Chinees Nieuwjaar: vuurwerk, eten en de dierenriem

In China, maar ook in Vietnam en ander Aziatische landen, wordt het Chinese Nieuwjaar uitbundig gevierd met vuurwerk, lekker eten en cadeaus. Het begin van het jaar volgt de maankalender en de dag is dus ieder jaar anders, maar altijd rond eind januari/begin februari. Het nieuwjaarsfeest is niet alleen het inluiden van het nieuwe jaar, maar ook een familiereünie zoals wij kerst hebben en een algehele verjaardag voor iedereen. Ieder jaar staat in het teken van een ander dier uit de Chinese dierenriem in een cyclus van twaalf jaar.

• Oudjaarsdag in China: opruimen, kleren kopen, wensen plakken en eten koken
• Nieuwjaarsdag in China: vuurwerk, wensen en andere festiviteiten
• Data van Chinees Nieuwjaar

Oudjaarsdag in China: opruimen, kleren kopen, wensen plakken en eten koken

Chinees Nieuwjaar is bij uitstek het moment voor familiereünie: de hele familie hoort terug te komen naar het eigen dorp (meestal de grootouders) om samen het nieuwe jaar te vieren. Voordat de klok twaalf uur slaat moeten er een aantal zaken gedaan worden: opruimen, nieuwe kleren kopen, wensen plakken en koken.

Opruimen

Ook wij zijn bekend met het concept voorjaarsschoonmaak en dat is dus uitermate belangrijk (het Chinese Nieuwjaar wordt ook wel het Lentefestival (Spring Festival) genoemd). Het hele huis wordt van onderen tot boven gepoetst. Al het stof van het oude jaar wordt naar buiten geveegd. Dit symboliseert het verwijderen van alle pech en ongeluk van het oude jaar. Tijdens de 15 dagen die het feest duurt, mag er niet gepoetst worden, dus dit dient nu heel grondig te gebeuren. Scharen dienen te worden weggelegd, want die mogen niet gebruikt worden in deze periode.

In sommige delen van China is er een speciaal gebruik rondom de Keukengod. De Keukengod is volgens de overlevering door de keizer gestuurd om over het gezin te waken. Aan het eind van het jaar wordt de beeltenis van deze god verbrandt met andere offers. Op die manier hoopt het gezin dat de Keukengod een goed rapport zal uitbrengen over hen zodat het komende jaar de keuken rijkelijk gevuld mag zijn.

Nieuwe kleren kopen

Het nieuwe jaar moet goed begonnen worden, met een schone lei. Hierbij horen nieuwe kleren en schoenen voor het hele gezin. Moeders zullen meestal de kleren voor het hele gezin kopen. In China zie je dus goede aanbiedingen voor kleding rond deze tijd van het jaar.

Wensen plakken

Een gebruik dat niet mag ontbreken is het plakken van wensen naast de deurpost. Voor het nieuwe jaar koop je verticale rode papieren met daarop goede wensen in karakters. Naast elke deurpost plak je een wens en soms ook boven de deur.

Koken

De hele familie komt bij elkaar voor een groot diner. Een aantal symbolische gerechten moeten sowieso op tafel staan en vlees is onmisbaar. In het verleden konden veel Chinezen geen vlees veroorloven gedurende het jaar, dus met vlees als gerecht op tafel sprak men de hoop uit dat het volgende jaar de tafel wel vaker met vlees gevuld kon worden. Ook vis mag niet ontbreken om diezelfde reden. In het noorden van China worden verder dumplings gemaakt: een soort grote ravioli (deegzakjes) gevuld met vlees, groente en specerijen. In een van die dumplings wordt een munt verstopt en diegene die deze dumpling krijgt, heeft vooral veel geluk het komende jaar. In het zuiden zie je vaker nian gao oftewel rijstcakes op tafel.

Het overvloedige diner wordt tegenwoordig steeds vaker in restaurants gegeten, maar traditioneel hoort de (groot)moeder van het gezin te koken. De hele familie eet samen. Na het eten is er vaak tijd voor Mahjong voor de volwassenen terwijl de kinderen buiten met elkaar spelen of televisie kijken.

De etenswaren op de nieuwjaarstafel hebben allemaal een speciale betekenis.


Kip en vis worden bij voorkeur heel geserveerd, dus met kop, staart, poten, etc. omdat dit volledigheid symboliseert. Vers fruit is een symbool voor leven en een nieuw begin. Fruit met suiker staat voor een zoet begin van het nieuwe jaar. Dit fruit en andere suikersnoepjes worden geserveerd in achten op een ronde schaal. Acht is het geluksgetal en rond symboliseert saamhorigheid. Tofoe mag alleen in gedroogde vorm geserveerd worden, omdat verse tofoe wit is wat in China de kleur van rouw is.

Nieuwjaarsdag in China: vuurwerk, wensen en andere festiviteiten

De gebruiken rondom het verwelkomen van nieuwe jaar zijn iets anders maar omvatten vuurwerk, nieuwjaarswensen en andere festiviteiten.

Vuurwerk

Vaak zijn de vrouwen binnen aan het aftellen terwijl de mannen buiten klaar staan om vuurwerk af te steken. Het vuurwerk is niet alleen bedoeld om mooi naar te kijken, want het heeft een duidelijke functie: het moet de kwade geesten afschrikken en verjagen. Er worden dus vooral veel rotjes en duizendklappers afgestoken. In veel Chinese steden is het echter niet meer toegestaan om vuurwerk af te steken en controleert de politie streng. Dit is vooral omdat het vuurwerk brandgevaar oplevert maar ook omdat de milieuregelgeving op vuurwerk soepeler is en het afsteken dus giftige rook met zich meebrengt. Vuurwerk of niet, op dit moment wenst men elkaar het beste voor het nieuwe jaar en tegen een uur of 2 gaat iedereen naar bed.

Nieuwjaarswensen
Op nieuwjaarsdag begint het gebruik van nieuwjaarswensen overbrengen. De familie hoort op bezoek te gaan bij elkaar om de beste wensen over te brengen. Iedereen hoort nu de nieuwe kleren te dragen. Ouderen mogen kinderen niet terechtwijzen voor hun gedrag, want dat brengt ongeluk. Omgekeerd horen kinderen horen zich respectvol te gedragen tegenover ouderen, soms met een kowtow of buiging. Als ze dit goed doen, krijgen ze een rode envelop (in het Chinees hongbao) met geld erin. Dit is voor veel kinderen het enige zakgeld dat ze krijgen en hier moeten ze het hele jaar mee rondkomen. Dit gebruik loopt door totdat het kind een eigen inkomen heeft, wat dus tot ca. 25 jaar door kan gaan.

Andere festiviteiten

Het Chinese Nieuwjaar duurt 15 dagen en des te meer bezoek je ontvangt in deze periode, des te meer geluk je in het komende jaar zal hebben. Sommige Chinezen zullen in deze periode ook de tempel bezoeken en wierook branden voor Boeddha en om een goed jaar vragen. Dorpen en steden organiseren festiviteiten bijvoorbeeld lantaarnfestivals of drakendansen.

Een ander interessant gegeven is dat met het Chinese Nieuwjaar, elke Chinees een jaar ouder wordt. In de Chinese telling van je leeftijd ben je één jaar oud als je geboren wordt en word je een jaar ouder met het nieuwe jaar en dus niet op je eigen geboortedag. Een baby die vlak voor Nieuwjaar wordt geboren is dus al mogelijk na een paar dagen 2 jaar oud. Onder westerse invloed vieren jongere mensen tegenwoordig ook hun geboortedag, maar men vindt zich nog steeds pas een jaar ouder met het nieuwe jaar. Als men een Chinees om de leeftijd vraagt, houdt er dus rekening mee dat ze zich vaak een jaar ouder noemen dan ze volgens onze telling zijn.

Data van Chinees Nieuwjaar

Chinees Nieuwjaar volgt de maankalender en valt dus ieder jaar op een andere dag. Ieder jaar staat ook in het teken van een dier uit de Chinese dierenriem. Wie in dat jaar is geboren, heeft dat dier als zijn/haar horoscoopteken. Dit dier zie je rond de nieuwjaarstijd dus ook terug als versiering van winkels en huizen. De komende jaren begint het nieuwe jaar op de volgende dagen:

• 2016: 8 februari - Aap
• 2017: 28 januari - Haan
• 2018: 16 februari - Hond
• 2019: 5 februari - Varken
• 2020: 25 januari - Rat
• 2021: 12 februari - Stier
• 2022: 1 februari - Tijger

Lees verder

• Mid-Autumn Festival
• 30 jaar Plein van de Hemelse Vrede (Tiananmen Square)
• Reistips en suggesties voor Beijing (Peking), China
• Symbolische betekenis van getallen in China
• Tellen in Mandarijn Chinees (met uitleg over tonen)