De Vikingen: langhuis en Vikingvesting

De Vikingen woonden meestal in boerderijen of in grote gemeenschappelijke huizen. Voor de bouw van hun huis gebruikten ze allerlei soorten materialen. Wat voor materiaal gebruikten ze en hoe zagen deze huizen eruit? De Vikingen bouwden grote, ronde bolwerken in Denemarken, de Vikingvestingen. Hoe zagen deze Vikingvestingen eruit?

Inhoudsopgave

• Langhuizen
• Vikingvesting

De Vikingen woonden meestal als familie bij elkaar. De huizen waarin de Vikingen woonden, werden 'langhuizen' genoemd. Het waren lange huizen, die op omgekeerde schepen leken. In Denemarken zijn vier Vikingvestingen gevonden, die allen hetzelfde grondplan hadden.

Langhuizen

De Vikingen woonden meestal in boerderijen of in grote gemeenschappelijke huizen. Deze gemeenschappelijke huizen werden 'langhuizen' genoemd. Het was één langgerekt vertrek waar de hele familie in leefde, at en sliep. Het huis was ongeveer 12 meter lang en er brandde altijd een groot vuur. In de winter werden soms ook nog de dieren achterin het huis gestald. Die overleefden zo de winter en zorgden ’s nachts voor de warmte in huis. Verder bestond het huis uit een vrouwenverblijf en voorraadkamers, voor het voedsel. Langs de muren van de woonruimte waren banken gemaakt van steen of aarde, waarop ze konden zitten. Deze banken werden ook als opslagplaats gebruikt. ‘s Avonds werden er bedden neergelegd die de volgende morgen weer opgeruimd werden. De huizen waren meestal overvol en het kon er erg stinken.

Materiaal

Het huis was gemaakt van hout. Houten balken en staven werden rechtop naast elkaar gezet. De huizen leken op omgekeerde boten. De daken bestonden aan de binnenkant uit heel veel spanten. Aan de buitenkant volgde het dak dezelfde lijn als de kiel van een schip. Bij het bouwen van hun huis gebruikten ze niet altijd alleen maar hout. Ze wilden het liefst houten huizen, maar hout was niet altijd beschikbaar. Op de Schotse eilanden, de Shetlands en de Orkneys bijvoorbeeld groeiden bijna geen bomen en maakten de Vikingen hun huizen van de grote zwerfkeien die over het landschap verspreid lagen. De muren van de langhuizen waren vaak erg dik om de gure noordenwind buiten te houden. De daken werden gemaakt van plaggen. De huizen op de eilanden en in Groenland en IJsland waren vaak rond met maar weinig ramen. De huizen van de armen werden vaak gemaakt van dicht tegen elkaar aan gezette palen met daken van stro. De huizen in de stad waren vaak kleiner dan die op het platteland en vaak helemaal opgetrokken uit hout. Ze gebruikten eiken balken die met houten pennen aan elkaar werden vastgemaakt. De andere huizen bestonden uit vlechtwerk van hazelaartwijgen of wilgentenen. De verschillende delen vlechtwerk werden dan aan elkaar vastgemaakt en vormden de buitenkant van het huis. Dit zag er in het begin uit als een grote wasmand. De gaten in het vlechtwerk werden opgevuld met 'adobe'. Dit was een stevig mengsel van klei, stro en mest van dieren. Als de adobe hard geworden was, kon het huis aan de binnen- en buitenkant witgekalkt worden. Gaten repareerden ze ook met adobe.

Licht

Aan het begin van het Vikingtijdperk hadden de huizen geen ramen, maar soms was er onder de dakpunt een kleine opening, waarvoor het vlies, dat om een pasgeboren kalf zit, was gespannen. Het vlies was niet doorzichtig, maar liet voldoende licht door om de dingen vaag te herkennen. In veel Vikinghuizen kon je alleen wat zien bij het licht van het flakkerende haardvuur.

In het dak zat een rookgat. Dit gat werd ook gebruikt als handige vluchtweg als de vijand het huis in brand stak. Midden in de kamer was de open haard. Deze gaf licht en warmte.

Vikingvesting

De Vikingen bouwden vier grote ronde bolwerken in Denemarken, de Vikingvestingen. Koning Harald Blauwtand, koning van Denemarken, liet ze bouwen rond 980 na Christus. Hij wilde zo zijn koninkrijk één maken en zijn gezag versterken. In de vesting leefden mannen, vrouwen en kinderen. Een paar van de gebouwen in de vesting waren werkplaatsen waar smeden wapens en sieraden maakten van goud, zilver en ijzer.

Grondplan

De vestingen hadden allemaal hetzelfde grondplan. De vesting lag binnen een cirkel. Om de vesting lag een gracht. De muren van de vesting waren gemaakt van aarde en plaggen. De cirkel was in vieren gedeeld door twee wegen. In elk stuk van de cirkel stonden vier langhuizen in een vierkant. De wegen waren geplaveid met houten balken. Overdekte poorten met torens erbovenop beveiligden de plekken waar de wegen op de muur van de vesting uitkwamen. De vesting werd gebouwd dichtbij een rivier. De vestingen zijn allemaal gebouwd aan belangrijke wegen. Zo kon koning Harald het gebied goed in de gaten houden als er een opstand was. Bij de vesting bevond zich ook een begraafplaats.

Trelleborg

Bij één van de vier vestingen, Trelleborg genaamd, was er iets bijzonders. Deze vesting had buiten de vesting nóg vijftien huizen staan. Deze huizen werden beschermd door een eigen borstwering. De huizen in Trelleborg werden gebouwd van 'stavs', staven, die rechtop in de grond werden gezet. Aan de voor- en achterkant van het huis bevond zich een hoofddeur. Deze deur gaf toegang tot een kleine kamer. Deze kleine kamer gaf weer toegang tot een enorme centrale woonkamer, waar altijd een groot vuur brandde. Boven het vuur zat een rookgat in het dak. De gevelspitsen van de huizen werden versierd met uitsteeksels. Het dak was bedekt met elkaar overlappende houten dakpannen.