Machu Picchu: Eén van de zeven nieuwe wereldwonderen

Verstopt in het bergachtig landschap nabij Cuzco in Peru staat Machu Picchu wat letterlijk vertaald vanuit het Quechua ‘oude berg’ betekent. Deze 15e-eeuwse Inca-stad werd in de bergwand gebouwd van de gelijknamige berg op 2430 meter boven zeeniveau. Het gebied besloeg ongeveer dertien vierkante kilometer en was verdeeld in een stedelijke sector, een zone waar de zonne- en de maangodin werden vereerd en een agrarische sector. Een steil pad leidde naar de afgelegen stad hoog in de bergen. Het is een bijzondere archeologische vindplaats, want de meeste Inca-beschavingen werden vernietigd tijdens de verovering van Zuid-Amerika door de Spanjaarden. Het plekje op de Werelderfgoedlijst van UNESCO en op de lijst van één van de zeven wereldwonderen uit de moderne tijd is welverdiend.

Beschrijving

De geschiedenis van Machu Picchu gaat terug naar 1450. Rond dat jaartal werd de stad gebouwd in opdracht van keizer Pachacuti Inca Yupanqui. Tot de Spaanse veroveringen in 1572 werd de stad bewoond. De inwoners van de stad hadden geluk, want Vilcabamba een andere Inca-stad op slechts tachtig kilometer van Machu Picchu werd wel ontdekt en vernietigd door de Spanjaarden. Hoe lang en waarom de inwoners de stad verlieten, is onbekend. Mogelijk stierven ze aan de pokken die de Spaanse veroveraars meebrachten naar Peru. De verlaten stad werd in ieder geval bewoond in 1911 door een handjevol mensen.

De stad

Lay-out

De stad was grofweg verdeeld in een stedelijke sector, die verdeeld was in een bovenstad en een benedenstad, en een agrarische sector.

De stedelijke sector betrof ruim tweehonderd gebouwen huizen, baden, tempels en heiligdommen en bood plaats aan 750 inwoners. Een centraal plein verdeelde de stad in een oostelijk en westelijk deel. Het oostelijke gedeelte naast het plein werd in gebruik genomen als woonplaats. In de bovenstad woonden de mensen uit de hogere klassen uit de samenleving bestaande uit koningen en edellieden. In de benedenstad woonden de dienaren in vele simpelere huizen en stonden de opslagruimtes. Het westelijke deel naast het plein diende voor religieuze en ceremoniële doeleinden en hier stonden de tempels die voor de Inca’s zeer belangrijk waren. Er stond ook een mausoleum voor rituele offers. Bewijsmateriaal dat er menselijke offers plaatsvonden in Machu Picchu is niet aangetroffen. Wel is uit andere bronnen bekend dat de Inca’s dieren offerden aan goden. Een ander uitzonderlijk bouwwerk was de ‘Inti Mach'ay’ die gebouwd was in een grot. De ruimte was zodanig ontworpen dat alleen zonlicht binnendrong op een aantal dagen rond de zonnewende in december. Waarschijnlijk werd op die dagen een inwijdingsritueel uitgevoerd, waarbij jongens een oorbel kregen die hen tot een volwassen man maakte. Daarna werd er feest gevierd en keek men naar de zonsopgang.

De stad werd omringd door terrassen die agrarische doeleinden dienden. In de terrassen waren ook kanaalsystemen aangelegd die zorgden voor de watervoorziening in de stad. De stad en de terrassen werden gebouwd in lagen om te voorkomen dat de stad overstroomde tijdens de veelvoorkomende zware regenval. Ruim drieduizend stenen treden werden aangelegd en uitgehakt uit de berg om de verschillende niveaus te verbinden.

Constructie

De gebouwen werden gemaakt van grote, witte, granieten blokken. De stenen werden waarschijnlijk verplaatst door de mensen zelf, aangezien er geen trekdieren in het gebied leefden. Door middel van hefbomen werden ze op elkaar geplaatst. De Inca’s waren wel bekend met het wiel, maar dat gebruikten ze alleen in speelgoed. De bovenzijde van de blokken werd uitgehold en de onderzijde maakten ze bolvormig, zodat de blokken perfect in elkaar paste. Een stevige constructie was ook noodzakelijk, aangezien de stad werd gebouwd boven twee breuklijnen. Zodra de aarde trilde, schudden de stenen die daarna terug vielen op hun plaats. Daardoor stortten de gebouwen niet in. Daarnaast hadden de gebouwen andere stabiliserende eigenschappen, zoals trapeziumvormige deuren en ramen, binnenhoeken die iets naar binnen stonden gebogen en buitenhoeken die verbonden waren door L-vormige blokken. De constructie was zo precies dat cement niet nodig was en zelfs een hedendaagse pinpas past er niet tussen.

Vondsten

Verscheidene afwijkende archeologische schatten zijn gevonden, waaronder de ‘Inti Watana’. Dit is een steen die is uitgehouwen op de top van een natuurlijke piramide. Waarschijnlijk werd het gebruikt als zonnewijzer. De wijzer van de steen laat de langste schaduw zien op 21 juni aan de zuidkant en de kortste schaduw op 21 december aan de noordkant. Volgens sommige archeologen staat op de schijf de plattegrond van het Inca-rijk afgebeeld.

Op de vindplaats lagen ook ceremoniële messen die gemaakt waren uit een combinatie van bismut en brons. Bismut is een zwaar metaal waar nooit eerder ter wereld artefacten van zijn gevonden. Veel vondsten zijn te bezichtigen in het Yale University Museum.

Een befaamde vindplaats

De verdwenen stad van de Inca’s

Gedurende de eeuwen kwam de stad bekend te staan als de ‘Verdwenen stad van de Inca’s’. Verwacht werd dat Machu Picchu werd verlaten toen de Spanjaarden binnenvielen en dat de inwoners toevlucht zochten in de stad Vilcabamba. Tot op heden is Vilcabamba, die op tachtig kilometer van Machu Picchu zou hebben gelegen, nog niet aangetroffen. Mogelijk is ook die stad door de Spanjaarden verwoest. Ondanks dat Machu Picchu gaandeweg werd overwoekerd door jungle, werd hij meerdere malen herontdekt. Ondanks haar bijnaam was de stad dus niet in vergetelheid geraakt. In 1557 werd de stad voor het eerst vermeld door de Spaanse veroveraar Juan de Betanzos. Hij schreef over de tombe met daarop een gouden beeld. De Betanzos geloofde dat het graf van keizer Pachacuti zou zijn. Hij nam de mummies mee van elf koningen en enkele koninginnen. De mummie van keizer Pachacuti en vier anderen kregen een plek in een museum in Lima, maar verdwenen allemaal in 1638. Daarna, in 1867, bezocht de Duitse zakenman Augusto Berns de vindplaats. Hij trof het gouden beeld aan waar De Betanzos over schreef, maar het beeld verdween na zijn bezoek. Berns verklaarde dat het beeld na zijn vertrek kapot was gemaakt door de indianen en in de rivier was gegooid. Het is bekend dat Berns vele artefacten stal uit Machu Picchu (zowaar met goedkeuring van de Peruviaanse overheid) en ze doorverkocht aan Europese musea. Het beeld en de mummies zijn tot de dag van vandaag niet teruggevonden.

Internationale bekendheid

In 1911 stuitte ontdekkingsreiziger Hiram Bingham III op Machu Picchu in zijn zoektocht naar Vilcabamba en trof daar drie gezinnen aan die daar woonden. Door te praten met de lokale bevolking hoorde hij over een ruïne op de top van de berg. Hij trof daar een tempel aan in een grot, met niches waarin waarschijnlijk mummies werden bijgezet. Archeologen vergeleken de tempel met een schrijn waar de Inca’s de maangodin vereerden. Bingham III vond ook als eerste de landbouwterrassen die aangelegd waren door de oorspronkelijke bewoners uit de 15e eeuw. Na zijn ontdekkingen bracht hij de vindplaats onder internationale attentie en al snel spoelden de hypotheses binnen. Alle onderzoekers waren het eens dat de stad geen alledaagse functie had, omdat hij zo ontoegankelijk was. Sommigen beweerden dat dat Machu Picchu een gevangenis zou zijn, een spirituele rustplaats voor vrouwen of een locatie waar de groei van nieuwe gewassen werd uitgetest. Dankzij de steun van de Peruaanse president Leguia, de Universiteit van Yale en National Geographic kon Bingham III expedities organiseren om de vindplaats schoon te maken en op te graven, en om uiteindelijk de ware aard van de stad te achterhalen.

Toeristische trekpleister

Sinds de stad volledig is blootgelegd in 1915, wordt de vindplaats goed onderhouden. Het is uitgegroeid tot één van de grootste toeristische trekpleisters in Peru. Aangezien de vindplaats de vele bezoekers niet aankan, is er een maximum ingesteld van 2500 bezoekers per dag. Voornamelijk in de jaren 90 groeide de belangstelling. Om die reden werden een hotel, restaurants en souvenirwinkels gebouwd bij de vindplaats. In 2007 werd de vindplaats benoemd tot één van de nieuwe wereldwonderen. Op de lijst staan zeven bijzondere gebouwen en constructies. Het is een vervanging van de oorspronkelijke lijst uit 140 v.Chr. van de zeven wereldwonderen van de antieke wereld. Een nieuwe lijst werd opgesteld, omdat van de oorspronkelijke lijst slechts één monument nog bestaat.