Fabeldieren:dondervogel, feniks,draken en de eenhoorn

Fabeldieren; de dondervogel, feniks, de draken en de unieke eenhoorn. Fabeldieren zijn ontsproten aan de menselijke fantasie. Geen half haan, half stier, half mens, een fabeldier staat op zichzelf. De vorm van een fabeldier wordt alleen beperkt door onze eigen creativiteit. Een eenhoorn lijkt misschien op een paard of een hert maar is het niet en dieren met één hoorn bestaan niet. (Echt niet) Dieren die vuurspuwen zijn er ook niet en dat maakt draken ook fabeldieren. Omdat de dieren uit onze eigen fantasie komen staan ze symbool voor wat wij willen. Als het uiterlijk niet helemaal past bij de symbolische betekenis dan passen we het beest gewoon aan. Wanneer de eenhoorn wild, ongebonden vrijheid moet symboliseren, zoals in de middeleeuwen, dan lijkt hij meer op een geit, wanneer het symbool voor Maria staat, een magisch soort paard.

De mooiste fabeldieren

• Draak
• Eenhoorn
• Dondervogel
• Feniks

Draak

De draak maakt een scheiding tussen Oost en West. In het Westen teken voor satan een donker symbool. In het Oosten symbool voor het keizerlijke en voor wijsheid.

Vooral in de middeleeuwen stond de westerse draak voor de duivel en ook voor het heidendom. Sint-Joris vocht met de draak en versloeg hem. In het verhaal staat de draak voor alle heidenen, het verslaan ervan betekent de overwinning voor het Christendom. Vooral het Christendom heeft van de draak een demon gemaakt. Het teken is waarschijnlijk voortgekomen uit de slang, enige gelijkenis is er wel. De westerse draak heeft vleugels en kan vuur spuwen. Er wordt wel eens geschreven dat draken het meest op dinosauriërs lijken, zonder vuur. Maar er is geen mogelijkheid dat er ooit een mens oog in oog heeft gestaan met een prehistorisch monster.

Hoewel de draak een sterrenteken is, draken zijn aards, gebonden aan de aarde omdat ze in grotten moeten wonen. De draak heeft vleugels maar staat dichter bij de aarde (en dus de hel) dan de hemel. Tegelijkertijd werd de draak een symbool in de heraldiek. Al vanaf de vroegste wapenschilden was de draak geliefd. Draken staan hier voor kracht, wilskracht. Over het algemeen doen deze draken denken aan leeuwen of adelaars.

De draak is ook een sterrenbeeld. De benaming komt uit de Griekse mythologie. Hera en Zeus hadden bij hun huwelijk de Boom met de Gouden Appels gekregen van Gaia. Wanneer je een appel van de boom at werd je onsterfelijk. De Boom werd bewaakt door de Hesperiden en een veelkoppige draak. Eén van de opdrachten van Herakles (Hercules) was om een appel van de boom te stelen. Daarvoor moest hij wel eerst de draak doden en dat deed hij. Met een list wist Herakles Atlas voor z’n karretje te spannen en zo z’n appel te krijgen. Hera was diepbedroefd en gaf de draak een plaats aan de hemel.

Misschien lijkt de manier waarop de Kelten tegen draken aankeken wel het meest op de oosterse draak. Draken waren wijs, krachtig, alwetend en het vuur symboliseerde pure levenskracht. Een sterk maar vooral hoopvol en positief teken.

Het Oosten en vooral China zag de draak als een symbool voor de keizer. De draken uit China spuwen geen vuur en hebben geen vleugels. De draken zijn wijs, aardig en magisch. Er bestaan verschillende varianten van deze oosterse draak maar ze representeren allemaal het goede, wijsheid, energie en vitaliteit. Een goed begin voor mensen geboren in het Chinese jaar van de draak, kleine kanttekening, mensen geboren in dit teken staan bekend als koppig.

Eenhoorn

Gewoonlijk een wit paard met één lange magische hoorn op zijn hoofd. Verhalen over eenhoorns zijn oud en komen vrijwel overal voor. Over het algemeen staat de afbeelding van een eenhoorn voor maagdelijkheid (omdat hij alleen door een maagd gevangen kan worden).

De eenhoorn komt voor in Griekse mythen, maar ook in de Bijbel en in oude geschriften uit China. Er zou een eenhoorn bij Adam en Eva zijn geweest in het Hof van Eden. In het Westen is de eenhoorn soms ook het symbool voor de maagd Maria. Zowel het bloed als de hoorn van het dier hebben geneeskrachtige eigenschappen.

De eenhoorn staat op diverse wapenschilden. In de heraldiek staat het dier voor dapperheid en strijdlust. Maar de middeleeuwers zagen de eenhoorn meer als een wild en ontembaar dier, alleen getemd dan wanneer hij een maagd zag. Het gemeentewapen van Menaldumadeel in Friesland is versierd met een eenhoorn.

De eenhoorn bestaat ook als sterrenbeeld. Meestal wordt het beeld als modern gezien omdat het aan het begin van de 17e eeuw voor het eerst zou zijn beschreven. Waarschijnlijk hebben oude astrologen het al eerder gezien. Het sterrenbeeld is bijna onzichtbaar.

Al lang proberen mensen het beeld van de eenhoorn te verklaren. Misschien is de hoorn wel afkomstig van een narwal, maar waarom dat op een paard werd gezet? Overigens is het in sommige gevallen een ezel, een hert en zelfs zo af en toe een geit. Cryptozoölogen proberen een eenhoorn te vangen omdat verhalen over het zien van een eenhoorn nog steeds de ronde doen, vooral in het Oosten. Maar cryptozoölogen zoeken ook al heel lang naar de Verschrikkelijke Sneeuwman. Daarnaast wil je ooit een eenhoorn zien, moet je in ieder geval maagd zijn én een zuiver geweten hebben.

De betekenis van de eenhoorn in China verschilt met die in het Westen. In China wordt het dier Ki-lin genoemd, Ki-lin zou verschijnen bij de geboorte van grote en wijze mensen. Het verhaal gaat een eenhoorn aanwezig was bij de geboorte van Confucius. De eenhoorn staat symbool voor vrede, voorspoed en de al genoemde wijsheid.

Dondervogel

De Dondervogel komt alleen voor in de indiaanse mythologie maar vrijwel iedereen kent hem wel als een totemdier. Bovenaan een totempaal is vaak een grote vogel te zien met enorme vleugels, dat is de Dondervogel.

Met zijn vleugels maakt hij onweer, het beest is zo sterk dat hij een orka kan vangen en verslinden. De dondervogel staat symbool voor donder, bliksem en kracht. Hij leeft net als alle grote vogels tussen de wolken.

Feniks

De Feniks steekt zichzelf in brand en verrijst na drie dagen uit zijn eigen as, daardoor is de vogel het symbool voor de wedergeboorte.

De Feniks is geïnspireerd op de oudere Egyptische Benu, meer een soort reiger. De Benu werd aanbeden in Heliopolis, de oude stad van de zon. Heliopolis is sterk verweven met de zonnegod Ra, van de zon naar het vuur is waarschijnlijk niet zo’n grote stap. De Benu gaat iedere dag ten onder in het westen om herboren te worden, iedere dag, in het oosten.

Het verhaal gaat, dat de Griekse schrijver Herodotus de afbeeldingen zag op zijn reis naar Egypte en de vogel Feniks noemde. In het Christendom stond de Feniks symbool voor de opstanding en voor de ziel die onsterfelijk is. De parallel met Jezus was natuurlijk nadrukkelijk aanwezig in de drie dagen die het zou duren voor de verrijzenis uit de as en het graf. Er is altijd maar één Feniks.

Zoals de draak in China vooral het teken is van de keizer zo is de feniks het symbool voor de keizerin. In China heeft het dier de naam Fenghuang. Zowel Fenghuang als de Chinese eenhoorn Ki-lin staan symbool voor trouw en zijn daardoor beide symbolen die gebruikt worden bij een huwelijk. Maar de Feniks komt onder verschillende namen in allerlei culturen voor, altijd als verwijzing naar de zon of het vuur.

Lees verder

• Hybridische symbooldieren
• Liefde in symbolen
• Symbolen, van aap tot zwaan