Smendes: de koning die bijna uitgewist lijkt te zijn

Smendes is één van de koningen waarbij je, je afvraagt of hij wel ooit echt bestaan heeft. Hogepriesters hielden de jaartelling bij maar noteerden nooit de heersers van dat jaar. Hoe is het mogelijk dat hij 26 jaar heeft geregeerd maar dat daar eigenlijk nooit iets over is vastgelegd? Hoe zit dat met dit mysterie rondom deze koning? Smendes I was de opvolger van Ramses en stichtte daarmee de 21ste dynastie. Over de afkomst van deze man is weinig bekend en vooralsnog een blijvend raadsel. Uit de reconstructies van zijn leven lijkt het erop dat hij ongeveer 26 jaar heeft geregeerd. Er is weinig terug te vinden over hem in de archeologische resten die zijn gevonden. De meest overtuigende bewijzen van zijn bestaan zijn gedateerd jaren voordat hij koning werd. Zijn naam wordt genoemd in het reisverslag van Wenamoen. Deze komt uit het vijfde jaar uit de 'renaisence' dat viel in de laatste tien jaar dat Ramses XI regeerde. Wenamoen reisde naar Libanon om hout te halen dat nodig was om het godenschip van Am-Re te restaureren. Hij kwam langs Tanis waar Smendes en Tentamoen woonden. Ze stuurden Smendes, samen met Herihor, de hogepriester van Amon, en nog een paar per schip naar Syrïe. Zij werden in het verslag genoemd als geldschieters van de expeditie. Volgens het verhaal is Smendes de persoon aan wie Wenamoen geloofsbrieven liet zien die afkomstig waren van Herihor. Smendes en Tentanoem werden in één adem genoemd met de machtige Herihor. Dit geeft aan hoe belangrijk zij waren. Dat Herihor belangrijk was blijkt uit het feit dat hij zich ten tijde van de heerschappij van Ramses XI al liet aanspreken met Koninklijke titels. Hij woonde toen in de tempel van Chonsoe in Karnak. Blijkbaar was Smendes al net zo belangrijk. Ramses VI woonde in Pi-Ramesse en dat lag slechts 20 kilometer van Tanis af. Dat toont de hoge positie van Smendes, aan wat op zich als opmerkelijk is te beschrijven.

Smendes de Koning

Over de afkomst van Smendes tast men in het duister. Mogelijk zou hij een broer zijn van Nodjmet, de zuster van Herihor. Er wordt aangenomen dat Tentamoen zijn echtgenote was. Zij was waarschijnlijk een lid van de Koninklijke familie van Ramses. Een dochter van een vrouw die ook als Tentamoen door het leven ging en een koning die vrijwel zeker Ramses XI was. De oudere Tentamoen was zonder twijfel de moeder van Henttawi die later trouwde met de hoge priester van Amon en koning Pinodjem. Smendes had als schoonzoon van de koning een hoge positie ingenomen. Toch stelt hij zijn schoonvader in de schaduw.
Wat de status van Smendes ook was geweest men weet dat hij koning werd na het overlijden van Ramses. In twee bronnen wordt hij duidelijk als farao omschreven: een stèle in een steengroeve in Dibabia bij Gebelein en een kleine afbeelding in de tempel van Montoe van Karnak.

Pinodjem

Het ziet er naar uit dat toen Smendes aan de macht was Egypte min of meer opgesplitst was. Neder-Egypte stond onder de macht van de koning in Tanis en Opper-Egypte viel onder de hoge priesters van Amon uit Thebe. De ambities van de hoge priesters werd pas echt duidelijk in jaar 16 van Smendes regeerperiode. Vanaf toen lieten zij zich als farao aanspreken. Ze bleven wel trouw aan hun koning. Dat Pinodjem al tijdens zijn leven zijn titel hogepriester op zijn eigen zonen overdroeg bewijst dat hij wel degelijk als koning door het leven ging. Het overlijden van zijn eerste zoon Masaharta heeft mogelijk aanleiding gegeven voor de eerste problemen en onrust. Zijn derde zoon Mencheperre vertrok naar Thebe. Op een stèle in het Louvre staat beschreven dat hij ging om 'het land tot rust te brengen en zijn vijand te onderdrukken'. Psoesennes, zijn derde zoon, volgde Smendes na zijn dood opWaarschijnlijk is hij begraven in Tanis, maar niet voor lang. Zijn vermoedelijke graf werd aangepast voor een latere koning, Osorkon II. Zelfs op de afbeeldingen op het graf is Smendes niet terug te vinden.