Symbolen, van aap tot zwaan

De mooiste symbolen zijn nog steeds in de dierenwereld te vinden. Dieren staan voor vrede, liefde, vriendelijkheid, koningen, 'het kwaad' en veel meer. De uitleg van het symbool is niet overal gelijk. De 'aap' ging van bijna heilig tot ketters, zwarte katten brengen niet overal ongeluk en de leeuw stond niet in iedere cultuur voor goedaardige kracht.

Inhoud

• Dieren zijn symbolen
• Van aap tot zwaan, dieren als symbool
• Aap
• Adelaar
• Dolfijn
• Duif
• Everzwijn
• Hert
• Hond
• Kat
• Lam
• Leeuw
• Slang
• Uil
• Vis
• Zwaan

Dieren zijn symbolen

De mooiste symbolen zijn nog steeds in de dierenwereld te vinden. In het verleden zag men dieren als de belichaming van goden. Als een brug tussen wereld en hemel. Boodschappers van goden, krachtig en wijs. Dieren staan voor instinct, voor emotie en staan het dichtst bij hemel en daardoor misschien ook bij hel. Voor de indianen in Noord-Amerika waren dieren leermeesters omdat ze de natuur beter begrepen dan de mens. In veel culturen staan sommige dieren nog steeds op een voetstuk, in de westerse wereld begint hun invloed te tanen. Maar om niet te vergeten…

Van aap tot zwaan, dieren als symbool

Aap

Hij is verdorven, smerig en ketters, tenminste in de westerse christelijke traditie. In India komt hij er iets beter vanaf, de aapgod Hanoman wist alleen door de kracht van meditatie vuur te doven. De oude Egyptenaren vonden het een heilig dier en waren apen in staat om de mensen te verstaan. Het bekendste apensymbool is wel ‘horen-zien-zwijgen’. Er zijn verschillende verklaringen voor dit symbool. In de westerse wereld staat het vooral voor de menselijke neiging tot roddel en leedvermaak. We kunnen boven die menselijke eigenschap uitstijgen en zwijgen. Waarschijnlijk komen de aapjes oorspronkelijk uit Japan, daar gebracht door enkele Chinese monniken. De betekenis zou zo ongeveer zijn; wie goed doet zal een lang en gelukkig leven krijgen. Anderen veronderstellen dat ze staan voor geweldloosheid en vergeving. In het oude Koshin geloof staat het voor ‘geen kwaad willen horen, geen kwaad willen zien en geen kwaad willen spreken’.

Adelaar

De adelaar, in de christelijke kerk symbool voor de apostel Johannes. De adelaar is vooral de heerser, de machtige en de koninklijke. Zoals de leeuw op de grond is de adelaar in de lucht. In vrijwel alle culturen geassocieerd met de sterken, maar ook met oorlog en geweld. In de Keltische cultuur staat de vogel voor nobelheid, adeldom maar ook voor de dood.
Ook bij de Romeinen was er een connectie met de dood, wanneer een keizer overleden was liet men een adelaar ‘naar de hemel vliegen’. De ziel zou zo opvliegen naar de goden. Bij de indianen was de link veel minder, de adelaar staat voor kracht, een sterk symbool. Door zich te tooien met veren van de adelaar stroomde de kracht van de adelaar naar een opperhoofd.

Dolfijn

Symbool voor liefde, vriendelijkheid en intelligentie. Dolfijnen dragen goden, zijn redders van de mensen. De dolfijn staat ook symbool voor Christus als Verlosser en Heiland. Het symbool met drie dolfijnen in een cirkel staat voor de Drie-eenheid.

Duif

De duif is in alle tijden en culturen een beminnelijk teken. Staat voor vrede, voor onschuld, voor vriendelijkheid en voor liefde. In vooral de christelijke cultuur staat hij voor de ziel van een overledene, een wegvliegende duif is een symbool voor de ziel die verder gaat. Heeft een duif een palmtak of olijftak in zijn snavel dan staat hij voor vrede. Voor liefde staat een witte duif, losgelaten bij een huwelijk. (Waarop iemand schreef: daar gaat de liefde.)

Everzwijn

Ligt misschien niet zo voor de hand, maar wel een belangrijk symbool. In veel verschillende culturen staat het everzwijn voor kracht en moed. Bij de Hindoes komt hij terug als de god Visjnoe. Voor veel culturen staat het voor de kracht voor krijgers en strijders, een symbool voor dapperheid. In de christelijke wereld staat het everzwijn voor de duivel, het kwade, onrein, wreedheid en zonde. Een groter verschil is niet denkbaar.

Hert

Over het hert is iedereen het wel eens. Een positief symbool, vernieuwing, wijsheid en vitaliteit. In veel oude culturen wijst het gewei op de levensboom, het leven dat zich blijft vernieuwen. In China staat een mannetjes hert voor rijkdom, geluk en levenskracht.

Hond

Hier zijn we het ook wel over eens. Trouw en waakzaam, wat iedereen wel kan verzinnen bij zo’n symbool. Volgens de Egyptenaren en ook Grieken leefden de honden bij de mensen in het hiernamaals. Omdat honden staan voor trouw, werden ze in het verleden ook wel begraven bij hun baasje en fungeerden zo als offerdier. Cerberus , de driekoppige hond, staat in de Griekse mythologie bij de ingang van de onderwereld. De hond zorgde ervoor dat de doden de onderwereld niet konden verlaten en de levenden er niet in konden. Het heeft het imago van de hond niet geschaad.

Kat

We werden het niet eens. De kat staat symbool voor Bastet de Egyptische maangodin. Heilig volgens de Egyptenaren en symbool voor waakzaamheid. Volgens de Chinezen kunnen katten kwade geesten uitdrijven. In de Keltische wereld symbool voor het Kwaad, net zoals in de westerse wereld. Symbool voor wreedheid, duisternis en Satan. Attribuut en bekendst als metgezel van de heksen. Katten,vooral de zwarte, brengen ongeluk.

Lam

Sterk teken in de christelijke wereld. Het Lam Gods dat de zonden van de wereld draagt. Symbool voor o.a. Johannes de Doper en Abel. Symbool ook voor reinheid, onschuld, hoop, nederigheid en geduld. Misschien wel één van de sterkst positieve symbolen die we kennen in de westerse wereld.

Leeuw

Zoals de adelaar in de lucht, is de leeuw op de grond. De koning, krachtig, machtig en dapper. In het Boeddhisme symbool voor de wijsheid van Boeddha, in het hindoeïsme één van de incarnaties van de god Vishnoe. Het Christendom heeft ‘de leeuw van Juda’, symbool voor de macht van Christus. Daarnaast ook de kwaadaardige leeuw, symbool voor satan. De leeuw met vleugels is ook het symbool voor de evangelist Markus. In de Islam is de leeuw de beschermer, de krachtige wachter tegen het kwaad.

Slang

In het christendom kreeg de slang de rol van Satan. Het serpent, de verleider en bedrieger. Maar in veel culturen had de slang al een slechte reputatie. De slang staat symbool voor de onderwereld, de wereld van de doden. Daarnaast ook symbool voor eeuwig leven door het vervellen om de zoveel tijd. De ouroboros, de slang die in zijn eigen staart bijt, is het symbool voor de eeuwigheid.

Uil

De uil is een nachtdier en wordt, door de eeuwen heen in veel culturen, het symbool voor de nacht en de dood. In de christelijke wereld ook het symbool voor ketterij. Maar in de Griekse mythologie symbool voor wijsheid, de uil was een attribuut van Pallas Athene.

Vis

Afkorting van de eerste christenen voor:’Jezus Christus, Gods zoon, Redder’. Het symbool van de vis is afgeleid van het Griekse woord voor vis: Ichthus. Maar vissen zijn ook het symbool voor vruchtbaarheid en liefde. De vis is ook het symbool voor de Germaanse Freia, de godinmoeder.
Vissen leven in de (diepe) zee en staan daarom ook symbool voor het onbewuste en dus voor creativiteit.

Zwaan

Hét teken om mee te eindigen. Symbool voor eeuwige trouw. Zwanen zijn in vrijwel alle culturen symbool voor liefde, wijsheid, kracht, elegantie en harmonie. Er is geen beter symbool om mee af te sluiten. (vertelt iemand nog het verhaal van Zeus ?)

Lees verder

• Hybridische symbooldieren
• Liefde in symbolen
• Fabeldieren:dondervogel, feniks,draken en de eenhoorn