidense gebruiken maar wist uit ervaring dat het moeilijk was deze oeroude tradities aan de kant te zetten. Joel was het feest van het licht en Jezus voor de christenen het ‘licht van de wereld’. De Joeltijd werd een geboortefeest, de geboorte van een kind. Veel gebruiken uit de Joeltijd werden ‘ingepast’ in het christelijke feest. Het zonnerad werd een adventskrans en de meute van de Wilde Jacht werd misschien wel de Kerstman.
Vrede op aarde. Het lijkt een door en door christelijke boodschap maar al ver voor de kerstening was dit ook een element van de Joel. Joel was een tijd om te rusten, om offers te brengen om eden te zweren bij het Joelblok en om de vrede te bewaren. Tijdens de Joel zorgde je voor een vruchtbaar jaar en veel wat tijdens de Joel gebeurde bepaalde het jaar. Wanneer je niet voldoende offers bracht zouden de goden misschien zorgen voor een slechte oogst. Lukte het je niet om het vuur brandende te houden dan kwamen de demonen je halen. Oorlog en ruzie was ook een slecht voorteken voor het jaar dat eraan kwam. Vrede op aarde dus.
Net als de Joel is het kerstfeest een lichtfeest. Tijdens de Joel werden vuren opgestookt en werd er feest gevierd omdat de zon weer aan kracht begon te winnen. Het zonnerad was het symbool van het licht dat weer krachtiger werd. Dat zonnerad werd de adventskrans. In de adventskrans worden vier kaarsen gestoken. Op de adventszondagen wordt steeds een extra kaars aangestoken. Tenslotte kondigen de vier kaarsen de geboorte van Jezus aan.
Misschien is het beeld van de Wilde Jacht naar een beeld van de Kerstman of zelfs Sinterklaas wel de moeilijkste. Het is een vliegende god die langs de hemel dendert. Dat vliegen komt terug bij Sinterklaas en omdat deze de ‘voorouder’ is van de Kerstman, ook daar. Sinterklaas weet alles, net zoals Odin. Sinterklaas heeft enkele hulpjes en Odin is ook in het bezit van twee raven die hem alles over de wereld beneden vertellen. Ook werden er tijdens de Joel al cadeautjes uitgedeeld en dat doen we nog steeds.
