Geloof, bijgeloof, ongeloof: onze kijk op geschiedenis

"Wie een land wil onderwerpen, moet haar beschaving vernietigen. Wie een beschaving wil vernietigen, moet haar geschiedenis uitwissen." Deze ideeën indachtig, is onze geschiedenis een aaneenschakeling van oorlogen, geweld, veroveringen en de opvolging van het ene rijk na het andere. Onze moderne maatschappij heeft haar eigen geschiedenis geschreven. Maar is dat ook altijd de waarheid?

Indeling

• Historische reizen
• Beroemde 'mythen'
• Selectieve bewondering voor Egypte
• Atlantis, de beroemdste mythe
• Kritisch denken

Historische reizen

• Om 02h45 in de morgen van 6 augustus 1945 vertrok de Enola Gay naar Japan. Ze steeg op van Tinian Island en vloog op een hoogte van 9,8 km 2.524 km verder. Boven Hirosjima dropte ze een atoombom, die 11 seconden later 60.000 mensen doodde en de hele stad met de grond gelijk maakte. Op haar terugreis konden de bemanningsleden nog minuten lang de wolk zien die als een enorme paddenstoel boven de voormalige stad uittorende. Twaalf uur en dertien minuten na haar vertrek landde de Enola Gay weer op het vliegveld in de Stille Oceaan.
• Om 09h45 in de morgen van 18 september 1973 vertrok Rajani Seepur met het vliegtuig vanuit Hayderabad, Pakistan naar Colombo, Sri Lanka, 2.400 km ver, waar hij een neef van moederszijde opzocht. Zijn neef Gaijani was na een verblijf bij Rajani met diens vrouw Aishwarya gevlucht. Rajani was woedend en bij aankomst in de hotelkamer waar zijn neef en vrouw onderdak hadden gevonden, doodde hij Gaijani en dwong zijn vrouw met hem terug te keren naar Hayderabad, waar ze nog dezelfde dag om 16h58 in de namiddag landden.

Niets in deze twee verslagen geeft ons enige reden om ze als mythen af te doen, of als pure leugens. Zeker als we deze verslagen kunnen verifiëren aan de hand van getuigen of foto's van o.a Hirosjima. Hieronder volgen nog twee voorbeelden:

• In het koperen licht van de rijzende zon vloog Ram in zijn Vimana naar het eiland van de Koperen Palmen, waar hij de koning Ravana doodde die zijn vrouw Sita had ontvoerd. Hij keerde met Sita terug naar zijn hemelse troon Mohenjo Daro. Maar de zonen van Ravana waren uit op wraak. Op hun beurt stegen ze met luid gebrul op in hun Vimana's en vlogen naar de hemelse troon. Na een fel luchtgevecht verwondden ze Ram, die terug zijn paleis in vluchtte. Toen lieten Ravana's zonen de Kwade Wind los en een verblindend licht vernietigde Mohenjo Daro waarbij duizenden de dood vonden. Toen het licht uit ging verscheen een paddenstoel boven de stad die tot aan de hemel reikte en de zonen van Ravana keerden terug naar hun eiland.
• Diep in de nacht vloog Mohammed met de engel Gabriël op diens buraq naar Jeruzalem, waar de engel Gabriel hem de glorie van de hemel en de kennis van alles op aarde liet zien. Toen zijn familieleden hem die morgen in Mekka vroegen waar hij de hele nacht was, vertelde Mohammed hen wat er gebeurd was.

Ons geloof bepaalt wat geschiedenis is

Heel veel mensen doen de twee bovenstaande verslagen wel af als fabeltjes. Maar als we zien wie die 'heel veel mensen' zijn, merken we op dat het afhangt van de socio-culturele omgeving waarin die mensen zijn opgegroeid. De meerderheid van de westerse bevolking is duizenden jaren beïnvloed door een judeo-christelijk denkkader en beschouwt het verhaal van de vimana's als louter mythologie. Voor de meeste Hindu's echter is er niets on-aannemelijk aan het verhaal. Er zijn uiteindelijk geen verschillen met de twee eerste verhalen. In alle drie verplaatsen de personages zich in vliegtuigen. De afstanden en verlopen tijd zijn ongeveer hetzelfde. Het grote verschil is dat het "mythologische verhaal" zich afspeelt rond 10.500 v.Chr. Nu weten we wel dat er van 3.000 v.Chr. tot 1.900 n.Chr. geen vliegtuigen bestonden, maar tussen het 'mythologisch verhaal' en onze gedocumenteerde geschiedenis zitten zeven millennia, wat langer is dan onze hele evolutie van beschaving. Het vierde voorbeeld, gebaseerd op een vers van de Koran (Sura 17:1) zal voor velen al even ongeloofwaardig overkomen, maar voor meer dan een miljard mensen is het een onomstotelijk gegeven. Het toont aan dat geschiedschrijving heel nauw samenhangt met iemands geloofssysteem en daardoor uiterst gevoelig is, ook op politiek vlak.

Beroemde 'mythen'

Het "Boek van Henoch" is een tekst die niet in de canon van de Joodse of christelijke religie is opgenomen (buiten de Beta Israel), maar was gedurende eeuwen een heel bekend werk. Henoch was de overgrootvader van Noah en vertelt hoe hij door een engel werd meegenomen in diens hemelse schip. Op een paar uur tijd gingen ze, buiten de atmosfeer, de aarde rond en kreeg Henoch uitleg over de werkelijke aard van de planeet. Het verhaal beschrijft fundamenteel dezelfde elementen als het verhaal waar de ayah in de Koran naar refereert. In de oudere 'Eluma Ilisj' uit Mesopotamië komen we weer hetzelfde verhaal tegen. Dichter bij huis is de stad Troje een perfect voorbeeld. Voor de Grieken en Romeinen was de Ilias gewoon een historisch verslag van de laatste tien dagen in de oorlog tussen de Grieken en Trojanen. Voor de latere Europeanen echter was er niets meer van aan en berustte het verhaal op pure verzinsels van een heidense poëet...tot Heinrich Schliemann zowel Troje als Mycene ontdekte. Wie tijdens de middeleeuwen durfde beweren dat de aarde rond was, werd door de kerk op de brandstapel gezet. Hoewel de invloed van het christendom op ons denken een heel klein beetje afkalft, bepaalt het onze visie op historische "feiten" nog altijd meer dan we soms beseffen.

Selectieve bewondering voor Egypte

De klassieke egyptologie presenteert ons een beeld dat niet altijd even consequent is. We leren over de Egyptische beschaving dat ze in staat waren om op 20 jaar tijd een piramide te bouwen met meer dan 2,5 miljoen stenen en een totaal gewicht van ongeveer zes miljard vijfhonderd miljoen kilo. We "weten" dat ze vaartuigen hadden die die stenen (tot 74 ton) konden vervoeren; dat ze schepen hadden waarmee ze "misschien" tot Kreta geraakten. Maar een zee oversteken? Nee, dat konden ze niet. Een oceaan? Absoluut onmogelijk. Op geen enkel moment in de Egyptische geschiedenis was er contact tussen hen en andere continenten. De Vikingen daarentegen, die konden het wel. Met vergelijkbare schepen.

• Het Gokstadschip is 24 m lang en 5 m breed.
• Het Zonneschip is 43,6 m lang en 5,9 m breed.
• De Pinta, Niña en Santa Maria waren respectievelijk 21, 20 en 24 m lang en tot 7 m breed. Veel Fenicische, Griekse en Romeinse schepen waren groter dan de "bootjes" van Colombus.

Wie zich de slotscène van de film "Indiana Jones: Raiders of the Lost Ark" nog herinnert, weet dat de ark in die film werd opgeslagen in een verzegelde kist, in een warenhuis van het Smithsonian museum. Helaas is dit pure realiteit. Het is onmogelijk in te schatten, maar van minstens de helft van alle archeologische vondsten kan gezegd worden dat ze ergens in een magazijn opgeslagen liggen; ofwel wachtend op onderzoek, ofwel met de bedoeling ze verborgen te houden. In het geval van de antieke Egyptische artefacten die in Amerika werden gevonden geldt dit voor 99,90%. Op vier boeken na hebben de Spanjaarden alle boeken van de Maya's vernietigd. De beroemde bibliotheek van Alexandrië bevatte honderdduizenden manuscripten, boekrollen en gegraveerde tabletten. We kunnen ons niet voorstellen welk een schat aan informatie over onze geschiedenis, al dan niet bewust, verloren gegaan is.

Atlantis, de beroemdste mythe

De enige bron over Atlantis die de wereld nog overhoudt (en dat we die hebben is op zich al een wonder) is afkomstig van Plato. Plato is de enige bron als we het hebben over "Atlantis" zelf, want "verhalen", "mythen" of "fabeltjes" over een beschaving die door een wereldwijde zondvloed tenondergegaan is vinden we terug over heel de wereld. Wat het verhaal van Plato zo bijzonder maakt is de hele precieze beschrijving van de stad waar het eiland zijn naam aan te danken heeft. Het verhaal beroert onze cultuur al meer dan tweeduizend jaar, maar wordt tot heden nog steeds afgedaan als een fantasie. De grote vraag die zich dan echter stelt: Waarom zou Plato een verhaal vertellen dat hij zelf niet geloofde? Of het verhaal waar was of niet laten we hier in het midden. Wat we wel moeten onder ogen zien, is dat dit verhaal voor Plato geen verhaal was, maar geschiedenis. Plato's leven en filosofie stonden net in het teken van de zoektocht naar waarheid; denken we maar aan zijn beroemde parabel van de grot. Daarnaast is het niet Plato zelf die het verhaal heeft "verzonnen", of zelfs zijn overgrootvader Solon, maar de Egyptische priester die het aan Solon vertelde. En welk belang zou die priester erbij gehad hebben om dit verhaal te verzinnen?

Hoewel een specifieke plaats voor het bestaan van Atlantis nog steeds niet met zekerheid is vast te stellen, zijn er meer en meer aanwijzingen om minstens het vermoeden van een prediluviale beschaving aan te tonen. Hiervan is "Yonaguni" maar één voorbeeld. De Olmeken (Centraal-Amerika) noemden de personages in hun mythologie "Atlantiden" en maakten beelden van Afrikanen, Europeanen en Aziaten in een tijd waar ze onmogelijk van hun bestaan konden weten. Een grote overeenkomst bij veel gekende sites, verspreid over de hele wereld, is dat de zgn. dissidente wetenschappers de respectieve monumenten situeren rond 10.500 v.Chr. Dit geldt voor de sfinx van Gizeh, Angkor Wat, Harappa en Mohenjo Daro, Tihuanaco, Ollantaytambo, Baälbek, Palenque, de piramides van China...

Kritisch denken

Europa heeft er eeuwen over gedaan om te (her)ontdekken dat de aarde rond is. Pas nadat een kritische massa bereid was dit te geloven, zijn de meerderheid van de wetenschappers dit openlijk gaan verdedigen. Dit geldt voor elke nieuwe theorie, ontdekking of archeologische vondst. Vaak wordt bewijsmateriaal dat indruist tegen het aanvaarde gedachtegoed bewust genegeerd, onderdrukt of ronduit vernietigd. Het is in ons eigen belang dat we kritisch denken en op basis van redelijke argumenten onze beslissingen nemen. We kunnen onze beslissingen maar nemen op basis van de informatie die ons bereikt. Dat informatie ons daarom soms bewust onthouden wordt is op zijn minst gezegd zorgwekkend. Dat geldt niet alleen voor het wetenschappelijk domein van de geschiedenis, maar voor elk aspect van ons leven.