Geschiedenis van Duitsland: uitspraken van Otto von Bismarck

Otto von Bismarck (1815-1898) werd in 1862 Pruisisch minister-president en was van 1871 tot 1890 Rijkskanselier van het Duitse Keizerrijk. Voor 1871 speelde Bismarck een belangrijke rol in de vereniging van het Duitse Rijk, van 1865 tot 1890 domineerde hij tevens het Europese politieke krachtenveld. Bismarck, ook wel de "IJzeren Kanselier" genoemd, kenmerkte zich door conservatief gedachtegoed, politiek inzicht, alsmede een binnenlands weinig succesvolle strijd tegen katholieken en socialisten.

Inleiding

In dit artikel worden de meest bekende uitspraken van Otto von Bismarck behandeld. Alle citaten zijn zorgvuldig van het Duits naar het Nederlands vertaald en hier en daar voorzien van een kleine toelichting. Als eerste minister van Pruisen en Rijkskanselier van het Duitse Keizerrijk na 1871 drukte Bismarck een krachtig stempel op de binnenlandse en internationale politieke verhoudingen aan het einde van de 19de eeuw, waarbij tevens duidelijke politieke overtuigingen - zoals te zien in onderstaande citaten - een typerende leidraad vormden.

Bekende citaten

"Om de Duitse staten te verenigen zal ik ijzer en bloed gebruiken"

• Bismarck was in 1862 door de Pruisische koning Wilhelm I naar Berlijn gehaald, om te helpen bij een conflict over de legerhervorming. In de jaren die volgden, zouden Pruisen en Bismarck een belangrijke rol spelen in de totstandkoming van het Duitse Keizerrijk in 1871, die via drie oorlogen met Denemarken (1864), Oostenrijk (1866) en ten slotte Frankrijk (1870-1871) gerealiseerd werd.

"Ik heb de hele nacht gehaat".

• Bismarck voerde op binnenlands gebied een strijd tegen katholieken, later socialisten; overigens zonder al te veel succes. Met 'Rooms' gedachtegoed en moderne ideologieën had de oerconservatieve Bismarck, afkomstig uit een adellijke familie, maar weinig op. Dergelijke politieke tegenstanders konden dan ook niet zelden op de haat van de Rijkskanselier rekenen.

"Politiek is de kunst van het mogelijke."

• Otto von Bismarck beheerste als geen ander de kunst van de zogenaamde "Realpolitik": een machiavellistische machtspolitiek waarbij alle politieke besluiten in het licht van het nationale landsbelang genomen worden. Op deze wijze wist Bismarck onder meer andere Europese mogendheden van elkaar te isoleren, daarbij de dominatie van het Duitse Rijk in Europa garanderend.

Over Bismarck

Citaten van keizer Wilhelm I:

"Het is niet makkelijk, onder deze kanselier keizer te zijn."
Maar ook: "Bismarck is belangrijker voor het Rijk dan ik".

• Als Rijkskanselier van Duitsland (het Duitse Rijk) drukte Bismarck zo'n 20 jaar zijn stempel op de Europese geschiedenis. Alhoewel Bismarck formeel keizer Wilhelm I (voorheen koning van Pruisen) diende, had de "IJzeren Kanselier" in de praktijk zelf de touwtjes stevig in handen. Deze situatie zou veranderen met de komst van keizer Wilhelm II (1888), die Bismarck - in tegenstelling tot Wilhelm I - eerder als obstakel zag.

Meer citaten van Bismarck

De volgende citaten zijn weer kenmerkende uitspraken van Otto von Bismarck, die wederom zijn nuchtere kijk op de dingen des levens, zijn conservatieve gedachtegoed en resultaatgerichtheid treffend tot uiting brengen.

"Geloof een gerucht pas als het officieel ontkend wordt."

"Wanneer een diplomaat zegt: 'Ik ben het in principe met u eens,' betekent dat een beleefde weigering."

"Niet door gepraat en meerderheidsbesluiten worden de grootste vragen der tijd beslist, maar door ijzer en bloed."

"Met wetten is het als met worsten: je kunt maar beter niet zien hoe ze worden gemaakt."

"Laten we ons de luxe permitteren een eigen mening te hebben."

"Er wordt nooit zoveel gelogen als voor de verkiezingen, tijdens de oorlog en na de jacht."