Pinksteren, Hemelvaartsdag en de IJsheiligen, Luilak

Na het overlijden van Jezus Christus op Goede Vrijdag, en de verrijzenis op Paaszondag wordt hij veertig dagen daarna, op Hemelvaartsdag, ten hemel opgenomen. Veertig dagen tussen kerst en Pasen, veertig dagen tussen Pasen en Hemelvaartsdag. Hemelvaartsdag valt altijd op een donderdag. Op Hemelvaartsdag is het traditie om met blote voeten in het bedauwde gras te lopen. De Hemelvaartsdauw helpt tegen huidaandoeningen en ouderdom.

Pinksteren

Handelingen der apostelen gedruis uit de hemel

Vijftig dagen na Pasen daalde de Heilige Geest over de apostelen, de discipelen van Jezus Christus. In de "Handelingen der Apostelen" wordt geschreven: "Toen de dag van Pinksteren aanbrak,waren allen bijeen op dezelfde plaats. Plotseling kwam uit de hemel een gedruis alsof er een hevige wind opstak en heel het huis waar zij gezeten waren, was er vol van. Er verscheen hun iets dat op vuur geleek en zich, in tongen verdeeld, op ieder van hen neerzette. Zij werden allen vervuld van de Heilige Geest en begonnen in vreemde talen te spreken, naargelang de Geest hun te vertolken gaf.

Handelingen der apostelen eigen moedertaal

Nu woonden er in Jeruzalem Joden, vrome mannen, die afkomstig waren van alle volkeren onder de hemel. Toen dat geluid ontstond, liepen de mensen te hoop en tot hun verbazing hoorde iedereen hen spreken in zijn eigen taal. Zij waren buiten zichzelf en zeiden vol verwondering: " Maar zijn al die daar spreken dan geen Galileërs? Hoe komt het dan dat ieder van ons hen doet spreken in zijn eigen moedertaal? Wij horen hen spreken van Gods goede daden".

De Rooms-Katholieke kerk

Met Pinksteren wordt ook de stichting van de Rooms-Katholieke kerk gevierd. De apostelen waren bij elkaar, en begeesterddoor de Heilige Geest ontstond hier het prediken van de apostelen in vele steden en dorpen over het leven van Jezus Christus, zijn goedheid en voorbeeldfunctie, en over wat God de Vader met de mensheid van plan was. Met Pinksteren werd de heilige geest 'uitgestort'. Gelovigen voelen daardoor dat God hun eigen geest inspireert.

De Heilige geest

Voor gelovigen is God een drie-eenheid. De vader, de zoon en de heilige geest. Gelovigen denken dat Pinksteren ervoor zorgt dat niet alleen de profeten, maar ook de gewone mensen de stem van God kunnen horen.

Frans en Grieks

In Frankrijk wordt met Pinksteren gesproken over "Pentecôte", hun benaming voor dit feest. Het woord is afkomstig van "pentècoste", het Griekse woord voor vijftig. (Vijftig dagen na Pasen dus).

Vijftig dagen na Pasen

Joden

De Joden vieren 7 weken na Pasen het feest Sjavoet, het wekenfeest. Op die dag wordt de gerstoogst gevierd en de bevrijding uit de jarenlange gevangenschap in Egypte. Mozes kreeg op die dag de Heilige wetten van God. 7 Is een belangrijk priemgetal voor de Joden. 7 Staat voor perfectie.

Volksfeesten

Natuurlijk is Pinksteren een katholiek feest. Maar door de eeuwen heen, en nu is dat nog het geval, viert het volk dan op een andere manier feest. Volksfeesten (kermissen, markten) werden en worden gehouden. Vroeger sprak de koning recht over zijn onderdanen.

Meifeesten

Om geld op te halen wordt een "Pinksterbruid" door een groep jongens en meisjes langs de deuren geleid. Hoe mooier de bruid is, hoe rijker de oogst zou/zal zijn. Deze feesten lijken veel op de meifeesten en de meikoningin. Op Pinksterzaterdag wordt op Schiermonnikoog een paal opgericht met een Nederlandse vlag eraan en een mand met een haan (die eten meekrijgt). Op zondag wordt die weer vrijgelaten.

Drie dagen na Pinksteren

Op Pinksterdrie, de dinsdag na Pinksteren, waren vroeger zeer gemene spelletjes populair, zoals katknuppelen, gansrijden en zwijnknuppelen.

Luilak

Dit feest is óf ontstaan door het joodse feest Leilach, waarop offers worden gebracht aan Jaweh, God, óf het heeft te maken met lang slapen. Men weet het niet zeker. Tot in het begin van de vorige eeuw, en op sommige plaatsen nu nog, wordt Luilak gevierd. Jongeren trekken door de straten, trekken belletje en maken veel lawaai om de langslapers te wekken. Langslapers moeten trakteren op Luilakbollen. Jongeren die vroeg door de straten trekken, zijn bijna uitgestorven, dus Luilak daarmee ook. Luilak werd/wordt gevierd op de zaterdag voor Pinksteren.

Regen met Pinksteren geeft meer stro dan koren.

De IJsheiligen

In mei kennen we soms nog wat koude dagen met nachtvorst.
Die dagen vallen voor of op de naamdagen van Sint-Pancratius, Sint-Servatius en Sint-Bonifacius van Rome, op 12, 13 en 14 mei.
Pancratius werd onthoofd. Servatius, de eerste bisschop van Tongeren, wilde zijn bisschopszetel overbrengen naar Maastricht, maar overleed onderweg aan koortsen. Daarom was Maastricht de eerste bisschopsstad van Nederland. Bonifacius van Rome werd gemarteld tot de dood erop volgde. Soms wordt ook wel Sint-Mamertus (bisschop van Vienne) als IJsheilige genoemd. Zijn dag is 11 mei.

Nu

Heden ten dage worden de drie naamdagen van de IJsheiligen nog jaarlijks genoemd. Men wordt geadviseerd pas na de IJsheiligen planten in de grond te zetten voor de nieuwe lente en zomer. Tot de IJsheiligen kunnen de planten nog bervriezen.

Voor Sint-Servatius geen zomer, na Bonifacius geen vorst.

Lees verder

• Pasen, de feestdag na de vasten- en passietijd
• Het vieren van oud en nieuw, waarom op 1 januari?
• De Rooms-Katholieke Kerk en haar oorsprong
• Naamdagen in juli: Martelaren van Gorcum, Sint-Christoffel
• Naamdagen in september, Maria-geboorte, Lambertus